بریده‌هایی از کتاب موفق سازها

امانوئل کانت در کتاب خود «نقد قوۀ حکم» که سال ۱۷۹۰ منتشر شد، بر این باور بود که لذت از «بازی آزاد» ذهن نشئت می گیرد. زمانی که شخص به یک ایده یا داستان جذاب برمی‌خورد، بین خیال و درک، گفتگویی برقرار می‌شود. این دو باعث برانگیختگی یک‌دیگر می‌شوند. طبق اصل بازی آزاد؛ هنر، موسیقی و ایده‌های زیبا باعث بروز نوعی آزارِ شناختی می‌شوند؛ آن‌ها اگرچه انسان را وارد قلمروی فهم می‌کنند، ولی هیچ‌وقت او را به نهایت رضایت نمی‌رسانند.

خیلی از مردم معمولاً ایده‌هایی را ترجیح می‌دهند که پیش‌تر آن‌ها را شنیده و مورد تأیید قرار داده‌اند، یا تصاویری که به راحتی می‌توانند تشخیص دهند، داستان‌هایی که به راحتی می‌توانند به ارتباط اجزا مختلف آن پی ببرند و معماهایی که می‌توانند به راحتی حل کنند.

در بین تثبیت‌شده‌ترین و پایدارترین قواعد حاکم بر ساختار جامعۀ انسانی، یک نظریه به نام «هوموفیلی» وجود دارد. هوموفیلی که واژۀ جالبی هم به نظر می‌رسد، حول یک ایدۀ ساده می‌چرخد؛ شما شبیه آدم‌های اطرافتان (دوستان، همسرتان، دوستان آنلاینتان، همکارانتان) هستید.

در روان‌شناسیِ زیبایی‌شناسی، فاصلۀ بین اضطراب ناشی از مواجهه با چیزی تازه و لحظۀ رضایت‌بخشِ درک آن، نامی دارد. به آن «کشف زیبایی شنایی» می‌گویند.

شاید تعیین کیفیت یک اثر کار سختی باشد، ولی به نظر می‌رسد مردم به راحتی می‌توانند یک کار بد را شناسایی کنند. توزیع، استراتژی‌ای است که باعث می‌شود یک محصول خوب به محبوبیت برسد، ولی نمی‌توان با کمک آن یک محصول بد را خوب کرد.

«نفوذ اجتماعی» یا «اثبات اجتماعی»، یکی از مهم‌ترین مفاهیم روان‌شناسی اجتماعی است. این مفهوم به این معنی است که ذائقه‌های بقیه مردم در نهایت به ذائقه‌های شما هم تبدیل می‌شوند. دکتر رابرت چالدینی در کتاب کلاسیک خود به نام «نفوذ» که درباره هنر متقاعد کردن است، اصل اثبات اجتماعی را به این صورت تعریف می‌کند: «هر چه تعداد آدم‌هایی که یک ایده را درست قلمداد می‌کنند بیش‌تر می‌شود، آن ایده درست‌تر به نظر می‌رسد.»

محبوبیت به عنوان یک ذائقه را می‌توان در حوزه‌های مختلفی مثل موسیقی، غذا، هنر، خانه‌سازی، پوشاک، مدل مو و نظریه‌های سیاسی به کار گرفت. بعضی از مردم به سمت چیزهایی کشیده می‌شوند که موفق هستند. بعضی دیگر از چیزهای مزخرف اجتناب می‌کنند. طیفی را در نظر بگیرید که در یک سوی آن موج سواران قرار دارند («فقط به این خاطر سراغش رفتم که محبوب است») و در طرف دیگر، متمردها («دیگر از آن خوشم نمی‌آید چون محبوب شده است»). این احتمال وجود دارد که یک نفر بعضی جاها به دنبال تازگی باشد و در موارد دیگر استقلال خود را حفظ کند. مثلاً هم از فیلم‌های پرفروش روز خوشش بیاید و هم به جای کافی‌شاپ به بستنی‌فروشی‌های سنتی برود. سناریو محتمل‌تری که می‌توانیم در نظر بگیریم این است که ذائقۀ محبوبیت فرد در دسته‌های مختلف فرق می‌کند. به‌عنوان مثال، من همیشه به نظریه‌های سیاسی که خیلی محبوب به نظر می‌رسند با دیدۀ تردید نگاه می‌کنم، ولی همیشه پوشش خود را با تکیه بر مجله‌های مد انتخاب می‌کنم.

مخاطبان تنها گروهی آدم نوستالژیک نیستند که دنبال آشکار کردن دوباره احساسات قدیمی و آشنا باشند. شاید حتی بتوان گفت این مخاطبان پروستالژیک هستند، آدم‌هایی عاشق پیش‌گویی در مورد همه‌چیز که وقتی انتظاراتشان تحقق پیدا می‌کند، به رضایت می‌رسند.

در واقع اولین بار که با برازیس صحبت کردم به این نتیجه رسیدم که فیلم‌های مورد علاقه من اصلاً اثر هنری به حساب نمی‌آیند، تنها چند کار با ارزش هستند که به شکل ماهرانه‌ای مهندسی شده‌اند. مثل خانه‌های یک کوچۀ بن‌بست که یک نقشۀ ساخت دارند و از نظر معماری شبیه هم هستند.

دنیا پیچیده است. ولی معنای اصلی را باید در یک سادگی هوشمندانه پیدا کرد.

اگر همه به یک میزان از آینده خبر داشته باشند، پول در آوردن از آینده نگری کار سختی می‌شود.

رمز کار در این است؛ در زمان مناسب، کمی اشتباه به نظر برسید.

خیلی از ایده‌ها شکست می‌خورند. ولی چند اثر معدودی که به موفقیت می‌رسند آن‌قدر سود دارند که این شکست‌ها را جبران کنند.

مردم هر نوع محصول و عنصری را می‌خرند و به اشتراک می‌گذارند، چون دوست دارند بقیه ببینند که آن‌ها صاحب این محصولات شده‌اند. وینسنت فارست دکمه‌هایی می‌فروشد که می‌شود در میان جمع به کت چسباند. زیورآلات سه سانتی‌متری او به مردم هویت می‌دهد.

خستگی معمولاً گودالی است که از آن خلاقیت سر برمی‌آورد.

اگر رمان‌نویس‌ها می‌توانستند میزان ستایش مردم از کارهایشان را پیش‌بینی کنند، بعید بود هیچ‌وقت قلم به دست می‌گرفتند یا کلیدی بر روی صفحه کلید فشار می‌دادند.

شاید بهترین نویسندگان تاریخ هم به این نتیجه رسیده بودند که کارشان را انجام دهند و برای مدتی حتی به این فکر نکنند که آیا اصلاً کسی نوشته‌های آن‌ها را می‌خواند یا خیر. آن‌ها در ذهنشان وارد یک مرحلۀ آفرینش شده‌اند. مرحله‌ای که برای آن‌ها باشکوه و شخصی بود، درست مانند یک رویا.

آیا یک هنر عالی با واکنش دیگران شکل می‌گیرد یا با عکس آن؛ یک فضای آرام و خالی از مزاحمت که در آن، خالقان می‌توانند بر روی درون خود تمرکز کرده و چیزی عمدتاً مخصوص خودشان خلق کنند؟

شاید نبوغ زمانی خود را به رخ می‌کشد که فرد نیازی به شرکت در مسابقۀ افزایش محبوبیت و پیروزی در آن نداشته باشد. به نظر می‌رسد باید زمانی آماده نبوغ باشیم که هنرمند در این بازی پیروز شده است و می‌گوید: «حال که توجه شما را جلب کرده‌ام ...» و کار خود را رو می‌کند.

او گفت: «نظریۀ من ساده است. قدرت شما در گرو شبکۀ شماست.»