بریده‌هایی از کتاب مشاوره و روان درمانی گروهی با کودکان و نوجوانان

در مرحله کار، مشاوران گروهی مسئول کمک به مراجعان برای شناسایی و تعریف مشکلات، بیان افکار و احساسات‌شان هستند. آنان در فرآیند شناسایی به مراجعان کمک می‌کنند، عمل شناسایی و مشارکت متقابل را تقویت می‌کنند، به آنان کمک می‌کنند آگاهی و بینش خود را افزایش دهند، راه‌های جایگزین رفتاری را به آنان پیشنهاد می‌کنند، و همه اعضای گروه را به شرکت در این فرایند تشویق می‌کنند. در گروه‌های بزرگسالان نیل به این اهداف از طریق یک رویکرد مستقیم مانند، سؤال پرسیدن درباره اهداف و مشکلات آسان‌تر است. بنابراین، کودکان حتی در مرحله کار به فعالیت‌های ساخت‌یافته‌ای نیاز دارند و کودکان کم سن و سال‌تر به فعالیت‌های ساخت‌یافته‌تری نیاز دارند (ام.اس.کوری و کوری، ۲۰۰۶).

کتاب همه انواع ماهی ها را توصیف می کند- بعضی از این ماهی ها تنها زندگی می کنند، بعضی در گروه زندگی می کنند، بعضی از آنها بزرگ هستند و بعضی های دیگر کوچک و تعدادی از آنها هم متوسط هستند. بعضی ماهی ها از گروه تبعیت می کنند و بعضی از آنها رهبر هستند و .... کودکان به آسانی می توانند با این ماهی ها همانندسازی کنند که در نتیجه آگاهی آنها از بعضی ضعف‌ها و مشکلاتشان افزایش می یابد. در یک گروه از دختران ۱۶ ساله، مریم ماهی تنهایی را انتخاب کرد، زیرا وی احساس می کرد که از سوی همکلاسی‌هایش طرد شده است؛

کودکان می توانند داستان ها و شعرها را بخوانند و سپس درباره آنها بحث کنند؛ می توانند به مطالبی که برای آنها خوانده می شود گوش دهند، می تواند داستان‌های خودشان را بنویسند، قصه های‌شان را بگویند یا می‌توانند برای خود دفترچه خاطرات روزانه بنویسند. انتخاب آثار نوشتاری بخش مهمی از فرایند درمان است و باید متناسب با نوع مشکل، سن کودک و هدف درمان باشد.

این ارزیابی می تواند به روشهای مختلفی قابل انجام شود. مشاور می تواند از سؤالات مستقیمی مانند «همین الان چه احساسی دارید؟» یا «امروز درباره خودتان چه چیزی یاد گرفتید؟» استفاده کند. امکان دیگر برای انجام ارزیابی استفاده از کارت‌ها یا بازی احساسات است. یک راه دیگر اجرای یک پرسشنامه کوتاه

با توجه به تجاربی که کسب کرده‌ام برای کودکان آسانتر است کارتی را انتخاب کنند که مشکلات آنان را انعکاس می دهد تا اینکه به یک سؤال شناختی مستقیم مانند، مشکل شما چیست؟ پاسخ دهند. در بازی کارتهای تصویری مشکلات راحت‌تر بیان می شوند،

مشاوری که با کودکان کار می کند باید به شیوه های مختلفی خلاق و مبتکر باشد، مشاوران گروه کودکان لازم است آمادگی استفاده از خنده و سرگرمی را در گروه داشته باشند؛ آنان لازم است کودکان را به شیوه خلاق و انعطاف پذیر هدایت کنند؛ و لازم است دامنه وسیعی از روشها و فعالیت‌ها را برای کمک به کودکان برای خویش پیشنهاد کنند.

احساس درک شدن و مورد حمایت واقع شدن با خود فاش سازی ارتباط دارد و این امر در بیشتر متون تخصصی به دو عامل بینش و تجربه مربوط می‌گردد در عین حال هر دوی آنها به یکدیگر مرتبط بوده و باعث تقویت یکدیگر می‌شوند. شرایط پذیرش اعضای گروه را آماده و تشویق می‌کند که درباره احساسات و تجارب‌شان صحبت کنند و این خود شکوفایی باعث افزایش گرمی و صمیمیت می‌شود. خود شکوفایی برای تکامل رشد شخصی ضروری است؛ بدون آن تخلیه هیجانی و تجربه عاطفی اتفاق نمی‌افتد؛ و این موارد مهمترین فرایندهای درمانی هستند،

همچنین جَین ۱۲ ساله گفت: برای من مهمترین زمان وقتی بود که احساسم را با گروه درمیان گذاشتم، احساسی که نمی دانستم پدرم چه کسی است. کودکان به حرفهای من با جدیت گوش می‌کردند و مرا تشویق می‌کردند که درباره مادرم صحبت کنم. با حمایت آنان در آن شب به اندازه کافی شجاعت آن را پیدا کردم که با مادرم راجع به پدرم صحبت کنم چیزی که قبل از آن هرگز قادرنبودم که درباره آن صحبت کنم.

در جلسه‌ای که به جشن تولد اختصاص داده می‌شود، کودک فقط باز خوردهای مثبت، تعریف و تمجید و هدیه‌های فرضی دریافت می‌کرد. این توجه مثبت یک تجربه بین فردی جمعی برای بسیاری از این کودکان است و کلیدی برای پیشرفت آنان به حساب می‌آید (مالکوف، ۲۰۰۴). بیش از ۵۴ کودک که برای آنان جشن تولد در گروه گرفته شد، این اتفاق را به عنوان رویداد حساس زندگی‌شان قلمداد کردند. دیگر جنبهٔ جوّ محیطی حس گوش دادن به فرد و درک کردن اوست، که در بیان زیر واضح است: «بهترین زمان برای من وقتی بود که راز خود را با گروه در میان گذاشتم، احساس کردم

شلی ۱: مهمترین رویداد برای من زمانی بود که برایم جشن تولد گرفتند؛ هیچ کس مرا دوست نمی‌داشت، آنها همیشه مرا مسخره می‌کردند، اما در آن جشن تولد همه درباره من چیزهای خوبی گفتند. بیان کردند که من خیلی زیبا و حساس هستم،

هدف مشاوران این بود که در گروه یک جو امن و مثبت بوجود آورند و تجربه هیجانی آنان را بهبود ببخشند. مشاوران از انواع روشها و فنون مختلف سازگار با کودکان در محیط گروه استفاده کردند. (درباره این روشها در فصول بعد بحث خواهدشد). برای ارزیابی عوامل درمانی، پژوهش‌گران از مقیاس اثر کمکی مشاوره گروهی (GCHIS) که توسط کیولیگام و همکارانش (۱۹۹۶) ایجاد شده است و همچنین از بررسی هولمس وکیولیگام استفاده کردند.

حمایت و همبستگی گروهی («بودن در جایی همانند یک خانواده پذیرا»، «تعلق داشتن به گروهی که فرد را می پذیرد»)، امیدواری («دیدن اینکه دیگران نیز مانند فرد مشکل دارند.») و کمک به دیگران («مهم بودن در زندگی دیگران»). بود شچمن، بار- ایل و هدر (۱۹۹۷) نیز عوامل درمانی در گروه‌های نوجوانانی که دارای مشکلات هیجانی و اجتماعی بودند را مورد بررسی قراردادند، آنان یازده عامل درمانی که توسط یالوم و لسزس (۲۰۰۵) و شچمن و همکاران ارائه شده بودند را به‌کار بردند و دریافتند که سه تا از بهترین عوامل، همبستگی گروهی، تخلیه هیجانی و رشد مهارت‌های اجتماعی بودند.

در این پژوهش از نوجوانان درخواست شد مشخص کنند از چه عواملی در گروه برای پیشرفت خود استفاده کرده‌اند. آنان از همان عواملی یاد کردند که در گروه‌های درمانی بزرگسلان مشاهده شده است. این عوامل شامل، خودفاش‌سازی، تخلیه هیجانی («یادگیری بیان احساسات»)، یادگیری بین فردی («یادگیری از اعضای گروه، بازخورد»)،

در نهایت، گروه شعر «من فرمانبر خودم هستم» را خواندند. که بر مسئولیت پذیری و کنترل خود تأکید دارد. در این مرحله جو برای پذیرش مسئولیت رفتارش کاملاً آماده بود. وی احساس کرد که در مسیر درستی دارد حرکت می‌کند. در پایان، در بازخوردش به تجربه گروهی، گفت رفتار دوستانه ای را که در گروه تجربه کرده است، دوست دارد اینکه مشاور بدون پیش داوری به او گوش داده به او کمک زیادی کرده است. گفت، «وقتی آنان بر سر من فریاد می زنند، نمی توانم گوش کنم، اما وقتی مردم با آرامی با من صحبت می کنند، می توانم آن را بفهمم»

لیست بلند بالایی از آن را ارائه کرد: «بچه ها با من دوست نمی‌شوند، به مهمانی‌ها دعوت نمی‌شوم، معلمان از دستم عصبانی هستند، مادرم را رنج می‌دهم.» او همچنین قادر بود نتایج مثبت تغییر ممکن در رفتارش را پیش بینی کند، دیگر تحت فشار نخواهم بود، کارهای زیادی برای انجام دادن خواهم داشت و تنها و منزوی نخواهم بود. واضح بود که جو (مانند دیگر بچه ها) به مرحله عمل رسیده بود حالا وقت آن بود که روی تغییر کار شود.

کودکان مزایا و معایب رفتارشان را مورد بررسی قرار دادند و با نتایج پرخاشگری شان مواجه بودند. هر کودک خودش را روی یک پیوستار پرخاشگری از یک (بدون هیچ خودکنترلی) تا ده (همیشه در کنترل) قرار می داد. جو نمره چهار را به خودش داد و اظهار داشت که بیشتر اوقات کنترلی روی خود ندارد و گفت که باید نمره یک را به خودش می داد که هیچ کنترلی در آن نیست. از او پرسیده شد آیا دوست دارد نمره هفت را انتخاب کند، یعنی حالتی که در آن معمولاً روی خود کنترل دارد.

در جلسه ششم، کودکان غولهایشان را براساس شعر «غول من» نقاشی می کردند و بحث بر این موضوع متمرکز بود که آنان می خواهند غولشان را کنترل کنند. جو مانند بچه های دیگر، گفت که می خواهد غولش را کنترل کند،

مشاور عکسی از یک بزرگسال که کودکی را بطور ظالمانه‌ای مورد اذیت و آزار قرار می داد به بچه‌ها نشان داد و از آنها خواست درباره آن داستانی بسازند. داستان جو از پدر ناکامی حکایت می‌کرد که خانواده اش را ترک کرده بود و عصبانیت خود را بر سر پسر بی‌گناهش می‌ریزد و پسری که قصد حفاظت از مادرش را داشت.

این کودکان لازم است با کسی صحبت کنند که در یک جو حمایتی به آنان گوش کند، احساسات آنان را می‌پذیرد و هیجانات آشفته آنان را می فهمد. به علاوه نیاز دارند که احساس کنند، همسالان و افراد دیگر آنان را دوست دارند، به آنان احترام می‌گذارند و در رابطه با مشکلات‌شان از آنان حمایت می‌شود. به علاوه کودکان لازم است برای کمبودهای اجتماعی که دارند مورد راهنمایی و آموزش قرار گیرند، ولی اگر نیاز آنان به درک و پذیرش ابتدا برآورده نشود، احتمالاً راهنمایی و آموزش را نخواهند پذیرفت. انگیزش یک عامل کلیدی برای فرایند تغییر می‌باشد.

این کودکان لازم است با کسی صحبت کنند که در یک جو حمایتی به آنان گوش کند، احساسات آنان را می‌پذیرد و هیجانات آشفته آنان را می فهمد. به علاوه نیاز دارند که احساس کنند، همسالان و افراد دیگر آنان را دوست دارند، به آنان احترام می‌گذارند و در رابطه با مشکلات‌شان از آنان حمایت می‌شود. به علاوه کودکان لازم است برای کمبودهای اجتماعی که دارند مورد راهنمایی و آموزش قرار گیرند، ولی اگر نیاز آنان به درک و پذیرش ابتدا برآورده نشود، احتمالاً راهنمایی و آموزش را نخواهند پذیرفت. انگیزش یک عامل کلیدی برای فرایند تغییر می‌باشد.