بریده‌هایی از کتاب هیچ‌کس کامل نیست

چهار نفر را پشت میزی بنشانید و حرف «M» را روی میز قرار دهید. بر حسب اینکه هرکس در کجا نشسته باشد، حرف M را به شکل «M»، «E»، «W» و یا «» می‌بیند. به همین ترتیب، واکنش افراد، نسبت به انتقاد نیز بستگی به آن دارد که از نظر روحی در چه شرایطی باشند. یکی ممکن است فکر کند به او توهین شده، دومی احساس افسردگی کند و سومی خشمگین شود. به‌ندرت کسی پیدا می‌شود که از به رخ کشیده شدن معایبش خوشحال باشد. همان شخص ممکن است به همان انتقاد در زمان‌های گوناگون واکنش‌های متفاوت نشان دهد، چراکه برداشتش از آن انتقاد تغییر کرده است.

اپیکتتوس حکیم، دو هزار سال پیش گفت: «مشکلات به خودی خود ناراحت‌کننده نیستند؛ بلکه طرز تلقی نادرست ما از آنها است که موجب ناراحتی‌مان می‌شود. امروزه روانشناسان با این نظر موافقند ــ یعنی مفهومی که ما برای رویدادها قائل می‌شویم روی ما اثر خوب یا بد می‌گذارد.

انتقاد عبارت است از انتقال اطلاعات به دیگران به‌نحوی که بتوانند آن را در جهت مصالح خود به‌کار برند و یا: انتقاد وسیله‌ای است برای تشویق و افزایش رشد فردی و روابط اجتماعی.

از انتقادکننده انتظار داشتند همان‌طور که معایب چیزی را بیان می‌کند، محاسن آن را هم بازگو نماید و سپس با سنجش هر دو جنبه‌ی آن داوری کند. هدف از انتقاد کردن، برقراری ارتباط، تحت تأثیر قرار دادن و به تحرک واداشتن انتقادشونده بود. این نوع انتقاد نقش مهم و مثبتی در روند ارزیابی داشت که به شخص کمک می‌کرد به اهداف و اعمال خود، واقع‌گرایانه بنگرد. راهگشای بروز استعدادها و مهارت‌های جدید بود و تحمّل شخص را نسبت به عقاید گوناگون افزایش می‌داد.

انتقاد می‌بایست به‌عنوان نشانه‌ای که لزوم تعمق را یادآور می‌شود، تلقی ‌گردد.

آیا هنگامی که از شما انتقاد می‌شود، به خودتان می‌گویید، آه، باز هم توی تله افتادم یا می‌گویید فرصتی پیش آمده که بفهمم چه اشتباهی کرده‌ام؟ وقتی از کسی انتقاد می‌کنید آیا با خود می‌گویید، چقدر این آدم خنگ است! یا اینکه می‌گویید، بهتر است کمکش کنم؟

«انسان آرامش نخواهد داشت مگر آنکه خودش را قبول داشته باشد.»

در انتظار تو این دفتر خالی تا چند، تا چند ورق خواهد خورد؟

اگر بخواهید انتقادتان مؤثر واقع بشود، به زمان، مکان، حضور اشخاص دیگر و وضعیت روحی انتقادشونده توجه داشته باشید.

مثلی است معروف که می‌گوید «حرف باد هواست، سنگ نیست که سرم را بشکند.» اما این ضرب‌المثل همیشه صادق نیست، زیرا همان‌طور که بیشتر مردم هم می‌دانند «زخم زبان از زخم شمشیر بدتر است».

به‌نظر دکتر آنور ویتنی کارشناس مسائل خانوادگی که سال‌ها درباره‌ی تأثیر تذکرات مخرّب بر شخصیت مطالعه کرده است «سیل مداوم سخنان تلخ و گزنده که به صورت طعنه، تردید، مخالفت و سرکوفت‌زدن بیان شود، در قوی‌ترین روحیه‌ها هم اثر بدی می‌گذارد و تصویری که انسان از خود دارد و ارزشی را که به‌عنوان یک فرد برای خود قائل است تحلیل می‌برد.»