بریده‌هایی از کتاب جامعه شناسی چشم‌ و هم چشمی

میل به بهتر شدن، پیشرفت و جلو افتادن از دیگران در بسیاری از رفتارها از جمله خرید وسایل مصرفی زیاد، خود را نشان می‌دهد و افراد به‌این‌ترتیب ارزیابی مثبتی از خود به دست می‌آورند. این ارزیابی درنهایت باعث رضایت از خود و اعتمادبه‌نفس بیشتر می‌شود.

پدیدۀ چشم‌وهم‌چشمی به‌عنوان یکی از عوامل تأمل‌برانگیز و پرتکرار در جامعه، موجب گرایش بیشتر به مصرف‌گرایی می‌شود. «این پدیده موجب اعتیاد بیشتر به خرید می‌شود و خریداران وسواسی را به سمت اعتیاد به خرید می‌بَرد. در این شرایط، فرد احساس می‌کند هیچ کنترلی بر رفتار خرید وجود ندارد و خرید را تنها راه تسکین آشوب درونی‌اش می‌داند.»

باید تأکید کرد، اعتمادبه‌نفس بازتاب احترامی است که دیگران برای انسان قائل می‌شوند، بنابراین اگر شخصی به خاطر عدم موفقیت در تلاش‌های رقابت‌آمیز مصرف‌گرایی در مورد تمایل جامعه، چنین احترامی را به دست نیاورد، اعتمادبه‌نفس خود را از دست می‌دهد. درنتیجه انگیزۀ تلاش بی‌وقفه در یک فرهنگ رقابتی را باید در ترس از دست دادن اعتمادبه‌نفس جست‌وجو کرد.

مصرف‌گرایی نشان‌دهندۀ تمایل مردمی است که تا مقدار زیادی با وسایل و فراورده‌هایی که مصرف می‌کنند، شناخته می‌شوند به‌ویژه با شاخص‌هایی نظیر خودروهای لوکس و جواهرات گران‌قیمت که از نظر آن‌ها مقام و جایگاهشان را نزد بقیۀ افراد ارتقا می‌دهد، به‌طوری‌که در این افراد خرید نکردن، بیشترین تأثیر را در بروز احساس گناه به همراه می‌آورد.

ما درحقیقت به‌طور مستمر بی‌آنکه متوجه باشیم به هر سویی که رسانه‌ها و تبلیغات هدایت می‌کنند، کشیده می‌شویم، و البته مهم‌ترین زیان این مسئله آن است که از اصل و واقعیت یک زندگی سالم و فلسفۀ وجودی آن دور می‌مانیم

باید یاد بگیریم چگونه بدن طبیعی می‌تواند جذاب باشد. لازم نیست با لبی حجیم، سینه‌هایی درشت یا صورتی پر از رنگ و لعاب، ویترین اغراق‌آمیز و مصنوعی از خود به نمایش بگذاریم تا دیگری را در چند لحظه مجذوب خود کنیم. جذابیت اتفاقاً چیزی کاملاً بکر و طبیعی است.»

بخش بزرگی از احساسات و درک زیبایی ناشی از کشف تفاوت یک انسان با انسان دیگر و منحصربه‌فرد بودن اوست.

پیکر و چهره‌تراشی‌ها با توجه به اینکه در اغلب موارد بسیار شبیه هم بوده و از الگویی واحد پیروی می‌کنند، جامعه‌ای از زنان با چهره‌های همگون و یکسان ساخته است. «درنتیجه به‌تدریج هر بدنی ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را از دست می‌دهد و با همانندسازی افراطی به هیئتی شبیه بدن دیگران، درمی‌آید. در این دوره به وفور شاهد زنان و دخترانی هستیم که صورت، اندام، مو، رنگ، پوست، لبخند، نگاه و حرکاتشان شبیه یکدیگر است

نوع برخورد در جامعه نسبت به جنسیت و زیبایی موجب شده که امروزه زیبایی و زشتی اهمیتی بیش از آنچه که در خور این مقوله است، داشته باشد. موضوعی که در دیگر کشورهای دنیا تا حدود زیادی با گرایش به ورزش، هنر و زندگی سالم جبران شده است، در جامعۀ ایران به معضلی برای ایجاد افسردگی، اختلال روان‌شناختی، عدم اعتمادبه‌نفس، و بالا رفتن سن ازدواج مبدل شده است.

اکنون ایران از نظر تعداد جراحی‌های زیبایی بینی در دنیا مقام اول را دارد و پایتخت جراحی بینی جهان نام گرفته است.

آنتونی گیدنز جامعه‌شناس معروف معتقد است؛ «مدرنیته با پروژه‌های بدن که به یاری کیستی افراد می‌آیند پیوند خورده و پزشکی به فنّاوری‌های پیشرفته دست یافته است. فرهنگ مصرفی به شدت بدن‌محور شده و رسانه‌ها در مسیر افزایش توانایی انسان‌ها برای پرداختن به موضوع زیبایی و بدن‌های غیرطبیعی قرار گرفته‌اند. در این شرایط بدن به محلی برای آفرینش آرزوها و آرمان‌های انسان تبدیل می‌شود.»

در جامعۀ امروز که مصرف‌گرایی از مهم‌ترین مشخصه‌های آن است، نشانه‌هایی را که موجب تمایز و تشخیص افراد از یکدیگر می‌شود؛ باید در فرهنگ مصرف جست‌وجو نمود و چون این فرهنگ بر مؤلفه‌های ظاهری و دیداری استوار است بنابراین برخی از آن‌ها در مدیریت بر بدن قابل مشاهده است. «فرد هویت و ظاهر خود را از بدن می‌گیرد. بدنْ دیگر پدیده‌ای غیرقابل تفکیک از انسان نیست،‌ بلکه به مانند نوعی ثروت، خصوصیت یا حتی یک خودِ دیگر مطرح می‌شود. در عصر حاضر که زنان هنوز در معرض نگاه‌های کنجکاو و خیرۀ دیگران‌اند و قضاوت در مورد آن‌ها بسیار بیشتر از مردان بر مبنای ظاهرشان صورت می‌گیرد،

امروزه مدرک‌گرایی هم یکی از خصوصیات بارز جامعۀ مصرفی است. همه در تلاش‌اند تا به هر ترتیبی مدرکی اخذ نمایند چنانچه سعی دارند تا جدیدترین مبلمان یا وسایل منزل را تهیه کنند.