بریده‌هایی از کتاب این راهش نیست

پیتر گلویتزر و ورونیکا برنداستاتر در تحقیقی که انجام دادند به این نتیجه رسیدند که فقط برنامه‌ریزی برای برخی مسائل اساسی دانش‌آموزان در مواردی مثل اینکه کی، کجا و چگونه کاری را انجام دهند موجب شد احتمال رسیدن آنها به اهدافشان ۴۰% افزایش یابد.

درست است که گفتگوی ذهنی مثبت و خوش‌بینی به ما کمک می‌کنند تسلیم نشویم و دست از کار نکشیم ولی خودشان به‌تنهایی نمی‌توانند رسیدن ما به اهدافمان را تضمین کنند. درواقع رؤیاپردازی ذاتاً چیز بدی نیست-ولی فقط در حد گام اول است. گام بعدی روبه‌روشدن با ضدحال ناخوشایندی به نام «واقعیت» و موانعی است که همیشه با خود به‌همراه دارد. بعد از رؤیاپردازی به این فکر کنید که در مسیر رؤیایی که در سر دارم چه موانعی وجود دارد؟ و برای غلبه بر آنها باید چه‌کار کنم؟ اصطلاح جالب روان‌‌شناسی آن «برنامۀ اجرایی» است.

آیا رؤیای یافتن یک شغل عالی را در سر می‌پرورانید؟ افرادی که به این موضوع فکر کرده بودند تعداد کمتری درخواست کار ارسال کرده بودند و درنهایت پیشنهاد کار کمتری داشتند. دانش‌آموزانی که در ذهن خود تصور کرده بودند در پایان ترم نمرۀ الف می‌گیرند زمان کمتری را صرف مطالعه کرده بودند و نمرات کمتری هم گرفته بودند. اگر رؤیاپردازی تا این حد بد است پس چرا آن را انجام می‌دهیم؟ چون از نظر روانی با خوردن مشروب برابری می‌کند: در لحظه به ما حس خوبی می‌دهد ولی بعد ما را به‌سمت چیزهای خوبی سوق نمی‌دهد. آنچه تحقیقات اوتینگن دقیقاً نشان می‌داد این بود که: وقتی رؤیاپردازی می‌کنیم حس خوبی داریم، ولی درنهایت بعد از مدتی احتمال افسردگی در ما بالا می‌رود. خیال‌بافی، پاداش یک کار را قبل از انجام‌دادن آن به ما می‌دهد و باعث می‌شود انرژی‌ای که برای تحقق‌بخشیدن آن نیاز داریم کاهش یابد.

وقتی رؤیاپردازی می‌کنید سلول‌های خاکستری مغزتان احساس می‌کنند شما درحال‌حاضر چیزی را که خواسته‌اید به‌دست آورده‌اید و به‌همین‌خاطر هم به شما در یافتن منابعی که برای ایجاد انگیزه در خودتان و دستیابی به هدف نیاز دارید کمکی نمی‌کند. در عوض شما را آرام می‌کند و باعث می‌شود کار کمتری انجام دهید، موفقیت‌های کمتری کسب کنید و رؤیاهایتان در حد رؤیا باقی بمانند. مثبت‌اندیشی به‌تنهایی به شما کمکی نمی‌کند. آیا دارید به این فکر می‌کنید که بعد از اجرای رژیمی که در سر دارید چقدر در لباس شنای خود خوش‌اندام و ظریف به‌نظر می‌آیید؟ زنانی که به این مسئله فکر کرده بودند ۲۴ پوند کمتر از افرادی که به آن فکر نکرده بودند وزن کم کردند. آیا رؤیای یافتن یک شغل عالی را در سر می‌پرورانید؟ افرادی که به این موضوع فکر کرده بودند تعداد کمتری درخواست کار ارسال کرده بودند و درنهایت پیشنهاد کار کمتری داشتند.

گابریل اوتینگن فرد دیرباور و شکاکی بود. او به‌عنوان استاد روان‌‌شناسی در دانشگاه نیویورک هیچ‌یک از چیزهایی را نمی‌خرید که ادعا می‌کردند فقط با تصور آنچه که خواهان آن هستید خوشبختی را در یکی از جعبه‌های پستی شرکت فدکس دم در خانه‌تان تحویل بگیرید. به‌همین‌خاطر مطالعات خود را آغاز کرد و به این نتیجه رسید که حق با اوست. رؤیاپردازی نه‌تنها آرزوهایتان را تحقق نمی‌بخشد بلکه درحقیقت شانس شما را برای دستیابی به آنچه می‌خواهید کمتر هم می‌کند.

بهتر است به عشق به چشم یک «سفر» نگاه کنیم: «ممکن است برای افرادی که عاشق هستند تصور اینکه برای هم ساخته شده‌اند خیلی عاشقانه باشد ولی وقتی درگیری‌ها بالا بگیرد نتیجه کاملاً برعکس می‌شود و واقعیت، حباب این شراکت و سازگاری بی‌نقص را از بین می‌برد؛ اما درعوض، اگر به عشق به‌عنوان یک سفر نگاه کنیم و بدانیم که با وجود فراز و نشیب‌هایی که دارد درنهایت به‌سمت یک مقصد پیش می‌رود، پیامدِ درگیری‌های موجود در رابطه هم کمتر می‌شود.»

در اوایل ازدواج کسانی که «ازدواج‌ عاشقانه» داشته‌اند نسبت به کسانی که «ازدواج‌ سنتی» داشته‌اند احساس خوشبختی بیشتری دارند؛ در بررسی‌های علمی که برای سنجش عشق انجام شده ازدواج عاشقانه از ۹۱ امتیاز ۷۰ امتیاز و ازدواج سنتی ۵۸ امتیاز گرفتند. این مسئله اصلاً چیز عجیبی نیست، درست است؟ ولی با گذشت زمان اتفاق دیگری می‌افتد. پس از گذشت ده سال، امتیاز ازدواج سنتی به ۶۸ و امتیاز ازدواج‌هایی که با عشق انجام شده‌اند به ۴۰ می‌رسد. چه اتفاقی افتاده؟ قطعاً اتفاقات زیادی افتاده. یکی از عوامل اصلی این است که در یک ازدواج سنتی شما واقع‌بینانه‌تر به مسائل نگاه می‌کنید. هیچ‌وقت نمی‌گویید: «ما نیمۀ گم‌شدۀ یکدیگریم» و بعداً، وقتی که جهان هستی خوشبختی را دو دستی به شما تقدیم نکرد، احساس ناامیدی نمی‌کنید بلکه می‌گویید: «زندگی من به یک غریبه گره خورده و من باید کاری کنم که به سرانجام برسد.»

مشکل کجاست؟ ما رؤیاپردازی می‌کنیم ولی توجهی به واقعیت نداریم. ما اصلاً به موانعی که زندگی سر راهمان قرار می‌دهد فکر نمی‌کنیم و برای پیداکردن و ماندن در کنار آن شخص خاص یک نقشۀ کامل می‌ریزیم. وقتی فکر کنید که «شما و شریکتان برای هم ساخته شده‌اید» به‌سادگی تصور می‌کنید که نیازی نیست برای آن رابطه کاری انجام دهید؛ و در دوره‌ای که جدایی کار ساده‌ای است و گزینه‌ها به نظر زیاد می‌آیند جای تعجب نیست که جدایی و طلاق این‌قدر مرسوم شود. شما نمی‌گویید: «شغل رؤیاهایم را به‌دست آوردم؛ بله حالا دیگر نیازی نیست کاری انجام دهم.» ولی مردم بارها درمورد روابط خود چنین عکس‌العملی نشان می‌دهند.

با ۱۰ نفر بیرون بروید و مؤدبانه به آنها بگویید: «نه، متشکرم» ولی مطمئن شوید که بهترین فرد از میان آنها را به‌ خاطر سپرده‌اید. حالا آن‌قدر با افراد مختلف قرار بگذارید تا کسی پیدا شود که شما را بیشتر از آن شخص تحت ‌تأثیر قرار دهد. طبق قوانین ریاضی این همان همسر مناسب شماست. (نه مجبور نیستید مرا به مراسم عروسی خود دعوت کنید، ولی ممنون می‌شدم اگر این کار را می‌کردید.) این مسئله تا چه حد دقیق است؟ بسیار دقیق. پارکر می‌گوید حدوداً ۹۰% احتمال دارد از میان ۱۰۰ نامزد بالقوه همسر مناسب خود را پیدا کنید.

بسیاری از مردم به داشتن یک نیمۀ گمشده فکر می‌کنند: شخص کاملی که برای شما ساخته شده و بسیار مهربان، بی‌نقص، باملاحظه و باگذشت است؛ عشق و مهربانی خود را نثار شما می‌کند و هرگز هم فراموش نمی‌کند زباله‌ها را بیرون ببرد. ولی اگر نیمۀ گمشده‌ای وجود داشته باشد چقدر احتمال دارد بتوانید او را پیدا کنید؟ رندال مونرو، بنیانگذار سایت XKCD و طراح ربات سابق ناسا آن را محاسبه کرده است. عدد به‌دست‌آمده خیلی هم خوشایند نیست. شانس شما برای پیدا‌کردن آن شخص کامل و بی‌نقص «یک در ده‌هزار» است. اوه، می‌دانم؛ خیلی غم‌انگیز است. ولی این اطلاعات می‌توانند خیلی به شما کمک کنند چون طبق مطالعاتی که آندره لاکهارت انجام داده آن دسته از افرادی که انتظار یک رابطۀ افسانه‌ای را دارند نسبت به کسانی که این انتظار را ندارند بیشتر دچار ناامیدی و دل‌شکستگی می‌شوند.

استفاده از ۵ درصد زمان خود برای انجام کارهای جدید، با علم به اینکه اکثر آنها را رها خواهید کرد، می‌تواند فرصت‌های بزرگی در اختیارتان بگذارد.

طبق نتایج به‌دست‌آمده، داشتن ایده‌های مختلف یکی از کلیدهای خلاقیت است. همین مسئله درمورد شرکت‌های موفق هم صدق می‌کند؛ آنها فقط چیزهای جدید را امتحان نمی‌کنند، بلکه اغلب وقتی شرط‌بندی‌های کوچکشان به بار می‌نشیند کاملاً خودشان را با توجه به آن تغییر می‌دهند. یوتیوب کار خود را به‌عنوان یک سایت برای قرارهای ملاقات شروع کرد، باورتان می‌شود؟ ای‌بی در اصل فقط فروش دستگاه‌های کوچک حاوی آبنبات نعنایی پِز را انجام می‌داد. گوگل کار خود را به‌عنوان یک پروژه برای ساماندهی جستجوی کتاب‌های کتابخانه شروع کرد. پس نترسید از اینکه تجارب جدید کسب کنید و کارهایی که برایتان سودی ندارند را رها کنید؛ این کار می‌تواند اتفاقات بزرگی در زندگی شما رقم بزند.

طبق نتایج به‌دست‌آمده امتحان‌کردن کاری که خارج از زمینۀ تخصصی شماست درنهایت منجر به دستاوردهای بزرگی می‌شود. دانشمندان معمولی مثل خیلی از افراد جامعه فقط یک کار تفننی دارند، درحالی‌که میزان کارهای تفننی که دانشمندان بزرگ و برجسته (اعضای انجمن سلطنتی و آکادمی ملی علوم) انجام می‌دهند تقریباً دو برابر آنهاست. دانشمندانی که برندۀ جایزۀ نوبل شده‌اند چطور؟ تقریباً سه‌برابر.

لازار تعداد مشاغل قبلیِ ۵۰۰۰ نفر از افراد موردمطالعه در یک نظرسنجی که ۱۲۵۰۰ نفر از فارغ‌التحصیلان ارشد مدرسۀ کسب‌وکار در سال ۱۹۹۷ انجام داده بودند را موردتحلیل و بررسی قرار داد. از میان افرادی که حداقل پنج سال سابقۀ کار داشتند آنهایی که دو بار و یا کمتر شغل خود را عوض کرده بودند فقط ۲% احتمال داشت که درنهایت به یک مدیر ارشد تبدیل شوند، درحالی‌که آن دسته از افراد که حداقل ۵ عنوان شغلی مختلف را تجربه کرده بودند ۱۸% شانس رسیدن به بالاترین درجات را داشتند.

یکی از اقتصاددانان به نام هنری سو می‌گفت: «افرادی که در اوایل دورۀ کاری‌شان مرتب شغل خود را عوض می‌کنند می‌توانند در سال‌های اولیۀ کاری خود درآمد و دستمزد بیشتری داشته باشند. درواقع تغییر شغل با درآمد بیشتر ارتباط مستقیم دارد چون افراد با این کار می‌توانند شغل مناسب خود را پیدا کنند و رسالت واقعی خود را بیابند.»

حتی آنجلا داکوورس که برجسته‌ترین محقق در زمینۀ پشتکار و ثبات قدم است هم با این مسئله موافق است. وی در مقالۀ خود، تحت‌ عنوان «ثبات قدم: مداومت و اشتیاق برای دستیابی به اهداف بلندمدت»، می‌گوید: «اشتیاق شدید برای کارهای جدید و آستانۀ پایین ناامیدی ممکن است در اوایل زندگی کاربرد داشته باشد: رهاکردن پیگیری‌های بی‌نتیجه امری لازم و ضروری‌ برای کشف مسیرهای مطمئن و آینده‌دار است.»

طبق گفته‌های رالف والدو امرسون: «تمام زندگی یک تجربه است. هرچه تعداد تجارب شما بیشتر باشد بهتر است.» به عبارت دیگر: رویکردهایی کوتاه و سریع به‌کار ببرید تا در صورت شکست بهای کمتری بپردازید.

اگر شما هنوز نمی‌دانید روی چه کاری باید تمرکز کنید و در انجام آن ثابت‌قدم باشید باید برای یافتن پاسخ خود کارهای زیادی را امتحان کنید-و همان‌طور که می‌دانید خیلی از آنها را هم باید کنار بگذارید. وقتی کاری را که قصد دارید روی آن متمرکز شوید پیدا کردید ۵ الی ۱۰ درصد از زمان خود را صرف کسب تجارب کوچک کنید تا مطمئن شوید در حال یادگیری و پیشرفت هستید. با این کار در یک موقعیت برد-برد قرار می‌گیرید. برای پیدا‌کردن چیزی که ارزش رهانکردن و ادامه‌دادن را دارد از استراتژی آزمون و خطا به‌صورت آگاهانه استفاده کنید. شما قرار نیست یک فرد نامتعارف باشید بلکه فقط قرار است برخی چیزها را محک بزنید و آزمایش کنید.

داروی ویاگرا در ابتدا به‌عنوان دارویی برای دردهای قفسۀ سینه وارد بازار شد. بعد از مدتی توزیع‌کنندگان دارو متوجه عوارض جانبی جالب این دارو شدند.

اگر در کاری شکست بخورید چه اتفاقی می‌افتد؟ شما مثل بتمن با یک شکست نمی‌میرید پس جوری رفتار نکنید که انگار بتمن هستید. سعی کنید بیشتر شبیه کمدین‌ها و بچه‌های مهدکودک باشید. چیزهای مختلفی را امتحان کنید و چیزی که موفقیت‌آمیز نیست را کنار بگذارید؛ سپس با مداومت بیشتری به کارتان ادامه دهید.