بریده‌هایی از کتاب معرفت امام

چگونه ممکن است کسی بی‌معرفت دربارۀ امام، در حلقۀ یاران و یاری‌دهندگانش وارد شود؟

حضرت اباعبدالله الحسین (ع) می‌فرماید: «ای مردم! خداوند حقیقت بندگان را جز به منظور معرفت نیافریده است. پس هر گاه خدای خود را بشناسد، سر به عبادت او خواهد گذارد و چون او را عبادت کنند، با عبادت او از عبادت دیگران بی‌نیاز می‌گردند.» پس مردی از امام پرسید: ای فرزند رسول خدا! پدر و مادرم به فدایت! مقصود از معرفت‌الله چیست؟ فرمودند: «مقصود آن است که مردم هر زمان امام واجب الاطاعۀ خود را بشناسند.»

امام باقر (ع) نیز در توصیف معرفت‌الله می‌فرمایند: «تصدیق کردن رسول خدا و دوستی علی (ع) و اقتدا به او و امامان هدایتگر: و بیزاری جستن از دشمنان آنها به سوی خداوند عزّوجلّ، این معرفت‌الله است.»

این‌رو، وَلایت، محبّت، دوستی و عشق است و وِلایت، سرپرستی، حکومت و سلطنت. به آنکه وَلایت داشته باشد، می‌گوییم وَلی، ولیّ خدا، دوست خدا و دوست مردم و به کسی که وِلایت داشته باشد، می‌گوییم والی

مردی از امام پرسید: ای فرزند رسول خدا! پدر و مادرم به فدایت! مقصود از معرفت‌الله چیست؟ فرمودند: «مقصود آن است که مردم هر زمان امام واجب الاطاعۀ خود را بشناسند.

خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: ای فاطمه تو راست می‌گویی. من نام تو را فاطمه نهاده‌ام و وعده داده‌ام که هر کس که محبّت و ولایت تو و فرزندانت را داشته باشد، از آتش جهنّم جدایش کنم. وعدۀ من حقّ بوده و خلف وعده نخواهم نمود و اینکه به بنده‌ام امر کردم به جهنّم برود، به خاطر آن بود که تو او را شفاعت کنی و من شفاعت تو را می‌پذیرم تا موقعیّت و منزلت تو در پیش من، برای فرشتگان و رسولان معلوم گردد. پس هر کسی را که دیدی بین دیدگانش مؤمن نوشته شده است، دستش را بگیر و به بهشت داخل نما.»

صادق است. اگر جز این باشد، معنی طهارت ایشان از رجس و پلیدی مکشوف نمی‌شد؛ چنان‌که همۀ معنی عصمت نیز از همین مسیر قابل شناسایی است. در واقع، بدون این مقدّمات لازم، شرط طهارت از هرگونه رجس و پلیدی محقّق نمی‌شود. حضرت امام محمّد باقر (ع) در تفسیر آیۀ مبارکۀ: «فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا؛پس ایمان آورید و بگروید به خدا و فرستادۀ او (که محمّد است) و آن، نور و روشنی که فروفرستادیم.» این نور نازل شده را، نور امامان از اولاد محمّد مصطفی (ص) معرّفی کرده و فرموده‌اند: «ای ابو خالد! به خدا سوگند که این نور، امامان از اولاد محمّدند تا روز قیامت. و به خدا سوگند! که ایشان، نور خدایند که آن را فرو فرستاده. و به خدا سوگند! که ایشان نور خدایند در آسمان‌ها و زمین. ای ابو خالد! به خدا سوگند! هر آینه نور امام در دل‌های مؤمنان، روشن‌تر است از آفتاب روشنی‌بخش درخشان در روز. به خدا سوگند! که ایشان دل‌های مؤمنان را روشن می‌سازند و

«وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُون؛ ما جنّ و انسان را خلق نکردیم؛ مگر برای عبادت.» از امام باقر (ع) روایت شده است که دربارۀ این آیه فرمودند: «برای آنکه او را بشناسند.»

معرفت امام، شرط ضروری ورود به خیل یاران و یاری‌دهندگان هر امام معصوم و منصوب از سوی حضرت حق و از جمله حضرت خاتم‌الاوصیاء، امام مهدی (ع) است.

«فاطمه (س) بر در جهنّم توقّفی دارند. چون روز قیامت شود، بین دیدگان هر شخصی نوشته می‌شود که او مؤمن است یا کافر. بسا شخصی را که دوستدار اهل بیت پیامبر است، می‌آورند و به واسطۀ کثرت گناهانش امر می‌شود وی را در آتش بیندازند. فاطمه (س)، بین دو دیدگانش را می‌خواند که نوشته او محبّ اهل بیت است. به درگاه پروردگار عرض می‌کند: پروردگارا! تو مرا فاطمه نام نهادی و وعده داده‌ای هر کسی که من و ذرّیّه‌ام را دوست دارد، از آتش دوزخ بر حذر داری و وعدۀ تو حقّ است و تخلّف پذیر نیست.

به همان سان که تقرّب و نزدیکی قطعه‌ای فلزی در آتشی گداخته، آن را سرخ و آتشین، با همۀ صفات سوزندگی آتش می‌کند و نزدیکی و تقرّب یک شیء فلزی به آهن‌ربا، خاصیّت آهن‌ربایی به آن فلز می‌بخشد، تقرّب انسان به خداوند، سبب جلب صفات کمالی آن حضرت و گرفتن رنگ خدایی می‌شود.

کمال در اصطلاح، به معنای به فعلیّت رسیدن تمامی استعدادهای نهفته در یک موجود است

هیچ انسان عاقلی به میوۀ نارس افتاده و سقط شده بر زمین نمی‌گوید: میوۀ تمام.

«تصدیق کردن رسول خدا و دوستی علی (ع) و اقتدا به او و امامان هدایتگر: و بیزاری جستن از دشمنان آنها به سوی خداوند عزّوجلّ، این معرفت‌الله است.»

آدمی، همچون دانه‌ای است که در اثر عوامل مؤثّر (آب و خاک و...) به بالندگی رسیده و چون میوه‌ای خوشاب، همۀ استعدادهای خود را بارز می‌سازد. اطاعت خداوند متعال، مسیر تعبیه شده‌ای است که گام به گام، دانۀ نارس وجود آدمی را برمی‌کشد تا آنجا که به میوۀ کاملی تبدیل می‌شود.

فرمانبرداری و اطاعت خداوند متعال، لازمۀ تقرّب به ایشان و تقرّب، لازمۀ کسب کمال و آراستگی به صفات متعالی است؛ صفاتی که به تمامی و به طور مطلق در خداوند حاضر است و سایر موجودات، هریک به قدر وسعت وجودی و به اذن خداوند، سهمی از آن را به عاریت برده‌اند.

در اصطلاح اهل معنا، «فیض» القای امری است در قلب، به طریق الهام بدون تحمّل زحمت کسب و اکتساب. به قول خواجۀ شیراز، حافظ، بلبل از فیض گل آموخت سخن ورنه نبود این همه قول و غزل تعبیه در منقارش