بریده‌هایی از کتاب بررسی احوال فرزندان امام موسی کاظم

مانوی‌گری بیش از هر عقیده الحادی دیگر در آن عصر مطرح و منتشر شد و آن اندیشه‌ای قدیمی بود که حکیم «مانی بن فاتک فارسی» آن را بنیان‌گذاری نمود. وی در سال (۲۱۵ م) به دنیا آمد. به نبوت عیسی معتقد بود و نبوت موسی را انکار می‌کرد و چنین می‌پنداشت که جهان ساخته و پرداخته دو اصل قدیم نور و ظلمت می‌باشد که آن دو ازلی هستند و وجود هر چیزی را جز آن که مخلوق یکی از این دو اصل قدیم باشد، انکار نمود.

مانی و پیروان او نخستین کسانی بودند که متهم به زندقه شدند. مانی در زمان شاپور اول ساسانی (۲۴۱ ـ ۲۷۲ م) ظهور کرد. او با تلفیق برخی آموزه‌های ادیان پیشین یعنی بودایی، زردتشتی و مسیحی، آیین جدیدی آورد. مانویان در ابتدای هجوم اعراب تا زمان عباسیان چندان مورد توجه نبودند، اما در عصر عباسیان ورق برگشت و آنها به اتهام زندقه در معرض تهدید قرار گرفتند و در زمان برخی از خلفا نظیر مهدی و هادی دچار عذاب و شکنجه‌های وحشتناک شدند و تعداد زیادی از آنها به قتل رسیدند.

هادی عباسی نامش موسی، ملقب به هادی، فرزند مهدی بن منصور بود که در محرم ۱۶۹ هجری در بیست و پنج سالگی به خلافت رسید. مادرش کنیزی به نام خیزران بود. پدرش او را در شانزده سالگی ولیعهد نمود. او پیش از این‌که خلیفه شود، بی‌بند و بار بود و می‌گساری می‌کرد. در زمان پدرش مهدی، چنان خوش‌گذران بود و افراط در می‌گساری و مجالس لهو و لعب می‌نمود که پدرش آن را تحمل ننمود و ندیمان و آوازه‌خوانان مورد علاقه او را تنبیه کرد.

روش مهدی دوام نیافت او پس از مدتی روش خود را تغییر داد و برنامه خلفای پیش از خود را در پیش گرفت. مهدی که بسیاری از ندیمان دربار را اخراج کرده بود، دوباره به دربار بازگرداند و آنها را مورد عنایت ویژه خود قرار داد و خود نیز به عیاشی در کنار ندیمان پرداخت. او می‌گفت: «آن دم خوش است که در بزم بگذرد و زندگی در کام من بدون ندیمان گوارا نیست». وزیرش یعقوب او را نصیحت می‌کرد ولی ندیمان خلیفه، یعقوب را به باد تمسخر می‌گرفتند و می‌گفتند: «یعقوب و سخنان او را رها کن و با شراب گوارا دمساز باش». او در برخورد با گرایش‌های شیعی شدید و جدی بود.

کوثری جوشان در نسل تمام ائمه (ع) به ودیعه گذاشته شد که نسل نبوت و امامت را زنده نگاه داشت. مروری بر ظلم‌ها و اعدام‌ها و سیاست‌های کینه‌توزانه حاکمان اموی و عباسی نشان می‌دهد که چگونه این کوثر جوشان که گاه نهر باریکی شده است، تنها رشتهْ حفظ نسل ولایت بوده. از این رو به نظر می‌رسد نه تنها نباید کثرت اولاد امامان موجب سوال شود، بلکه ظهور اعجاز الهی «کوثر» در طول حیات ائمه، باید ما را به شگفتی و تحسین وادارد.

مشخص نمودن تعداد فرزندان امام کاظم (ع) به صورت دقیق امکان‌پذیر نیست؛ زیرا اختلاف در تعداد و اسامی زیاد است، اما می‌توان گفت که جامع‌ترین فهرست نام‌ها را مفید ارائه نموده است. روایتی که در عیون اخبار الرضا آمده، این مطلب را تأیید می‌کند. مأمون می‌گوید: وقتی که امام کاظم (ع) بر پدرم هارون وارد شد، پدرم بسیار او را احترام کرد و یکی از پرسش‌های او از امام این بود که عائله شما چند نفر است؟ حضرت فرمود بیش از پانصد نفر. پرسید: همه فرزندان شمایند؟! فرمود: نه، فرزندان من سی و چند نفرند.