بریده‌هایی از کتاب ۱۳ حکایت شیرین از طهران

نخستین غذای فرنگی‌ای که وارد تهران شد و به شدت مورد استقبال قرار گرفت اسلامبولی پلو بود.

از قدیم گفته‌اند ایرانی‌ها نمی‌گذارند به شکمشان بد بگذرد.

سرشناس‌ترین گربه‌ی تهران قدیم، گربه‌ای ماده، آلاپلنگ ابلق با چشمانی براق، درشت و دم‌کلفت بود که ببری خان صدایش می‌زدند. اما چرا لقب مردانه‌ی خان؟ سؤالی که هیچ‌گاه پاسخی برایش پیدا نکردند.

رفتن به شاه عبدالعظیم برای تهرانیان دو روز طول می‌کشید. از پنجشنبه بار و بنه را می‌بستند و جمعه به تهران بر می‌گشتند.

یکی از رسوم تهرانی‌های قدیم، خریدن آجیل مشکل‌گشا بود. در واقع این آجیل از آن جهت مشکل‌گشا نام داشت که برای رفع گرفتاری و مشکلات بین مردم در روضه‌ها و مساجد پخش می‌شد.

یکی دیگر از رسوم تهرانیان در باب بخت‌گشایی که داریوش شهبازی مورخ و پژوهشگر به آن اشاره کرده، عبور دادن دختر از درون کمان پنبه‌زنی بود. بدین صورت وقتی پدر و مادر می‌دیدند از خواستگار خبری نیست و سن دخترشان بالا رفته به سراغ پنبه‌زن می‌رفتند و به خانه دعوتش می‌کردند. بعد از آن‌که پنبه‌زن مشغول به کار می‌شد برای استراحت وی را به اندرونی می‌بردند، با چای سرش را گرم می‌کردند و در همان حین نیز به سرعت دخترشان را صدا می‌زدند و وی را از درون کمان پنبه‌زن عبور می‌دادند. آنها اعتقاد داشتند به زودی کمان هنگام کار پنبه‌زن پاره می‌شود و بدین ترتیب بخت دخترشان باز خواهد شد.

به گفته‌ی جهانگردان اروپایی اولین بار سپهسالار که با کیفیت غذا خوردن اروپاییان آشنایی داشت، قبل از اولین سفر ناصرالدین شاه به فرنگ، غذا خوردن با کارد و چنگال را به جای انگشت و دست به وی آموزش داد. به دنبال شاه، درباریان و متعاقب آن وابستگان دربار، اشراف و اعیان هم به کاربران این وسایل غربی پیوستند. پس از مسافرت‌های پی در پی شاهان قاجار و وارد کردن کارد، چنگال و قاشق به کشور، استفاده از آن‌ها نیز مرسوم شد و مصرف خانگی پیدا کرد.

اگر نیویورک به خیابان وال استریت، پاریس به خیابان شانزه لیزه، استانبول به خیابان استقلال و سن پترزبورگ به خیابان نودسکی‌اش می‌نازد، تهران باید به خیابان ولیعصر که لقب طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه را یدک می‌کشد، بنازد. این خیابان هجده کیلومتری که جنوب تهران، میدان راه‌‌آهن را به شمالش، میدان تجریش، متصل کرده، فقط گذرگاه و خیابان نیست، راسته‌ای است با فرهنگ، تاریخ و هویت یک شهر و یک پایتخت.

با شروع قرن دهم و ظهور صفویان، تهران از جرگه‌ی روستاها خارج شد و جامه‌ی شهری پوشید. شاه تهماسب که برای زیارت جد اعلایش امامزاده حمزه، مجاور حضرت عبدالعظیم، و نیز برای شکار به جلگه‌ی خوش آب و هوای تهران آمد و شد داشت، به سال ۹۶۱ قمری، حصاری گرداگرد شهر بنا کرد که بیش از سیصد سال دوام یافت. شاه عباس هم در جهت توسعه‌ی تهران گامی بلند برداشت. چهارباغ عباسی را با غرس چنارهای فراوان ساخت و مهم‌تر از آن نخستین بار برای تهران و اطراف آن بیگلربیگی تعیین کرد.

رِی پر آوازه از کهن‌ترین شهرهای گیتی و به قدمت بابل و نینواست و نام آن در تورات آمده است. ری در کنار راه ۲۵۰۰ ساله‌ی شاهی (هخامنشی) که بعدها بخشی از آن ابریشم نام گرفت، خود موجب اعتبار و شهرت این راه شرقی غربی جهان قدیم بود.