بریده‌هایی از کتاب آنچه را که باید از بهداشت دهان و دندان برای سلامتی خود بدانیم

ازآنجا که استفاده از دهان‌شویه در برخی از افراد ایجاد آلرژی می‌کند، بنابراین آب‌نمک و جوش‌شیرین می‌تواند یکی از بهترین ضدعفونی‌کننده دهان و دندان تلقی شود. نکته مهم در استفاده از آب‌نمک به‌جای دهان‌شویه‌ها این است که نباید شوری آب حس شود یعنی درست مانند سرم فیزیولوژیک که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد. (یک قاشق مرباخوری نمک برای یک لیوان آب گرم (نه آب داغ) کافی است.)

سبزه گندم نیز خیلی مفید است. سبزه گندم از پوسیدگی دندان و درد دندان جلوگیری می‌کند. از آن می‌توان به شکل یک دهان‌شویه استفاده کرد و یا می‌توانید هرروز کمی از آن را بجوید تا به‌سلامت دندان‌هایتان کمک کرده باشید.

اگر به یک آبسه سطحی به‌موقع رسیدگی نشود این عفونت می‌تواند به بافت‌های عمقی‌تر گسترش یابد و دردسرساز شود. شما می‌توانید از ابتدا با رعایت بهداشت دهان و دندان خود را از مبتلا شدن به آبسه دندانی (که اکثر آن‌ها درنتیجه پیشرفت پوسیدگی‌های دندانی است) در امان نگه‌دارید. معاینات منظم دندانپزشکی نیز بسیار مهم است اگر شما یک سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشید دندان‌پزشک را از این امر آگاه کنید. افراد با مقاومت کم بدن در معرض تشکیل بیشتر آبسه‌ها هستند.

در صورت بروز آبسه و عفونت دندان‌ها، استفاده خود سر از آنتی‌بیوتیک به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود، چراکه گاهی مصرف نابجای آنتی‌بیوتیک‌ها باعث پنهان شدن علائم یا مقاوم شدن میکروب‌ها می‌گردد. پس در صورت بروز آبسه‌های دندانی در اولین فرصت باید به دندان‌پزشک مراجعه نمود تا اقدامات درمانی لازم به عمل آید.

در صورت پیشرفت عفونت، آبسه دندان ممکن است به نواحی حساسی از سر و گردن نیز برسد که برای آن نیاز به جراحی‌های پیچیده در اتاق عمل باشد. از طرفی باقی گذاشتن دندان‌های عفونی شیری در دهان کودک علاوه بر تأثیر عفونت بر سلامت عمومی بدن آن؛ می‌تواند عفونت بر روی جوانه دندان‌های دائمی زیرین تأثیر گذاشته و باعث نقص ساختاری این دندان‌ها شود.

بیمار اگر دچار درد اطراف گوش، گیجی یا صدای زنگ در گوش شود و یا اگر دچار درد یا تق‌تق کردن در فک باشد و یا اگر در شب، دندان‌قروچه کند باید به دندان‌پزشک خود مراجعه کند. معمولاً دندان‌قروچه با درمان ظرف ۶ ماه قابل علاج است. بدون درمان ممکن است دندان‌ها، استخوان‌ها و لثه در اثر فشار ساییدگی، خورده یا شکسته شوند.

جویدن آدامس سبب تمیز کردن پلاک از سطح دندان‌ها می‌شود. البته بهتر است از آدامس بدون قند استفاده شود، زیرا استفاده بیش‌ازحد از آدامس‌های قندی فرایند پوسیدگی دندان‌ها را سریع‌تر می‌کند.

یک غلط مصطلح: واقعیت این است که عصب‌کِشی یا عصب‌کُشی که در بین مردم اصطلاح رایجی است غلط‌های مصطلحی هستند و معادل دقیق آن روت کانال تراپی (RCT) یا درمان ریشه دندان می‌باشد. ‫RCT از سه کلمه Root به معنای ریشه و Canal به معنای مجرا و Therapy به معنی معالجه تشکیل‌شده که مفهوم کلی آن معالجه مجرای ریشه دندان می‌باشد و شاخه‌ای از دندانپزشکی به نام اندو یا اندودونتیکس است که به معالجه و حفظ ریشه دندان می‌پردازد و وظیفه تشخیص و درمان پالپهای آماسی و بیمار شده را به عهده دارد. البته در اصطلاح عامیانه بازهم، عصب‌کِشی نام صحیح‌تری می‌تواند باشد.

مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C مانند کیوی، توت‌فرنگی، گریپ‌فروت، هندوانه، سیب‌زمینی، سبزیجات و ... همچنین مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم مانند بادام، لوبیاچیتی، شیر، ماست، پنیر و همچنین پرتغال و برگ‌های سبزیجاتی با برگ‌های تیره همانند اسفناج، حتی گوشت‌های حیوانی و ... می‌تواند در جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها تأثیرگذار باشد.

نشانه‌های پوسیدگی دندان تغییر رنگ مینای دندان در محل پوسیدگی (قهوه‌ای یا سیاه‌رنگ شدن)، سوراخ شدن مینای دندان در محل پوسیدگی، حساس بودن یا درد گرفتن دندان در موقع خوردن غذاهای سرد یا گرم و ترش یا شیرین، حساس بودن یا درد گرفتن دندان وقتی‌که دندان‌ها را روی‌هم فشار داده می‌شود همچنین بوی بد دهان و... همگی از نشانه‌های پوسیدگی دندان محسوب می‌شوند.

با آن‌که اغلب پدر و مادرها برای دندان‌های شیری ارزشی قائل نیستند و زود افتادن آن‌ها را مسئله چندان مهمی نمی‌دانند، باید بدانیم که برای صحیح روییدن دندان‌های دائمی، هرکدام از دندان‌های شیری باید تا سن خاصی در دهان باقی بمانند؛ لذا شما می‌توانید با معاینه‌های متداوم توسط یک دندان‌پزشک خیال راحتی از دندان‌های کودک خود داشته باشید.

از والدین محترم خواهش می‌شود بعد از ۱۲ سالگی حتماً افتادن کلیه دندان‌های شیری فرزندانشان را چک کنند. اگر دندان شیری تا سن ۱۲ سالگی نیفتاد، برای کشیدن آن زود اقدام نکنند، چون ممکن است زیر این دندان، دندان دائمی موجود نباشد. در این صورت دندان شیری را تا سنین بالاتر می‌توان به‌خوبی استفاده کرد. پس حتماً با تهیه رادیوگرافیهای لازم علت واقعی عدم افتادن دندان شیری را با دندان‌پزشک مربوطه مشورت کنند.

از طرفی چون قندهای موجود در شیر خشک و شیر مادر (البته شیر مادر کمتر باعث پوسیدگی می‌شود) زمینه را برای پوسیدگی دندان‌ها ایجاد می‌کند و باعث به وجود آمدن پوسیدگی زودرس در دندان‌های مزبور می‌شود؛ بنابراین بعد از هر بار شیر خوردن مقدار کمی آب به کودک بدهید تا شیر لابه‌لای دندان‌های کودک شسته شود و یا اینکه لثه و دندان کودک را با دستمال مرطوب تمیز کنید و یا توسط مسواک انگشتی مخصوص، به‌آرامی پاک‌کنید.

تعداد دندان‌های شیری بیست عدد بوده (۱۰ عدد در هر آرواره) که در نیمه هر آرواره دو دندان پیشین، یک‌دندان نیش و دو دندان آسیاب بزرگ قرارگرفته است. (در سری دندان‌های شیری، آسیاب‌های کوچک وجود ندارد.)

محققان دانشگاه کوینیپیاک آمریکا دریافتند بیش از ۶۰ درصد مسواک‌هایی که نزدیک به توالت قرارداده می‌شوند، آلوده به میکروب‌های مدفوع هستند. محققان به این نتیجه رسیدند که این موضوع می‌تواند تا ۸۰ درصد احتمال بروز عفونت در بدن را بالا ببرند. این باکتری‌ها در دستگاه گوارش انسان به‌طور طبیعی وجود دارند، اما در دیگر نقاط بدن ایجاد بیماری می‌کنند. لذا نباید مسواک را نزدیک به محل توالت قرارداد

دوره‌های دندانی هر انسان در زندگی خود دو سری دندان (دندان‌های شیری و دندان‌های دائمی) و سه دوره دندانی (شیری، مخلوط و دائمی) دارد. از حدود ۶ الی ۸ ماهگی که اولین دندان شیری در دهان نوزاد رویش می‌یابد و تا سن ۶ سالگی که اولین دندان دائمی در دهان می‌روید را دوره دندانی شیری می‌گویند. در این دوران فقط دندان شیری در دهان وجود دارد. از ۶ تا ۱۲ سالگی به‌تدریج دندان‌های شیری جای خود را به دندان‌های دائمی می‌دهند. این زمان را دوره دندان‌های مخلوط می‌گویند. در حدود ۱۲ سالگی که هیچ دندان شیری در دهان وجود ندارد و فقط دندان‌های دائمی در دهان هستند را دوره دندانی دائمی می‌نامند.

نشانه‌های پوسیدگی دندان تغییر رنگ مینای دندان در محل پوسیدگی (قهوه‌ای یا سیاه‌رنگ شدن)، سوراخ شدن مینای دندان در محل پوسیدگی، حساس بودن یا درد گرفتن دندان در موقع خوردن غذاهای سرد یا گرم و ترش یا شیرین، حساس بودن یا درد گرفتن دندان وقتی‌که دندان‌ها را روی‌هم فشار داده می‌شود همچنین بوی بد دهان و... همگی از نشانه‌های پوسیدگی دندان محسوب می‌شوند.

به‌طور طبیعی رویش دندان‌های شیری در شیرخواران حدوداً از ماه هفتم شروع می‌شود. اگرچه دیده می‌شود بعضی بچه‌ها دو الی سه ماه زودتر دندان درمی‌آورند (مثلاً در چهار تا پنج‌ماهگی) و بعضی‌ها نیز خیلی دیرتر از زمان معمول دندان درمی‌آورند (مثلاً در دوازده‌ماهگی) که ژنتیک در این میان نقش مهمی را برعهده دارد، یعنی اینکه پدر و مادر نوزاد در چندماهگی دندان درآورده باشند.