بریده‌هایی از کتاب سر دلبران

خداوند نظام تکوین را به بهترین نحو ممکن آفریده و به ما تحویل داده است. پس هر چه نسبت به اتّفاق‌های به ظاهر ناگواری که از اختیار ما خارج است و در زندگی ما رخ می‌دهند، ناراحت و ناشکیبا باشیم، به همان میزان سوءظن به خداوند برده‌ایم. این یک قاعدهٔ عام است که می‌توانیم نسبت به همهٔ نارضایتی‌ها و گلایه‌هایمان تعمیم دهیم. چنانچه حضرت علی (ع) در نامه معروف خود به مالک اشتر می‌فرماید: «همانا بخل و ترس و حرص، خوی‌های پراکنده‌ای هستند که ریشه در بدگمانی به خدا دارند.»

پیوسته به همسرتان نگویید تو برای من چه کار کردی؟

هیچ زن و شوهری حق به کار بردن چنین عباراتی را ندارند: «این شش ماهی که عقد کرده‌ایم از همه کار افتاده‌ام. اصلاً ازدواج با تو، چیزی جز سد و مانع در مقابل پیشرفت‌ها و برنامه‌هایم نبوده است. حالا هم دیگر کاری با تو ندارم. من می‌خواهم به کارهای علمی‌ام برسم. هدف من خیلی بالاتر از خواسته‌های ابتدایی توست. تو خودت یک فکری بکن، یک تصمیمی‌بگیر تا بتوانی با این وضعیت کنار بیایی».

شما با سرزنش و نکوهشِ مکرّر، باعث عادی شدن یک صفت زشت و تثبیت آن می‌شوید. انتساب چندین بارهٔ یک صفت زشت به فرد، کم کم به او می‌باوراند که این صفت ناپسند، جزئی جدایی ناپذیر ازشاکلهٔ اوست. از طرفی او را به این باور نیز می‌رساند که شما این صفت را بر او پذیرفته اید. حال قضاوت کنید که دیگر چه انگیزه‌ای برای رفع این صفت زشت در فرد باقی می‌ماند؟ شما با زبان سرزنش، دیگر یار و دستگیر او نیستید؛ بلکه فردی هستید که وی را به سوی پرتگاه هدایت می‌کنید!

زبان عربی به علاقه‌ای که ویژگی‌های زیر را داشته باشد «مودّت» گویند: ۱ ـ علاقه‌ای که دو طرفه باشد. ۲ ـ علاقه‌ای که آشکارا ابراز شود. در «محبت» لزومی‌ندارد دوست داشتن ابراز شود اما در «مودّت» حتماً باید دیگری را از علاقه و محبت خود آگاه کنیم.

مرد در ورود به حیطهٔ تذکّر به ظاهر زن، باید بسیار مراقب باشد.

خداوند تبارک و تعالی در روز قیامت به یکی از بندگان خود می‌فرماید: آیا از فلانی سپاسگذاری کردی؟ عرض می‌کند نه؛ بلکه از تو سپاسگذاری کردم ای پروردگار. خداوند می‌فرماید: «چون از او تشکر نکرده‌ای، از من نیز تشکر نکرده‌ای.»

بعضی می‌پرسند: از کجا بفهمیم که بلاها و مصیبت‌هایی که دچار می‌شویم، کفارهٔ گناهان و خطاهایمان است یا سبب ارتقاء درجهٔ معنوی ما؟ پاسخ این است که: چرا میان دو امری حیرانید که در هر حال، به طریقی از هر یک از آن دو منتفع می‌شوید؟ ما باید از چنین وقایعی، چه به خاطر گناهانمان باشد و چه به خاطر رشد و امتحان، مسرور باشیم. اگر هزینهٔ گناهی که قرار است ما را صد یا دویست سال در جهنم نگاه دارد، با این پیشامد - که بعد از چند سال نیز قابل جبران است - پرداخته شود، بسی جای خوشحالی و شکر دارد.

نشانِ (بسم اللّه الرحمن الرحیم)، رحمت عام و رحمت خاص خداوند را به عنوان معرف جامع و مانع او در بردارد. بر زبان و بر دل راندن این نشان، یعنی اینکه: خدایا! آنچه در زندگی من روی می‌دهد، یا در حیطهٔ رحمت خاص توست و یا در حیطهٔ رحمت عام تو. و من آنچه را که به ظاهر ناپسند است و در ذائقهٔ خودم و مردم خوش نمی‌آید، در دایرهٔ رحمت خاص تو می‌دانم و باور دارم که در آن خیری نهفته است. اگر با دیگرانش بود میلی چرا ظرف مرا بشکست لیلی از دیگر عوامل ایجاد کننده و تقویت کننده حسن ظن، باور عمیق به حکمت خداوندی است. یعنی اعتقاد راسخ به اینکه خداوند حکیم است و همهٔ کارهایش نیز از روی حکمت.

نگوییم: «اگر می‌خواهید خانواده‌ای موفّق داشته باشیم، قیمت مسکن را پایین بیاورید، اشتغال ایجاد کنید، سطح رفاه عمومی‌را بالا ببرید.» اساساً باید نگاه خود را عوض کنیم.

داشتن خانوادهٔ موفّق، تابع برخورد پدر و یا مادرمان نیست. تابع شرایط اقتصادی جامعه نیست. حتی پایین یا بالا بودن قیمت مسکن نیز دلیل بر موفّقیّت و یا شکست ما نیست.

تمنّیات جنسی، مردان را از پای در می‌آورد و تمایلات عاطفی زنان را؛ زیرا مردان بنده شهوت و زنان بنده محبت هستند.

زنی که اطاعت خدا می‌کند؛ با یقین به اینکه بعضی از حرف‌های شوهر بی‌جا و اشتباه است، چنانچه مرتکب حرامی نشود، آن حرف‌ها را می‌پذیرد. در حقیقت این زن با اطاعت خود اعلام می‌کند: «خدایا! با علم به اینکه می‌دانم راه صحیح، راهی نیست که همسرم می‌گوید، اما علم بالاتری به من می‌گوید، سخن تو از حرف من و شوهرم نافذتر است؛ پس به خاطر اطاعت از تو، از او اطاعت می‌کنم.»

حضرت علی (ع) می‌فرمایند: هرکه خود را در جایگاه تهمت و بدگمانی قرار دهد، نباید کسی را که به او بد گمان شده سرزنش کند.

پیوسته به همسرتان نگویید تو برای من چه کار کردی؟ شما اگر عهدتان را با خدا بسته باشید، به خوبی می‌دانید که قرار نیست همسرتان برای شما کاری کند؛ او طرف حساب شما نیست؛ طرف معاملهٔ شما خداوندی است که از همهٔ مخلوقاتش تواناتر، مهربان تر و به عهدهایش وفادارتر است. انسان در این دنیا فقط و فقط یک طرف معامله دارد، آن هم خداست؛ هیچ کس خوش معامله تر از خداوند نیست

در ارتباط‌های عمومی، قرآن دو وظیفهٔ «عفو» و «صفح» را مطرح می‌کند؛ اما به همسر که می‌رسد می‌گوید سه وظیفه دارید: «عفو»، «صفح» و «مغفرت». در این باره قرآن می‌فرماید: (وَ اِن تَعفُوا وَ تَصفَحُوا وَ تَغفِرُوا فَاِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحِیم). عفو یعنی گذشت. صفح یعنی این که من اصلاً ایرادت را ندیدم؛ و اما (وَتَغفِروا) یعنی چه؟ (وَ تَغفِروا) یعنی این که تو بدی کردی؛ پاسخ بدی تو را با خوبی می‌دهم.

گفت: نه اشتغال زن اصل است و نه خانه ماندن او؛ بلکه اصل، آرامش زن در کانون خانواده است. شاید در شرایط کنونی، که خانواده‌ها مستقل از یکدیگر زندگی می‌کنند و کارهای منزل به شدت و زمانبری گذشته نیست، بهتر باشد که زن - به خاطر تضمین آرامشش- به ارتباط های اجتماعی بیشتری بپردازد. در هر حال توصیهٔ واحدی برای همهٔ زنان وجود ندارد؛ بلکه همهٔ این‌ها، بستگی به شرایط و روحیّات زن دارد. باید بررسی کرد که شرایط زن، فضای داخل خانه و فضا و نوع کار خارج از خانه، تا چه حد آرامش او را مختل و یا تضمین می‌کند.

- عزت نفس از صادق بودنِ با خود سرچشمه می‌گیرد؛ از داشتن احساس خوب در مورد شخصیتی که دارید. از آنجا سرچشمه می‌گیرد که به دیگران اجازه دهید بدانند شما حقیقتاً چه احساسی دارید. پس با خودتان رو راست باشید

اگر برای موفّقیّت یک خانواده، خوشی و ناخوشی یا اضطراب و تنش معیار موفّقیّت است، پس چگونه می‌توان زندگی حضرت رسول (ص) و حضرت خدیجه (س) را یک زندگی موفّق دانست؟ زندگی آن دو بزرگوار از مرحلهٔ انتخاب تا انتها، سراسر از رنج و ناملایمت؛ در یک فضای سنگین پرتنش بود. اما کیست که در موفّقیّت زندگیِ این دو تن تردیدی داشته باشد؟ وقتی خاطرات همسران شهدا در دوران جنگ را می‌خوانیم، به خوبی رضایتمندی و حس شیرین این عزیزان از زندگی را در می‌یابیم؛ در حالی که آنان از خیلی از خوشی‌هایی که امروزه برای یک خانوادهٔ موفّق تعریف می‌کنیم، بی‌بهره بوده‌اند. حتی غالباً از ابتدائی‌ترین حق خود، یعنی حضور در کنار یکدیگر نیز محروم بوده‌اند. اما چگونه است که گاه با حسرت، چنین خوشی و صمیمیّتی را برای خود و زندگی مان آرزو می‌کنیم؟

قرآن دربارهٔ رابطهٔ مؤمنین با یکدیگر می‌گوید: (وَلیَعفُوا وَلیَصفَحُوا)یعنی مؤمنین در درجهٔ اول باید عفو کنند و در درجهٔ دوم صفح و چشم پوشی کنند. چشم پوشی بالاتر از عفو است؛ نه اینکه ببینید و ببخشید؛ بلکه اساساً بدی‌ها را نبینید.