بریده‌هایی از کتاب حکمت‌ها و اندرزها؛ جلد ۲

در اسلام کار و کوشش برای اداره زندگی گناه نیست، بلکه عین اطاعت و عبادت حضرت حق است.

برای یک فرد انسان یا یک ملت، شایسته نیست که کورکورانه از شخص یا ملتی تقلید کند. فرد یا ملتی که فاقد شخصیت عقلی و استقلال فکری باشد سزاوار نام شریف انسانیت نیست.

از تکیه‌کلام‌های معمول جدید، کلمه آزادی است و البته آزادی خوب است و یکی از شرایط بهره‌مند شدن از مواهب حیات آزادی است. اما باید دید آزادی چیست و یعنی چه؟ البته آزادی مطلق نه در ناحیه جسم و نه در ناحیه روح معنا ندارد

غذای روح علم و عشق و امید و ایمان است. اشتباه اصلی فرزند آدم که در جست و جوی سعادت جان به لب رسانیده همین است که تشنگی و احتیاج روح را می‌خواهد با سیر کردن جسم و بدن تأمین کند،

حسین علیه‌السلام می‌فرمود: وَ اِنْ تَکنِ الْأبْدانُ لِلْمَوْتِ اُنْشِأتْ فَقَتْلُ امْرِئٍ بِالسَّیفِ فِی اللّه‌ِ أجْمَلُ یعنی اگر بدنها برای مردن آفریده شده، پس چه بهتر آنکه در راه خدا با شمشیر قطعه‌قطعه گردد: خوشم از سوختن خویش از آنک سوختم بزم تو روشن کردم

یک فرد یا یک جامعه وقتی از مزایای دنیایی و آخرتی دین بهره‌مند می‌شود که روح دین در او دمیده شده باشد. روح دین است که به دل صفا و محبت می‌دهد، روح دین است که عقل و فکر را توسعه می‌دهد و بالا می‌برد، روح دین است که زنگ آلام و کدورتها را از دل می‌زداید، روح دین است که حس تراحم و تعاطف و مهربانی و برادری ایجاد می‌کند، روح دین است که شخص را طوری می‌سازد که از ایثار و نفع رساندن به غیر لذت می‌برد. اگر ما وضع مسلمانان امروز را با مسلمانان زمان پیغمبر اکرم مقایسه کنیم می‌بینیم در قسمت تشریفات ظاهری ما جلو هستیم، آن روز اینقدر هیاهو و جنجال به نام دین نبود، اینقدر عَلَم و رایت و بیرق و فریاد به نام دین نبود، اینقدر طبل و کوس نبود، ولی در عوض چیزی بود که امروز نیست؛ یک روح ایمان و حقیقتی در کار بود، یک خلوص و صمیمیتی در کار بود که به آسانی از جان خود، از مال خود و فرزندان خود در راه دین می‌گذشتند، آنچه دستور از پیغمبر خدا می‌شنیدند فکری جز عمل کردن نداشتند، یکپارچه عشق و شور و هیجان و یقین بودند، عشق الهی و شور خدایی

در تعلیمات انبیا دو چیز بیش از همه چیز مورد توجه بوده: یکی خداشناسی و دیگری خودشناسی.

انسان تربیت‌یافته، پاکیزه و نظیف و وقت‌شناس و آشنا به حقایق و باانضباط و خویشتندار است. نمازگزار که وارد نماز می‌شود پاک و پاکیزه و نظیف است، وقت‌شناس و جهت‌شناس است، به حقایقی بالاتر از محسوسات و مادیات آگاه و آشناست، منظم و باانضباط است، می‌تواند احساسات خود را ضبط کند، قادر است افکار خود را در یک نقطه مقدس و عالی متمرکز کند، به خطاها و گناهان خود اعتراف و اظهار ندامت می‌کند. همه اینها چیزهایی است که در نماز و نمازگزار هست.

یک فرد یا یک جامعه وقتی از مزایای دنیایی و آخرتی دین بهره‌مند می‌شود که روح دین در او دمیده شده باشد. روح دین است که به دل صفا و محبت می‌دهد، روح دین است که عقل و فکر را توسعه می‌دهد و بالا می‌برد، روح دین است که زنگ آلام و کدورتها را از دل می‌زداید، روح دین است که حس تراحم و تعاطف و مهربانی و برادری ایجاد می‌کند، روح دین است که شخص را طوری می‌سازد که از ایثار و نفع رساندن به غیر لذت می‌برد. اگر ما وضع مسلمانان امروز را با مسلمانان زمان پیغمبر اکرم مقایسه کنیم می‌بینیم در قسمت تشریفات ظاهری ما جلو هستیم، آن روز اینقدر هیاهو و جنجال به نام دین نبود، اینقدر عَلَم و رایت و بیرق و فریاد به نام دین نبود، اینقدر طبل و کوس نبود، ولی در عوض چیزی بود که امروز نیست؛ یک روح ایمان و حقیقتی در کار بود، یک خلوص و صمیمیتی در کار بود که به آسانی از جان خود، از مال خود و فرزندان خود در راه دین می‌گذشتند، آنچه دستور از پیغمبر خدا می‌شنیدند فکری جز عمل کردن نداشتند، یکپارچه عشق و شور و هیجان و یقین بودند، عشق الهی و شور خدایی

شرایط و آداب نماز مجموعه‌ای است از آنچه یک انسان تربیت‌یافته و مترقی باید دارای آنها باشد. یک انسان تربیت‌یافته، حقوق اجتماعی را محترم می‌شمارد. اول چیزی که نمازگزار توجه دارد مشروع بودن جامه و محل نماز و آب و محل وضو است. نمازگزار اگر دَینی از مردم بر ذمّه داشته باشد و مورد مطالبه باشد، باید اول آن دین را بپردازد و سپس وارد نماز شود. انسان تربیت‌یافته، پاکیزه و نظیف و وقت‌شناس و آشنا به حقایق و باانضباط و خویشتندار است. نمازگزار که وارد نماز می‌شود پاک و پاکیزه و نظیف است، وقت‌شناس و جهت‌شناس است، به حقایقی بالاتر از محسوسات و مادیات آگاه و آشناست، منظم و باانضباط است، می‌تواند احساسات خود را ضبط کند، قادر است افکار خود را در یک نقطه مقدس و عالی متمرکز کند، به خطاها و گناهان خود اعتراف و اظهار ندامت می‌کند. همه اینها چیزهایی است که در نماز و نمازگزار هست.