بریده‌هایی از کتاب این‌گونه پاسخ دهید؛ شیوه‌های پاسخگویی مؤثر

خداوند هدف از آفرنیش انسان را عبودیت بیان کرده است. آنجا که می‌فرماید: "وَ ما خَلَقتُ الجِنَّ وَ الاِنسَ الّا لِیَعبدون"؛ و نماز یکی از راه‌های برجستهٔ اطاعت و بندگی خداست.

در جواب این سؤال باید از چرایی و حکمت فقر در این دنیا برای او سخن گفت و یا با برخورد مهربانانه به او دلداری و روحیه داد تا اندوهش کمتر شود.

پاسخگو پس از هر مرحله، لازم است از مخاطب تأیید بگیرد؛ مثلاً دربارهٔ این سؤال که چرا نماز می‌گذاریم، اول از مخاطب سؤال کند که آیا می‌پذیری که بین انسان و حیوان تفاوت هست؟ اگر گفت آری بعد از آن به سراغ گام بعدی برود؛ یعنی اینکه هدف خلقت حیوان و انسان متفاوت است

"اگر نماز باعث شده که دیگر گناه نکنی، بدان که نمازت سراسر پذیرفته شده است"؛

برای ایجاد زمینهٔ پذیرش در پرسشگر و بیرون آوردن او از لاک دفاعی، می‌توان بحث را از چیزهایی که هر دو، پذیرفته‌ایم آغاز کنیم. با این روش او با ما همراه می‌شود و امید قانع کردن او بیشتر می‌شود. قرآن کریم هم اهل کتاب را تشویق می‌کند که به دیدگاه‌های مشترک خود با مسلمانان روی کنند.

هر امر مهمی که بدون نام خداوند آغاز گردد، ناتمام می‌ماند

سخن که دراز شد، اشتباه انسان نیز بیشتر می‌شودو هر چه پاسخ کوتاه‌تر باشد در ذهن مخاطب بیشتر می‌ماند؛ البته نباید خلاصه‌گویی به مبهم شدن سخن بینجامد.

ای پسر مسعود تو از کسانی نباش که مردم را به سوی خیر هدایت می‌کنند، ولی خودشان از آن غافل هستند؛ زیرا خداوند می‌فرماید: آیا مردم را به نیکی فرمان می‌دهید و خودتان را فراموش می‌کنید!؟ پسر مسعود از کسانی نباش که بر مردم سخت می‌گیرد و بر خود آسان؛ زیرا خداوند تعالی می‌فرماید: چرا چیزی را می‌گویید که خود اجرا نمی‌کنید؟! برای نمونه اگر پرسشگر دربارهٔ عوامل ایجاد حضور قلب در نماز سؤال می‌کند و پاسخگو نماز اول وقت را پیشنهاد می‌کند، باید بداند زمانی این پاسخ او تأثیرگزار است که خودش هم نیز بدان پایبند باشد؛ در حقیقت سخنی لاجرم بر دل نشیند که از دل برآید؛ به‌همین جهت می‌بینیم امام رضا (ع) جلسهٔ مناظره با عمران صابی را به‌خاطر نماز اول وقت رها می‌کند. افزون بر آن هر پاسخگو باید بداند که رمز موفقیت او در همهٔ کارها نماز اول وقت است؛ چون امیر مؤمنان (ع) به محمدبن‌ابوبکر فرمود: "بدان که همهٔ کارهای تو تابع نماز توست".

"فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لاَ تَعْلَمُون"؛ از اهل ذکر بپرسید اگر نمی‌دانید.

۳. پرسش را هم کسی مطرح می‌کند که با پرسشگر اختلاف عقیده دارد و هم کسی که اختلاف عقیدتی ندارد؛ بر خلاف شبهه که شبهه‌افکن همیشه با پاسخگو اختلاف عقیده دارد؛ مثلاً ممکن است یک یهودی از چگونگی نماز بپرسد، همان‌طور که ممکن است یک مسلمان بپرسد؛ ولی شبهه همیشه بین افرادی است که با هم اختلاف عقیده دارند؛ مثلاً یک یهودی علیه شیعه، سنی و مسیحی ایجاد شبهه می‌کند؛ درحالی‌که کسی که خود اهل نماز است دربارهٔ نماز شبهه ایجاد نمی‌کند؛ هر چند شاید سؤالی برایش پیش آید و آن را بپرسد.

۲. پرسش موجب رشد خواص و عوام است بر خلاف شبهه که عموم مردم را دچار شک و تردید می‌کند.

۱. در پرسش، پرسشگر در پی بر طرف‌کردن جهل خویش است که کار مثبتی است؛ بر خلاف شبهه که شخص در پی اثبات حقانیت خود است و سؤال او برای رسیدن به پاسخ نیست.

۱. در پرسش، پرسشگر در پی بر طرف‌کردن جهل خویش است که کار مثبتی است؛ بر خلاف شبهه که شخص در پی اثبات حقانیت خود است و سؤال او برای رسیدن به پاسخ نیست.

به هر سخن نادرستی که به سبب شبیه بودن ظاهرش به حق، منشأ اشتباه حق از باطل گردد شبهه می‌گویند.