بریده‌هایی از کتاب از ماست که بر ماست؛ نقدی بر رفتارهای اجتماعی ما ایرانیان

ما «ایرانیان» به کسی فرصت جبران اشتباه (احتمالی) نمی‌دهیم؛ حتی اگر وی یکی از قهرمانان ملی‌مان باشد!

ما «ایرانیان» به شخص علاقه‌مندیم؛ نه به شخصیت

ما «ایرانیان» آقای ایکس را فوتبالیستی دوستدار محیط‌زیست می‌شناسیم. او مصداق بارز یک قهرمان زنده و معاصر است؛ پس حق دارد در رشته‌های غیرتخصصی‌اش نیز اظهارنظر کند...

ما «ایرانیان» هر کار و عملی را که بتواند ما را فارغ از تأثیر اعمال و کردارمان بر عملکرد دیگران، به موفقیت و پیشرفت برساند، زرنگی، کیاست، فراست، فرصت‌طلبی و هوشمندی نام می‌نهیم و می‌شناسیم.

نخستین گام در رفع، بهبود و جبران یک مشکل، ضعف، ایراد و اشتباه؛ پذیرشِ آن از سوی شخص یا اشخاص خاطی است؛ بنابراین هر چه جسارت و توانایی افراد و اقشار مختلف یک جامعه در پذیرش اشتباهات و ایرادات احتمالی‌شان بالاتر باشد، یقیناً آن جامعه خواهد توانست با سرعت و شتاب بیشتری در جهت نیل به آرمان‌های خویش قدم بردارد

اصولاً ما «ایرانیان» انسان‌هایی هستیم مهمان‌نواز و غریب‌نواز.

ما «ایرانیان» به شخص علاقه‌مندیم؛ نه به شخصیت (دانش، تخصص، سابقه، تجربه، معلومات و چرندیاتی از این دست!).

ما «ایرانیان» توانایی این را داریم که به‌زیبایی و در کمال ظرافت از کاهی، کوهی بسازیم. دربرابر کوچک‌ترین حرکات و تحرکات انسان‌های دیگر، زبان به انتقاد و اعتراض گشوده و ریزترین اشتباه و قصور سرزده از ایشان را در مقابلشان به‌عنوان پیراهن عثمان عَلم کنیم.

ما «ایرانیان» انسان‌های اصیل و نجیبی هستیم.

ما «ایرانیان» بدون اینکه ذره‌ای معلومات و اطلاعاتمان را بالا برده و تحقیقاً از آموزه‌ها و دستاوردهای گذشتگان و «اسطوره» هایمان بهره جوییم، تنها در اندیشۀ اثبات خویش و ادعاهای واهی‌مان (بی‌دلیل، بی‌منطق، بی‌مدرک، غیرمستند، غیرمستدل، جعلی، افسانه‌ای و قس‌علی‌هذا) هستیم.

اصولاً ما «ایرانیان» همواره خودمان را بری از هرگونه خطا و اشتباه، طیب از هرگونه ناپاکی و گناه، منزه از هرگونه جرم و جنایت، به دور از هرگونه زشتی و آلایش و نیز مبرا از هرگونه ایراد و اشکال دانسته و در مواقع بروز مصائب، مشکلات، معضلات، سوانح و همچنین مواجهه با شکست‌ها، ناکامی‌ها و بدفرجامی‌ها، به دنبال یافتن دشمنی فرضی به تبعیت و پیروی از تئوری محبوب و دلپسندمان یعنی توهم توطئه هستیم.

ما «ایرانیان» همواره و در طول تاریخ، به اثبات رسانیده‌ایم که اهل میان‌بُریم و قدرش را بیشتر می‌دانیم. اهل طی طریق از راه‌های ساده‌تر و هموارتریم؛ حتی اگر تنه به تنۀ دیگران و به‌کندی بتوانیم عبور کنیم. حتی اگر راه‌های سخت‌تر، اما خلوت‌تری نیز در دسترس باشند.

اما ما «ایرانیان» نه جرئت و جسارت انتقادکردن داریم و نه حال و حوصلۀ شکایت. نه نقد می‌کنیم و نه اعتراضی داریم. تنها و تنها اهل گِله‌ایم، اهل ناله، اهل شکوه و گریه و زاری، اهل زاریدن و نالیدن و زجرمویه، اهل بد و بیراه نثار خلق‌الله کردن، اهل جلز و ولز کردن‌های بی‌معنی و بی‌نتیجه، اهل انتقادات خودمانی و توخالی، اهل شکایت‌های بی‌شاکی و به کسی برنخور، اهل بدگویی از زمین و زمان، اهل نالیدن‌های ممتد و مزمن، ناله‌های طولانی و سردردآور، زاریدن‌ها و نالیدن‌های بی‌مورد و هیچ‌در برندار، بی‌هدف، بی‌برنامه، پوچ، توخالی، بی‌نتیجه، ناکارآمد، غیرواقعی، توهمی، ساختگی و قس‌علی‌هذا.

در خلوت و جلوت، در عیان و نهان، آشکار و پنهان، با خود و دیگران، از خود و دیگران، هر دم و هر آن، هر جا و هر کجا و تحت هر شرایطی می‌داند و تلاش می‌کند تا خود را بدین صفات متصف کند یا بنمایاند.

البته ذکر این نکته نیز الزامی است که موفقیت لزوماً به معنای شق‌القمر کردن و شاخ غول شکستن نیست؛ بلکه بسته به نوع نگرش افراد یک جامعه و نیز شرایط حاکم بر آن، حتی ممکن است ساده‌ترین اعمال و رفتار انسانی نیز به‌نوعی معیار و ملاک موفقیت تلقی شود.

ما «ایرانیان» باهوش و بافراستیم.

ما «ایرانیان» انسان‌های غیور و وطن‌پرستی هستیم، این را می‌توان از مطالعۀ تاریخ پرفرازونشیب سرزمینمان ادراک کرد.

ما «ایرانیان» انسان‌های خوش‌برخورد، شوخ و بذله‌گویی هستیم؛ البته به شرط آنکه رعایت اعتدال را فراموش نکنیم.

ما «ایرانیان» به مهربانی و فداکاری شهره‌ایم

ما «ایرانیان» عادت کرده‌ایم به افسانه‌سرایی در مورد مُردگانمان، افسانه‌هایی از روی محبت یا تعصب، خیال‌بافی‌ها و رویاهایی تنها با هدف بالاکشیدن و والانمایاندن قهرمانانمان پس از مرگشان. قهرمانانی که تا پیش از مرگ هیچ‌کس یاد و نامی از ایشان سراغ نداشته، گمنام زیسته یا اینکه در بدترین حالت عمری در بدنامی به سر برده‌اند؛ اما پس از وداع با زمینِ انسان‌ها و رهایی از عالم جمودات، در یک دگردیسی سریع و پرشتاب به شخصی شخیص، شخصیتی متعالی، فردی ممتاز، چهره‌ای ویژه، الگویی نامی، اسوه‌ای نمونه، قهرمانی نامیرا، اسطوره‌ای افسانه‌ای، انسانی اَبَرانسان، بشری فرازمینی، مخلوقی آسمانی، فرشته‌خویی در کالبد آدمی، تلاشگری بی‌نشان، جهان‌پهلوان، سرآمد زمین و زمان، درّی بی‌بها، گوهری گران‌بها و قس‌علی‌هذا تغییر می‌یابند.