بریده‌هایی از کتاب بشنو از نی

تو ذنب مرا از تمام هستی و تمام خلق بپوشان و بالاتر، وَاعْفُ عَنُ تَوْبیخی بِکرَمِ وَجْهِک، حتی مرا سرزنش مکن که سرمایه‌هایت را چه کردی؟ و دل به که دادی؟ و عمرت را کجا ریختی؟ و چه کسانی را در چراگاه وجودت پروراندی؟ و چه گرگ‌هایی را شیر دادی؟

روح‌هایی که با تربیت من باید به رفعت‌هایی می‌رسیدند، امروز اسیر رذالت‌ها هستند و همراه رنج‌های بچگانه و دردهای پوچ. زمینه‌هایی که با احسان و انفاق و اطعام من باید ساخته می‌شد، با همین‌ها خراب شد و از دست رفت. با اطعام و احسانم درس تجمل و نمایش داشتم و خلق را به این طرف کشاندم. با سخنم و با زیباییم و با علم و با ثروتم آنها را در خویش نگه داشتم و از حق جدا کردم. این ذنوب من محدود نیست؛ چون همراه بی‌نهایت رابطه است و در کنار هزار پیوند.

عظمت این دعاها در همین است که انسان را به شهود و دیدار و به نظارت بر خویش وادار می‌کند و آنچه که باید باشد به او نشان می‌دهد و با درک تفاوت فاحش، در او همتی را مایه می‌ریزد و با درک خسارت‌ها، برای او ندامت و حسرتی را زنده می‌کند و سپس با امیدهایی که به او می‌دهد، آن نیروی عظیم و متراکم حسرت و ندامت را، تبدیل به تحرک بیشتر و رفتن سریعتر می‌سازد و انسان را از دو دره به راه می‌آورد، از غرور و جهل و از ضعف و یأس.

با نظارت خودم می‌بینم، منی که عظمت هستی را در خود داشته‌ام به چه حقارت‌هایی تن داده‌ام و با چه پشیزهایی قانع شده‌ام. منی که بال پرواز آسمان‌ها را داشته‌ام همچون کرم خاکی لولیده‌ام و حتی زیر پاها، دم و کمرم را از دست داده‌ام و نصف کاره و زخم خورده و بی‌حال از سوراخ‌های فاضلاب‌ها سرک کشیده‌ام. ما تا به این نظارت از خود نرسیم و محرک‌های خود را کنترل نکنیم و حالت‌های خود را بررسی نکنیم، نمی‌فهمیم چقدر هستیم و چقدر می‌توانستیم باشیم. با شناخت استعدادها و ترکیب عظیم خود و به شهادت درونمایه‌های سرشار خویش به جایگاه‌ها و پایگاه خویش می‌رسیم.

با نظارت خودم می‌بینم، منی که عظمت هستی را در خود داشته‌ام به چه حقارت‌هایی تن داده‌ام و با چه پشیزهایی قانع شده‌ام. منی که بال پرواز آسمان‌ها را داشته‌ام همچون کرم خاکی لولیده‌ام و حتی زیر پاها، دم و کمرم را از دست داده‌ام و نصف کاره و زخم خورده و بی‌حال از سوراخ‌های فاضلاب‌ها سرک کشیده‌ام. ما تا به این نظارت از خود نرسیم و محرک‌های خود را کنترل نکنیم و حالت‌های خود را بررسی نکنیم، نمی‌فهمیم چقدر هستیم و چقدر می‌توانستیم باشیم. با شناخت استعدادها و ترکیب عظیم خود و به شهادت درونمایه‌های سرشار خویش به جایگاه‌ها و پایگاه خویش می‌رسیم.

وقتی درها بسته می‌شود و امیدها می‌شکند، خانهٔ تو باز است و کمک تو آزاد. و نه تنها آزاد که تو در انتظار خواستنشان هستی. می‌دانم که تو منتظر امیدوارها هستی و در جایگاه اجابت نشسته‌ای که به آنها کمک کنی و تو در کمین گرفتارها هستی که از آنها دستگیری کنی.

درد ما از این مسأله برخاسته که داریم با عادت‌ها زندگی می‌کنیم و کلمه‌ها را، احساس‌ها را، حقیقت‌ها را با تیغ عادتمان سر می‌بریم و داریم با دروغ‌هایمان زندگی می‌کنیم؛ که رزق ما همین دروغ‌های ما هستند و ما این رزق را برای خود قرار داده‌ایم

عَظُمَ یا سَیدی أَمَلی وَ ساءَ عَمَلی؛ ای بزرگ من، آرزوی من بزرگ شده و کار من خراب. تو به اندازهٔ آرزوهایم بر من گذشت کن و با کارهای خرابم مؤاخذه‌ام نکن؛ چون کرامت تو بزرگتر از این است که مجرم‌ها را مجازات کند و حلم و وسعت تو بزرگتر از این است که کوتاه کارها را همان گونه پاداش دهد. کرامت تو مجرم را مداوا می‌کند، نه مجازات و وسعت تو مقصر را تربیت می‌کند، نه مکافات. تو می‌خواهی با سوختن‌ها ما را بسازی، پس آن جا که ما طالب ساختن هستیم و خواستار خوبی و بازگشت و پناهندهٔ تو، تو ما را رها مکن.

حتی دست و پا و مغز و شعور و استعدادهای خودم فکر می‌کردم و می‌دیدم که این‌ها چقدر فاصله دارند و چقدر هنگام احتیاج از من دور می‌شوند.

آخر کسی که تمام بار روحی و تمام فشارش سه کیلو بیشتر نیست و آن هم فشار نان و آب و مسکن و پوشاک، چنین باری و چنین فشاری که دیگر به جرثقیل‌ها نیاز ندارد و چنین خراشی که این همه جراحی نمی‌خواهد. سینه‌هایی که تمام رنج هستی را، تمام دردهای انسان و تمام ظلم‌های جامعه را شاهد بوده‌اند و همراه هر قطره خون که از رگ‌های آسیایی و آفریقایی ووو بر زمین ریخته و همراه هر تازیانه که بر مجاهدی فرود آمده حضور داشته‌اند، آنها که شاهد جامعه و شهید تاریخ و حاضر در حادثه‌ها هستند و با آن همه درگیر و در برابر آن همه، مسؤول آنها که بارشان تا این حد است و زخمشان تا این عمق، این‌ها، چاره‌ای جز چنین پیوندها و رابطه‌ها ندارند. و این است که قرآن به تدریج نازل می‌شد تا ثبات رسول را تأمین نماید. قالُوا لَوْلا نُزِّلَ القُرآنُ جُمْلَةً واحِدَةً کذالِک لِنُثَبِّتَ بِه فُؤادَک وَ رَتَّلْناهُ تَرْتیلاً.