بریده‌هایی از کتاب دنیای سوفی

«... سوفی، سياره‌ی زنده ما هستيم! ما آن کشتی بزرگيم که برگرد خورشيدی سوزان در صحنه‌ی کائنات بحرپيمايی می‌کنيم. اما هر يک از ما نيز خود يک کشتی‌ايم که محموله‌ی ژن‌هايش پهنه‌ی حيات را درمی‌نوردد. اگر موفق شويم تا کالای خود را به‌بندر مقصود برسانيم، زندگی را به‌عبث نگذرانده‌ايم...»

. به‌گمان ارسطو، «صورت» Forme) ) انسان صاحب يک «روح نباتی» (روح زاينده) يک «روح حيوانی» (روح احساسی) و يک «روح عقلی» (روح شاعره و درّاکه) است. آنگاه از خود می‌پرسد: انسان چگونه بايد زيست کند؟ چه بايد کرد تا يک انسان زندگی‌ای شکوفان داشته باشد؟

«بيکارگی مادر تمامی معايب است.»

زندگی يک بخت‌آزمايی بزرگ است که در آن جز برندگان را نمی‌بينند

اين مهاجرت اجباری در زير يوغ بابليان تا سال ۵۳۹ به‌درازا کشيد و در اين سال قوم يهود توانست (به‌ياری کوروش کبير پارسی) بار ديگر به‌اورشليم بازگردد و معبد بزرگ را بنا نهد. اما در آغاز عصر مسيحيت، يهوديان همچنان در زير تسلط بيگانه بودند.

در نزد هنديان، يونانيان، ايرانيان و ژرمن‌ها، ادبيات هميشه حامل رؤيت‌ها و ديدارهای بزرگ کائناتی بوده است.

ما اين اسم را که به‌همه خدايان اطلاق می‌شد در سراسر پهنه‌ی هند و اروپائی باز می‌يابيم. در سانسکريت يا زبان کلاسيک هند آن را «ازورا Azura و در ايرانی آن را «اهورا Ahura» نامند.

برای اخلاق انسانی ضرورت دارد اين فرضيه را در يقين خود وارد کند که انسان صاحب يک «روح جاودان» است؛ «يک خدا وجود دارد» و آدمی از «آزادی اختيار» برخوردار است.

علت صوری Cause efficient» آن است که آب سرد می‌شود علت فاعله Caust formelle آن است که شکل و طبيعت آب، افتادن و فروريختن برروی زمين است. اگر تو نتوانی چيزی براين علت‌ها بيفزائی، ارسطو، به‌آن‌ها کفايت نمی‌کند و اضافه می‌کند که باران به‌اين دليل می‌بارد که گياهان و جانوران برای روئيدن و بزرگ شدن به‌آب باران نياز دارند. اين همان چيزی است که آن را «غائيت Finalite» نام می‌دهد.

دريا می‌تواند در دل آب‌های ژرف خود ماهی‌های عظيم‌الجثه‌ای داشته باشد که با چشم معمولی ديدنی نيستند.

ليکن بايد پذيرفت که پزشکی مدرن در اين مورد با يک دشواری بزرگ مواجه است. برخی از ميکرب‌ها بيشتر از سابق مهاجم و پيکارجو شده‌اند. بايد به‌ياد آورد که در گذشته تعدادکمی از اطفال می‌توانستند از بيماری‌ها سالم به‌درآيند. پزشکی مدرن تا حدودی فراگرد انتخاب طبيعی را از اعتبار انداخته است، اما آنچه که در آغاز انسان را ياری داده است تا بر ضعف و فتورهای گذرا فايق آيد در انتهی موجب شده است که نوع بشر شکننده‌تر و آسيب‌پذيرتر شود و در برابر خطراتی که او را تهديد می‌کنند پايداری کمتری نشان دهد. اگر به‌اين مطلب درست انديشه نشود، آهسته آهسته به‌سوی «تباهی» نوع بشر گام برخواهيم داشت و در دراز مدت نوع بشر برای مبارزه و پايداری در برابر بيماری‌های بزرگ از آن کوله‌بار ارثی کافی برخوردار نخواهد بود

غم‌آور نيست که اکثر آدم‌ها بايد بيمار شوند تا قدر زندگی را بشناسند؟

و در هر حال پيش‌تر از آن که کودک حرف زدنِ درست را فراگيرد ـ و خيلی پيش‌تر از آن که به‌گونه‌ای فلسفی پيرامون امور انديشه کند ـ دنيا برای او امری عادی و معمولی می‌شود. و اگر عقيده‌ی مرا می‌خواهی سوفی، می‌گويم چقدر جای تأسف است!

اپيکور به‌سادگی می‌گفت که «مرگ به‌ما مربوط نمی‌شود. زيرا تا زمانی که وجود داريم، مرگ وجود ندارد؛ و زمانی هم که مرگ آمد ما ديگر وجود نداريم.» (اين مطلب هم درست است که تاکنون هرگز کسی نشنيده است که مرده‌ای از مرگ خود شکايت داشته باشد!)

ارسطو از سه نوع خوشبختی گفت‌وگو می‌کند: نخستين شکل خوشبختی برخورداری از لذات و سرگرمی‌هاست. دومين شکل آن به‌عنوان يک شهروند آزاد و مسئول زيستن است. سومين شکل خوشبختی، زيستن به‌مثابه‌ی يک مرد دانشمند و حکيم است. ارسطو خاطرنشان می‌کند که برای خوشبخت زيستن بايد اين سه شرط در آدمی گردآيند.

آمپدوکل براين گمان است که در طبيعت دو «نيرو» در تلاش‌اند: «عشق» و «نفرت» آنچه چيزها را به‌يکديگر می‌پيوندد عشق است و آنچه از هم جدا می‌کند نفرت است.

به‌همان ترتيب که برخی اديان آن کس را که به‌يک خدای حاضر در بيرون از وجود شخص خود ايمان و اعتقاد ندارد، بی‌خدا و لامذهب می‌نامند، به‌همان صورت ما نيز می‌گوئيم که بی‌خدا و لامذهب آدمی است که به‌خودش ايمان ندارد.

گرامی شمار بهار کوتاه زندگی را که منشأ همه چيز روی زمين است! خرده‌ترين‌ها نيز رستاخيزی خواهند داشت و فقط صورت‌ها فنا خواهند شد. نسل‌ها، نسل‌های تازه می‌پرورند، و می‌گذارند تا بشريت در راهش به‌پيش، شکوفان شود؛ در درازای ميليون‌ها سال؛ انواع، نوع‌ها پديد می‌آورند. دنياها به‌زوال می‌روند و باز زاده می‌شوند. تو، ای تو که توان شکفتن داری؛ خود را با لذت‌های حيات بياميز؛ و برای ستايش از ابديتی که به‌سرنوشت انسان‌ها هديه شده است؛ در بهار عمرت، از لحظه‌ها لذت برگير؛ به‌گردباد بی‌نهايت؛ سهم خود را، هر چند ناچيز و اندک ادا کن؛ و از ابديت اين روز، سرمست شو!

راداکريشنان، رئيس‌جمهوری سابق هند روزی گفت: «تو بايد هم‌نوع خودت را چون خودت دوست‌بداری زيرا خود هم‌نوع خود هستی. اين خيال باطل و توهم تو است که به‌تو می‌باوراند که هم‌نوع تو چيزی غير از خود تو است».

عقل نيز مانند وجدان می‌تواند به‌يک عضله تشبيه شود. اگر از يک عضله بدن استفاده نشود، به‌تدريج ضعيف و ناتوان خواهد شد.»