بریده‌هایی از کتاب سید مرتضی آوینی؛ نگاهی به زندگی و زمانه‌ی شهید آوینی

معمولاً چند روز یک‌بار روزه‌بود. وقتی هم که روزه نبود، غذای سر کارش نان و پنیر و کشمش یا گردو بود. شب‌هایی هم که تا صبح پشت میز مونتاژ بود، یک مشت کشمش همراهش بود. به قول بچه‌ها، اوضاع کشمشی بود. یک‌بار در مسیر اهواز برای صرف ناهار به یک رستوران رفتیم. سید که آمد، لیست غذاها را دادیم دستش. مدتی لیست را بالا و پایین کرد و دست آخر دستش را گذاشت کنار «ماست».

شجاعت مؤمنانه از یقین ناشی می‌شود، نه از جنگ‌طلبی و ماجراجویی و عجب و تکبر.»

"هنر آن است که بمیری قبل از آنکه بمیرانندت و مبداء و منشاء حیات آنانند که چنین مرده‌اند."

دین‌دار آن است که در کشاکش بلا دین‌دار بماند و گرنه در هنگام راحت و فراغت و صلح، چه بسیارند اهل دین.

ایمان ژرف‌ترین پیوندهاست و فراتر از حسب و نسب و خون و نژاد می‌نشیند. ایمان، بهشت گمشدهٔ وجود است که انسان، با گذر از تعلقات، آن را در خود بازخواهد یافت؛ گنجینه‌ای است آسمانی، زادراهِ سفرِ زمینی انسان.

اگر با مرگ انس نگیری، خوف، راه تو را خواهد زد و امام را در صحرای بلا رها خواهی کرد.

نپندار که تنها عاشورائیان را بدان بلا آزموده‌اند و لاغیر... صحرای بلا به وسعت همهٔ تاریخ است.

نابینا بود، اما حالی داشت وصف ناشدنی، پرسیدم: دوست نداشتی یک‌بار دیگر دنیا را ببینی؟... توقع داشتم بگوید «چرا، می‌خواستم یک‌بار دیگر حداقل مکه و مدینه را ببینم» اما گفت: «نه سید جان! در مورد چیزی که به خدا دادم و معامله کردم، نمی‌خواهم فکر کنم.»

دائم‌الوضو بود. مخصوصاً هنگام کار. می‌گفت عالم تحت ولایت تکوینی الهی است و لذا هرچه بیشتر در مسیر قرب باشیم، همه چیز حتی ابزار و ادوات هم بهتر عمل می‌کنند.

اگر سر مسأله‌ای ناراحت و گرفته می‌شدم و گله و شکایت می‌کردم، می‌گفت: ببین عزیزم، هزاران کهکشان در آسمان وجود دارد، یکی‌اش راه شیری است، سیاره‌های زیادی در آن هست که یکی‌اش زمین است. روی کرهٔ زمین هم میلیاردها نفر هستند که یکی‌اش... همین‌طور از کل به جز می‌آمد، آخرش هم می‌گفت: ما هم ذره‌ای در این مجموعه هستیم. حالا ببین این حرفی که شما می‌زنی در این مجموعهٔ باشکوه در کجا قرار دارد.

جملهٔ مشهور "هنر آن است که بمیری قبل از آنکه بمیرانندت و مبداء و منشاء حیات آنانند که چنین مرده‌اند." برگردانی‌ست از «موتو قبل ان تموتوا».

اذان، موسیقی بهشت گمشدهٔ وجود است که اگر در خود ژرف شوی، آن را در تپش قلب و در ضرباهنگ نبض خویش، که خلقت تو در آن، هر دم، تجدید می‌شود بازخواهی یافت.

اهل حقیقت، مقیمان کوی میخانه‌اند و شعر، جرعه‌ای است از آن شراب روحانی که بر خاک افشانده‌اند.

محارم راز می‌دانند که راز در بیان نمی‌آید.

شهید لحظات اول کاملاً به هوش بود. یکی گفت: «حاجی چیزی نیست.» سید گفت: «مگر من می‌ترسم که شما می‌خواهید مرا دل‌داری بدهید.» وقتی روی برانکارد گذاشتیمش، گفت مرا به عقب نبرید. بگذارید همین‌جا شهید شوم. ذکر می‌گفت. تا حدود ۴۵ دقیقه به‌هوش بود؛ تا اواخر میدان مین و دیگر از هوش رفت.

می‌دانید زنده‌ترین روزهای زندگی یک مرد آن روزهایی است که در مبارزه می‌گذراند و زندگی در تقابل با مرگ است که خودش را نشان می‌دهد.»

آماده می‌شدیم برای تشییع که ناگهان آقا (رهبر انقلاب) آمد. فاتحه‌ای خواند و گفت: «از قول من به خانوادهٔ شهید آوینی، تسلیت بگویید، هرچند خود بزرگترین داغدار این مصیبت هستم.»

گریه آبی است که این کدورت‌ها و کثافت‌ها را می‌شوید و تو را به فطرت الهی خویش رجوع می‌دهد و دیگرباره اهل ولایت می‌شوی. بگذار ما را اهل گریه بخوانند، اگر آن‌ها بدانند که در این گریه‌ها چه قدرتی نهفته است، خواب آنان حرام خواهد شد و به راستی اگر خداوند گریه را به انسان نبخشیده بود، هیچ چیزی نمی‌توانست کدورتی را که با گناه بر آیینهٔ فطرتش می‌نشیند، پاک کند.

شأن انسان در این است که از زمان و مکان و مقتضیات آن‌ها فراتر رود و غل و زنجیر جاذبهٔ خاک را از دست و پای روح خویش بگشاید و به مقام ولایت رسد و کسی این مقام را درخواهد یافت که از خود و آن‌چه دوست دارد، در راه خدا بگذرد و سر تسلیم به آستان قربان بسپارد و مقرب شود و خداوند درجوابش "و فدیناه بذبح عظیم" نازل کند.

زبان حافظ فرهنگ یک ملت است و حفظ اصالت فرهنگی امت نیز لاجرم منتهی به حفظ شأن حقیقی کلمات، در زبان آن امت است.