بریده‌هایی از کتاب بوطیقای فضا

بیان شاعرانه با این‌که نقشی حیاتی بر زندگی ما ندارد، اثری روح‌بخش دارد.

هر کتاب خوبی به محض آن که تمام شد، باید از نو خوانده شود. پس از خوانش اول است که خواندن خلاقانه آغاز می‌شود.

یاد حرف جوبو بوسکو می‌افتم که «هیچ کس تغییر مرا نمی‌بیند. اما به‌راستی کیست که مرا ببیند، من مخفی‌گاه خویشم».

کسی که گنجینه‌ای را دفن می‌کند، خود را دفن کرده است، راز، یک گور است. بی‌دلیل نیست که مردی که می‌توان با او رازی در میان نهاد، ادعا می‌کند که «چون گور» است.

شعری فراموش‌نشدنی از میلوز می‌خوانیم: «هر چه زندگی پیرتر می‌شود، بیش‌تر در سکوت فرو می‌رویم».

اگر از هزاران روزنه به جهان بنگریم، هر لحظه آن را در تغییر می‌بینیم.

ما در دوزخ‌ایم، بخشی از ما همیشه در دوزخ است، حصارهای بلند، آن گونه که ماییم، در جهان نیات شر

هیچ چیز چون سکوتی نیست که به ما حس فضایی نامتناهی را می‌بخشد. آواها به فضا گونه‌ای از تجسم آوایی می‌بخشند. اما غیبت صدا، فضا را در سکوتی محض رها می‌کند. در سکوت، با حس چیزی بی‌کرانه، عمیق و بی‌پایان ربوده می‌شویم. این سکوت تمام وجود ما را در خویش می‌گیرد و برای لحظاتی چند، در عظمت این آرامش سایه‌وار غرق می‌شویم.

گه گاه چنان می‌اندیشیم که خود را به موقع می‌شناسیم. در حالی که همه‌ی آن‌چه می‌دانیم توالی پیوسته‌ای از بودن در فضای ثابت وجود است

اثر هنری باید روح هیجان‌زده را رهایی بخشد.

«جغرافیای سنگین حدود انسانی برای ماست، جایی که نیستیم». پیرژان ژووه

کلودویگه صدای رشد گیاهان را می‌شنود: «من می‌شنوم درخت گردوی جوانی را که سبز می‌شود».

کلبه نمی‌تواند ثروت‌های «این جهان» را پذیرا شود. طراوت آن برخاسته از فقر است، تنها یکی از جلوه‌های فقر، تهی‌دستی است. ثروت فقر به ما پناه مطلق می‌بخشد.

به گفته‌ی بودلر، در کاخ «برای صمیمیت جایی نیست».

«خیابان‌ها لوله‌هایی هستند که آدمیان را در خود می‌بلعند» (ماکس پیکارد).

دلتنگی، برابر با نداشتن نیست. بچه‌هایی هستند که بازی را رها می‌کنند و دلتنگ به گوشه‌ی زیرشیروانی پناه می‌برند. چه‌قدر هوس اتاق زیرشیروانی دلتنگی‌های خود را کرده‌ام که در پیچ‌وتاب زندگی، مرا عظمت آزادی می‌بخشید.

در اقلیم خیال، تناقضی وجود ندارد. دو روحی که به یک اندازه حساس‌اند، می‌توانند به دیالکتیک مرکز و افق به صورت‌های گوناگون حساسیت بخشند. در این رابطه، پهنه‌ای آزمودنی با بازتاب‌هایی نامتناهی وجود دارد. در یک سر آزمون می‌توان آن چه ریلکه به طور مختصر و عالی گفته است قرار داد: «سادگی، احساسی است که ما را تعالی می‌بخشد.» در این جا فرضیه‌ی مردم‌شناسی زیبا آن‌قدر به وضوح مطرح شده است که بیانگر فرضیه‌ی مربوط به بحث ماست. این فرضیه را می‌توان این گونه بیان کرد: «هر احساسی که ما را تعالی می‌بخشد، موقعیت ما در جهان را آرام‌تر می‌کند.»

خانه‌ی قدیمی، برای آنانی که می‌دانند چگونه بشنوند گونه‌ای از هندسه‌ی پژواک است. صدای گذشته در اتاق‌های بزرگ همان طنینی را ندارد که در تخت کوچک اتاق خواب، و صدای پله‌ها خود طنینی دیگر است. از میان خاطرات بسیار سخت، درست آن‌سوی هندسه‌ای که می‌توان از آن‌ها استخراج کرد، می‌بایست روشنایی خود را بازیابی کنیم. سپس رایحه‌ی خوشی را که در اتاق‌های خالی خفته استشمام می‌کنیم و نیز مُهر خیالی را که در هر یک از اتاق‌های خانه‌ی خیال اثری خوش می‌گذارد. هنوز برای شنیدن طنین صدای «آوایی که زمانی زنده بوده و اکنون خاموش شد» چندان دیر نیست بلکه طنین هر اتاق را در صدای خانه می‌توان شنید. در این ظرافت نامحدود خاطره، تنها شعر می‌تواند ما را دریافتن یک طبیعت روان‌شناسانه و دقیق یاری کند.

آثار جورج روالت در «آلبی» نوشت:

در خانه‌ام در پاریس، وقتی همسایه‌ای بی‌دقت بر دیوار ناخن می‌ساید، به صدای آن رنگی طبیعی می‌زنم، با تصور آن‌که من در خانه‌ی خود در دیجن هستم، جایی که باغ من است و آن‌گاه که «آن‌چه به گوشم می‌رسد طنینی یافت، با خود می‌گویم: این همان دارکوب من است که در درخت اقاقیا مشغول کار است. این روش من برای دست‌یابی به آرامش است، وقتی همه‌ی چیزها آزار مرا می‌جویند.»