بریده‌هایی از کتاب اسرار ماه رجب؛ ادب حضور (دفتر اول)

مولی در نصیحت به نوف بکالی فرمود: «معبودا! همانا هرکس را که آزمندی و علاقهٔ شدید به یادت سرگرمش نسازد، و سفر به قرب و نزدیکی‌ات به کناره‌گیری‌اش واندارد، زندگانی‌اش برای او مرگ، و مرگش حسرت برای او خواهد بود.»

تلطیف عمل مهم‌تر از تکثیر در عمل است؛ لذا در اولین شب جمعهٔ ماه رجب که شب عطای خاصّ الهی است، اولین دعایمان مغفرت و طلب استعداد ورود به ضیافت خاص الخاص پروردگار باشد؛ تا در همان شب جمعهٔ اول پاک شویم و اجازهٔ ورود به سرای محبوب را در همهٔ ضیافت سه‌ماهه داشته باشیم.

هر کس به اقتضای روحیات خود، کتابی روایی یا اخلاقی را که حال خوشی به او می‌دهد و مذکِّر است مطالعه کند. مرحوم آیت‌الله بهجت، کتاب‌های مرحوم سید بن طاووس را توصیه می‌کردند. کتاب‌های افراد صاحب نفَس مثل مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی نیز در این باره بسیار مناسب است؛ مثلاً رسالهٔ لقاءالله، اسرار الصلوة، المراقبات، فلاح السائل، محاسبة النفس یا سایر کتب سید بن طاووس، تذکرة المتقین شیخ محمد بهاری، چهل حدیث و یا سایر کتب اخلاقی امام خمینی و دیگر کتب علمی و حالی از این قبیل توصیه می‌گردد. اگر فرصت مطالعهٔ کتاب نداریم، هر روز یک روایت در باب معاد بخوانیم و یا مثلاً روایتی در باب توحید بخوانیم و خود را منقلب کنیم.

امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: «بالاترین پرهیزگاری و افضل مراقبات، اجتناب از محرّمات الهی است.»

اکنون که ماه رجب فرا رسیده و معشوق خود آمده و ما را فرامی‌خواند، خود را مهیای خلوت با او و رازگویی با آن محبوب اول و آخر نماییم. شب خیز که عاشقان به شب راز کنند گِرد در و بام دوست پرواز کنند هر جا که دری بود به شب بر بندند الا در دوست را که شب باز کنند

«...پس هر کس مرا در این ماه بخواند، اجابتش می‌کنم و هرکس از من چیزی طلب کند، به او عطا کنم و هر کس از من طلب هدایت کند، او را هدایت می‌نمایم و این ماه را ریسمانی بین خود و بندگانم قرار دادم، پس هرکس بدان چنگ زند به من می‌رسد.»

مرحوم سید در اقبال روایتی را از حضرت آدم (ع) نقل می‌کند که به پروردگار عرضه داشت: «پروردگارم، محبوب‌ترین روزها و محبوبت‌ترین اوقات در نزد تو چه زمانی است؟ پس خداوند تبارک و تعالی به او وحی فرمود: ای آدم، محبوب‌ترین روزها نزد من روز نیمهٔ رجب است. ای آدم، در این روز با قربانی و میهمانی گرفتن و روزه و دعا و استغفار و گفتن «لا اله الا الله» به من نزدیکی بجوی.»

توجه به نمازهای یومیه و اهتمام به حال و حضور قلب در آن، مهم‌تر از هر عمل عبادی دیگر است. به تعبیر مرحوم شیخ حسنعلی نخودکی، اگر ابتدا نماز یومیه‌مان را درست کنیم، آن چنان تلألؤ و نورانیتی در زندگی انسان ایجاد می‌شود که انسان را برای نماز شب بیدار می‌کنند و خداوند باب توفیقات دیگر را برای او باز می‌نماید!

رغائب جمع «رغیبة» است و رغیبة به معنای عطای کثیر است؛ یعنی در چنین شبی، درهای رحمت الهی بی‌حساب باز است. ترکیب «لیلة الرغائب» اضافهٔ موصوف به صفت خود است، بدین ترتیب لیلةالرغائب یعنی «اللیلة التی فیها الرغائب» یعنی شبی که در آن عطایای الهی کثیر است،

کمر همت ببندیم تا از ابتدای ماه رجب، یک یا دو اربعین را با مراقبهٔ صحیح به میدان عمل بیاییم؛ که آثار آن را به سرعت خواهیم دید و ماه رجب و شعبان ما با سال‌های قبل بسیار تفاوت خواهد داشت.

ملاک پیشرفت در مسائل معنوی، حال خوش و میزان حضور قلب در نماز است.

بهترین و اوّلین و اصلی‌ترین دستور سلوکی در ایام ماه رجب، اصلاح امر نماز است.

اگر سالک در این ماه رجب «غیرت» به خرج دهد و با قدم همت پای پیش نهد، خداوند نیز از او دستگیری می‌کند؛ که پروردگار انسان‌های غیور را دوست دارد.

عزم جوهرهٔ انسانیت و میزان امتیاز انسان است. و تفاوت درجات انسان، به تفاوت درجات عزم اوست.

توصیه به نماز شب در بیانات الهی و فرهنگ کلمات اهل بیت (ع) به حدّی است که در میان اهل معنا، جایگاه نماز شب مانند جایگاه نمازهای یومیه برای تودهٔ مردم است و امکان ندارد کسی بدون نماز شب بتواند در مسائل معنوی به جایی برسد.

خداوند خطاب به حضرت موسی (ع) دربارهٔ نماز شب می‌فرماید: «ای فرزند عمران، از چشمانت اشک‌هایت را و از قلبت خشوع و از بدنت خضوع را بر من هدیه کن و سپس مرا در تاریکی شب بخوان و قطعاً مرا نزدیک و اجابت‌کننده می‌یابی. ای فرزند عمران، دروغ می‌گوید آنکه می‌پندارد که مرا دوست می‌دارد، اما وقتی تاریکی شب او را فرا می‌گیرد، در خواب فرو می‌رود.»

گویی ماه رجب سرآغاز ورود به صراط مستقیم توحید است.

اگر ماه رجب تعلق به مقام ولایت علوی (ع) دارد و امیرالمؤمنین حضرت علی (ع) محبوب ماست، چگونه ممکن است ماهی که انتساب به محبوب دارد، بر کسی بگذرد و تغییری در رفتار و اعمال او حاصل نگردد؛ که اگر در محبت صادقیم، در ظرف محبوب باید عاشقانه عمل کنیم.

«فَمَنْ دَعَانِی فِی هَذَا الشَّهْرِ أَجَبْتُهُ»: هر کس در این ماه مرا بخواند، جوابش را می‌دهم.

«خداوند در آسمان هفتم فرشته‌ای را منصوب فرموده که به او «داعی» (به معنای دعوت‌کننده) گویند. چون ماه رجب فرا رسد، آن فرشته از آغاز شب تا صبح ندا سر می‌دهد: خوشا به حال ذاکران و یادآوران خدا، خوشا به حال مطیعان. و خداوند تعالی می‌فرماید: من هم‌نشین کسی هستم که هم‌نشین من است، من مطیع کسی هستم که مطیع من است، من بخشندهٔ کسی هستم که تقاضای بخشش کند. این ماه، ماه من و بنده، بندهٔ من، و رحمت، رحمت من است. پس هر کس مرا در این ماه بخواند اجابتش می‌کنم، و هرکس از من چیزی طلب کند به او عطا کنم و هر کس از من طلب هدایت کند، او را هدایت می‌نمایم. و این ماه را ریسمانی بین خود و بندگانم قرار دادم، پس هرکس بدان چنگ زند به من می رسد.» مرحوم میرزا جواد آقا، بعد از ذکر این روایت شریف می‌نویسد: