بریده‌هایی از کتاب تربیت بچه‌ها، تربیت خود ماست

وقتی بچه‌ها در دامان مهر و محبت والدین احساس امنیت می‌کنند، بعید است که درصدد آسیب‌رساندن به کسان دیگر برآیند.

یکی از دلایلی که اغلب می‌خواهیم یک بچه عصبانی را فورا آرام کنیم یا وی را از بیان احساساتش بازداریم این است که گوش‌کردن به آن‌ها خیلی طول می‌کشد

معمولاً قضاوت، میان ما و آن‌هایی که دوست‌شان داریم فاصله می‌اندازد. به هیچ‌کس جز خودت، آموزش نده

این روشی نیست که برای کنترل‌کردن یا تغییردادن رفتار یا ناراحتی بچه به‌کار برود. برعکس، تأییدکردن و با تمرکز گوش‌دادن روش ما برای این منظور است که بچه احساس امنیت بکند و خودش را بیان کند؛ این روش ما برای ارائه عشق، صمیمیت و نزدیکی است.

همواره فقط ارباب خودت باش، مهربانی پیشه کن و هروقت بچه‌ات از لحاظ رشد و توانایی آمادگی داشت وی را گرامی بدار.

گفتن این‌که «دزدی بد است» احتمالاً پشیمانی نمی‌آورد؛ درعوض به بچه احساس شرمندگی و بیزاری دست می‌دهد. از طرف دیگر، وقتی می‌گویید: «هنگامی که شکلات را از مغازه برداشتی، بدون این‌که پول آن را بپردازی، من احساس ناراحتی و نگرانی کردم» این واژه‌های حساس احتمالاً نوجوان شما را بر آن می‌دارد که درباره علت عمل ناپسند خود حرف بزند.

محبت بدنی باید با شرایط لحظه‌ای بچه مناسبت داشته باشد. والدین هیچ «حقی» نسبت به بدن بچه ندارند. تقاضای بغل‌گرفتن، اصرار بر سرپا ایستادن، یا بوسیدن، رفتار توأم با مهر و محبت نیست، چون نوعی تعرض به بدن بچه محسوب می‌شود. در حالی‌که شما از بوسیدن و بغل‌گرفتن بچه خود لذت می‌برید، اطمینان حاصل کنید که نیاز او را برآورده می‌کنید و از آن پیشی نمی‌گیرید. توجه شما به بدن بچه بهترین محافظت یا «واکسن» در برابر هر نوع سوءاستفاده‌ای است که ممکن است بعدا با آن مواجه بشود.

انتظارداشتن از یک بچه که با سرعتی که شما تعیین می‌کنید رشد کند ناقض عشق و محبت شما با تکیه بر این اصل است که او کیست، زیرا ارزش او با استانداردها و جدول‌های زمانی شما برآورده می‌شود. درعوض، دوست‌داشتن با سرعت رشد خودش، قشنگ و دوست‌داشتنی است، به‌گونه‌ای که بتواند در هر منزل از مسیر، رشد آزادانه خودش را احساس کند و از قید این نگرانی که اگر استانداردها و جدول‌های زمانی شما را برآورده نکرد وی را دوست نخواهید داشت یا قدر او را نخواهید دانست آزاد شود.

شخصا درباره خودتان حرف بزنید، نه این‌که به شعاردادن درباره درست و غلط بودن آن بپردازید. مثلاً، گفتن این‌که «دزدی بد است» احتمالاً پشیمانی نمی‌آورد؛ درعوض به بچه احساس شرمندگی و بیزاری دست می‌دهد. از طرف دیگر، وقتی می‌گویید: «هنگامی که شکلات را از مغازه برداشتی، بدون این‌که پول آن را بپردازی، من احساس ناراحتی و نگرانی کردم»

اساسا کنترل از هر لحاظ بی‌فایده و بی‌ثمر است، چون انسان بنا به طبع و ماهیت خود در مقابل آن مقاومت می‌کند.

هرچه شما بشوید مرا ناامید نمی‌سازد؛ من هیچ تصور قبلی از این‌که بخواهم ببینم شما چگونه هستید، یا چه‌کار می‌کنید ندارم. هیچ تمایلی برای پیش‌بینی شما ندارم، فقط می‌خواهم شما را کشف کنم، نمی‌توانید مرا ناامید بسازید.

کلمه «چرا» بچه را در حالت تدافعی قرار می‌دهد و حاکی از آن است که دلیل گریه‌کردن او را نمی‌دانیم؛ در حالی‌که، مطابق یک قاعده کلی، بچه‌ها معتقدند که دلیل اشک‌ریختن آن‌ها باید بر همگان آشکار باشد؛ به‌اصطلاح این‌که «چرا» ندارد!

اگر جرئت داشته باشیم که بیشتر یاد بگیریم و کمتر یاد بدهیم، تربیت بچه‌ها به وسیله‌ای برای رشد و شکوفایی تبدیل می‌شود.

اگر ما جرئت بیشتر یادگرفتن و کمتر یاددادن داشته باشیم، تربیت بچه‌ها به وسیله‌ای برای رشد و شکوفایی آن‌ها تبدیل می‌شود.

منحرف ساختن توجه بچه از احساسات و عواطف تلخ و آسیب‌دیده‌اش هم‌چنین می‌تواند بعدها یکی از دلایل استعمال مواد در زندگی، استفاده بیش از حد از مسکن‌ها، و تمایل همیشگی برای یافتن جواب‌های ساده و راحت باشد. این روش بزرگسالی را می‌پروراند که به‌راحتی از پا درمی‌آید و تسلیم می‌شود، چون تحمل او در برابر مشکلات خیلی اندک است. پای‌بندی به اجتناب از ناراحتی، آزادی آن‌ها را برای خلق یک زندگی غنی و انعطاف‌پذیر محدود می‌سازد.

تا آن‌جا که امکان دارد به بچه آزادی بده خودش تصمیم بگیرد. اما، وقتی لازم است که آزادی او را محدود کنید، این کار را با احترام و مهربانی انجام بده و دلایل انتخاب خود را برای او کاملاً روشن کن.

اساسا کنترل از هر لحاظ بی‌فایده و بی‌ثمر است، چون انسان بنا به طبع و ماهیت خود در مقابل آن مقاومت می‌کند. نفس کنترل، اعم از این‌که یک اجبار ملایم یا دخالت آشکار باشد، به مشکلاتی منجر می‌شود که می‌خواهیم آن‌ها را حل کنیم.

برای این‌که بتوانیم به بچه خشمگین توان و اختیار بدهیم تا خود را کشف کند، باید واکنش خود را به تأخیر بیندازیم و از حل فوری مسئله یا کنترل رفتار بچه بپرهیزیم.

بچه‌ها و بزرگسالانی که به روش خود ـ قربانی‌سازی متوسل می‌شوند در باور ناآگاه خود این اعتقاد ناسالم را پیدا می‌کنند که این روش مایه موفقیت آن‌هاست. برانگیختن ترحم و دلسوزی در دیگران مبتنی بر گذشته فرد است و به همان دیگران قدرت و توان اعطا می‌کند؛ بچه از شما یاد می‌گیرد که یا مظلوم باشد یا این‌که روی پای خود بایستد و با توان خود عمل کند. اگر این‌گونه در گوش او فرو برود که خوشحالی او به دیگران یا به اوضاع و احوال وابسته است، و او خود عاجز و ناتوان است، هیچ کار دیگری نمی‌تواند بکند.

بچه‌هایی که به کرات برای جبران گریه‌کردن و مظلوم‌نمایی چیزی دریافت می‌کنند، درس دیگری می‌گیرند: «با خشم و جاروجنجال به هرچه بخواهم می‌رسم»، «بدبخت ـ بیچاره به‌نظر رسیدن باعث می‌شود که دیگران به شما توجه کنند». بیشتر ما که این درس‌ها را از زمان بچگی آموخته‌ایم آن را هنوز با خود داریم و در رابطه خود با بزرگسالان دیگر، آن‌ها را به‌کار می‌بریم؛