بریده‌هایی از کتاب نهج البلاغه موضوعی (کتاب دهم: جامعه و فرهنگ ۲)

امام می‌فرماید: هیچ حقّی یک طرفه نیست: برای هرکس که سودی آورَد، مسئولیتی نیز آفریند و هرکس را زیانی رسانَد، سودی هم بخشد. و اگر تصوّر شود برای کسی حق یک سویه بدون مسئولیت باشد، این ویژه خداست- نه آفریدگان- که آمیزۀ قدرت و عدالت است و حوادث روزگار، و تلخ و شیرین زندگی همه عدل و خیر است (همان، خطبه ۲۰۷).

امام- علیه‌السّلام- در باره آنها که از جهاد در رکابش سر باز زدند فرمود: حق را خوار کردند و باطل را یاری نرساندند.

امام (ع) می‌فرماید: به سخنی که از دهان کسی بیرون می‌آید، گمان بد مبر، چندان که توانی احتمال نیکی بر.

جایگاه اجتماعی افراد در التزام به تعاون دخالتی ندارد. امام (ع) می‌فرماید هیچ‌کس اعم از کوچک و بزرگ از هم‌کاری بی‌نیاز نیست

علی (ع) در وصف حق می‌فرماید: حق گسترده‌ترین چیزها در توصیف و گفتار، و محدودترین، در کردار است (خطبه ۲۰۷). ازاین‌رو حق گرچه امری آشکار است، اما پذیرش حق در دایرۀ عدل و انصاف، میدانی تنگ و باریک را تشکیل می‌دهد. انسان‌ها آن‌گاه که منافعشان در خطر می‌افتد، نمی‌توانند از روی انصاف حق را بپذیرند.

کسی را که نزدیکانش واگذارند، بیگانگانش دست گیرند.

آن کس که نتواند دوستی گزیند ناتوان‌ترینِ مردم است، و آن که دوست خویش را از دست دهد ناتوان‌تر از اوست.

امام (ع) فرمود: پسرکم خود را میان خویش و دیگری میزانی بشمار، پس آنچه برای خود دوست می‌داری برای جز خود دوست بدار. و آنچه تو را خوش نیاید برای او ناخوش بشمار. و ستم مکن چنانکه دوست نداری بر تو ستم رود، و نیکی کن چنانکه دوست می‌داری به تو نیکی کنند. و آنچه از جز خود زشت می‌داری برای خود زشت بدان، و از مردم برای خود آن را بپسند که از خود می‌پسندی در حق آنان