بریده‌هایی از کتاب انسان کامل در نگاه عطار

عارف به باطن صافی است و به باطن، آمیخته

مباحث عرفان نیز مانند فلسفه به دو جنبهٔ نظری و عملی تقسیم می شود. عرفان عملی شرح آداب و طیّ منازلی است که آگاهی نسبت به آنها برای رسیدن به سالک به اوج قلّهٔ توحید ضروری است. (مطهری، ۱۳۶۲: ۵۶۴) افرادی چون غزالی و سهرودی بیشتر این جنبه عرفان را مطمح نظر داشته اند. در عرفان نظری بیشتر معرفی انسان کامل، وجوه برجستگی های او نسبت به سایر انسان ها به صورت اخص مورد نظر می باشد. از مهم ترین ویژگی های انسان کامل در عرفان نظری، مرآتیّت وجامعیّت او در اسماء الهی است.

موضوع انسان کامل ابتدا به طور جدّی در ادیان الهی با آمدن پیامبران جلوه می کند و به مرور زمان بازتاب آن در فلسفه، اخلاق، عرفان وادبیّات شکوه و عظمتی شگفت انگیز پدید می آورد. لازم به ذکر است که حتی در مذاهب غیر الهی نیز جستجوی او منظورنظر بوده و از او با نام های مختلف همچون «ارهات» «کیون تسو» و «انسان آزاده» یاد می گردد. (نصری عبدالله، ۱۳۷۶: ۴)