بریده‌هایی از کتاب تدبر در ساحت بیت

عن أَبِی عَبدِ الله علیه السلام الحَمدُ لله مُصطَفِی الحَمدِ وَ مُستَخلِصِهِ لِنَفسِهِ مَجَّدَ بِهِ ذِکرَهُ وَ أَسنَی بِهِ أَمرَهُ نَحمَدُهُ غَیرَ شَاکِینَ فِیهِ نَرَی مَا نَعُدُّهُ رَجَاءَ نَجَاحِهِ وَ مِفتَاحَ رَبَاحِهِ وَ نَتَنَاوَلُ بِهِ الحَاجَاتِ مِن عِندِهِ وَ نَستَهدِی الله بِعِصَمِ الهُدَی وَ وَثَائِقِ العُرَی وَ عَزَائِمِ التَّقوَی وَ نَعُوذُ بِالله مِنَ العَمَی بَعدَ الهُدَی وَ العَمَلِ فِی مَضَلَّاتِ الهَوَی وَ أَشهَدُ أَن لَا إِلَهَ إِلَّا الله وَحدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَشهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبدُهُ وَ رَسُولُهُ عَبدٌ لَم یعبُد أَحَداً غَیرَهُ اصطَفَاهُ بِعِلمِهِ وَ أَمِیناً عَلَی وَحیهِ وَ رَسُولًا إِلَی خَلقِهِ فَصَلَّی الله عَلَیهِ وَ آلِهِ أَمَّا بَعدُ فَقَد سَمِعنَا مَقَالَتَکُم وَ أَنتُمُ الأَحیاءُ الأَقرَبُونَ نَرغَبُ فِی مُصَاهَرَتِکُم وَ نُسعِفُکُم بِحَاجَتِکُم وَ نَضَنُّ بِإِخَائِکُم فَقَد شَفَّعنَا شَافِعَکُم وَ أَنکَحنَا خَاطِبَکُم عَلَی أَنَّ لَهَا مِنَ الصَّدَاقِ مَا ذَکَرتُم نَسأَلُ الله الَّذِی أَبرَمَ الأُمُورَ بِقُدرَتِهِ أَن یجعَلَ عَاقِبَةَ مَجلِسِنَا هَذَا إِلَی مَحَابِّهِ إِنَّهُ وَلِی ذَلِکَ وَ القَادِرُ عَلَیهِ.

امام باقر علیه السلام فرمود: بنای اسلام روی پنج چیز است؟ نماز و زکات و حج و روزه و ولایت. زراره گوید به حضرت عرض کردم: کدامیک از اینه

اللهمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَل آبَاءَنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ أَولَادَنَا وَ أَهَالِینَا وَ ذَوِی أَرحَامِنَا وَ قَرَابَاتِنَا وَ جِیرَانَنَا مِنَ المُؤمِنِینَ وَ المُؤمِنَاتِ مِنهُ فِی حِرزٍ حَارِزٍ، وَ حِصنٍ حَافِظٍ، وَ کَهفٍ مَانِعٍ، وَ أَلبِسهُم مِنهُ جُنَناً وَاقِیةً، وَ أَعطِهِم عَلَیهِ أَسلِحَةً مَاضِیةً.

امام علی علیه السلام فرمود: کسی که قادر به بازداشتن نفس خویش از چهار چیز باشد، شایسته آن است که هرگز دچار حادثه‌ای نگردد، پرسیدند: آنها کدامند؟ فرمود: شتاب، لجاجت، تکبّر، و سستی (تنبلی).

تدبر در مراحل زندگی رحِمی، در واقع تدبر در زندگی انسان تا مرگ و پس از آن است. در این تدبر یادآور می‌شود هر نارسایی در جنین، معادل یک عمر نارسایی است و این نسبت در مورد زندگی انسان و آخرت او به مراتب بیشتر است. در این تدبر انسان در طول حیاتش در رحِمی بزرگ‌تر به نام دنیا زندگی می‌کند و مدل زندگی او مشابه زندگی رحِمی است. اتصال به غیب در رحِم در تمام مراحل بلوغ، مشهود است ولی در مرحله‌ای، به خلق آخر انشا می‌شود و نام انسان را به خود اختصاص می‌دهد.

... ای مردم، بدانید که هر که زبان خود را نگه ندارد پشیمان شود، و هر که نیاموزد نادان ماند، و هر که خود را به بردباری وادار نکند بردبار نشود و هر که مهار (نفس) خود را نکشد، خردمند نیست، و هر که به علم خود رجوع نکند خوار شود، و هر که خوار شود باوقار شمرده نمی‌شود و هر کس باوقار شمرده نشود مورد توبیخ قرار می‌گیرد. هر که مالی را به ناشایستگی به دست آورد، به رایگانش خرج کند. هر که به ستودگی (و زبان خوش) دست از ناشایست نکشد، به سرزنش و نکوهش دست از آن کشد. هر که نشسته بخشش نکند ایستاده محرومش دارند. هر که ناسزاوارانه عزت جوید، خوار شود و هر که با حق درافتد، بی‌مقدار گردد. هر که دانش دین اندوزد، شکوه‌مند شود و هر که بزرگی فروشد، کوچک گردد و هر که نیکی نورزد، ستوده نشود ...

برای نزول هر رحمتی لازم است ظرف و فرودگاه آن، برای فرود مهیا باشد، و گرنه رحمت محقق نشده و ثمراتش حاصل نمی‌گردد. برای نمونه اگر فردی خواستار بقا و ادامه نسل خود باشد، لازم است که نسبت به ازدواج میل داشته و برای انجام آن تلاش نماید. در غیر این صورت برخورداری از نسل که خود از ارحام خداوند است برای او جاری نمی‌گردد

صفت کرامت از مهم‌ترین صفات در این زمینه است که باعث می‌شود افراد به کارهای سخیف تن ندهند و روابط افراد در درون و بیرون بیت از هر گونه سبکی و بی‌مقداری خارج شود. در چنین بیتی طعنه و تحقیر به هیچ وجه نه به کار برده می‌شود و نه آموزش داده می‌شود و در عوض صفات جوانمردی و دادگری به کار برده شده و آموزش داده می‌شود.

یکی از وجوهی که بیت را عامل سکونت می‌کند، همین وجه برطرف شدن نیاز است، زیرا این وجه به حس‌های معنوی انسان معطوف شده و برای او سیراب شدن در این زمینه بسیار مهم و کلیدی است و می‌تواند افراد بیت را به حرکت و تکاپو برای رسیدن به نتایج و غایات بیت در آورد.

بیت آسمانی انسان، می‌تواند قیامی برپا کند که بر اساس آن انسان در همه ابعاد خود به شکوفایی و بلوغ برسد و بتواند زندگی مادی و معنوی خود را بسازد و بر هستی و مخلوقات نیز تأثیر مثبت بگذارد.