بریده‌هایی از کتاب اصول و روش‌های حفظ قرآن

بی‌نیازترین مردم حاملان قرآن می‌باشند، آن کسانی که خدای‌تعالی، قرآن را در سینه آنها جای داده است.

پیامبر اکرم(ص) فرمود که درجات بهشت به تعداد آیه‌های قرآن است. وقتی که صاحب قرآن وارد بهشت شود، به وی می‌گویند بخوان و بالا برو، که هر آیه، درجه‌ای دارد. پس برتر از درجه حافظ قرآن، درجه‌ای نیست.

پیامبر اکرم(ص) فرمود که درجات بهشت به تعداد آیه‌های قرآن است

همان‌گونه که شتر بسته‌شده در یک نقطه، چنانچه صاحبش پیاپی به دیدار او نرود، جایگاهش را ترک می‌کند، محفوظات حافظ قرآن نیز اگر پیوسته مورد مراجعه و تکرار قرار نگیرد، از خاطر زدوده می‌شود

برای حفظ‌کردن یک سوره طولانی، خوب است که آن سوره به چند دسته از آیات (براساس موضوع یا آهنگ آیات) تقسیم شود و هردسته را جداگ

هیچ ملتی به‌اندازه عرب عصر بعثت، شیفته سخن فصیح و ادیبانه نبود و به آن عنایت نداشت. نامی که این قوم برای خود برگزید، نشان‌دهنده این توجه و اهمیت است. آنان خود را عرب و دیگران را عجم می‌خواندند. این بدان معناست که در باور آنها تنها این قوم خاص می‌توانست مقاصد خود را شیوا و روشن بیان کند. مردم این منطقه جغرافیایی، شعرها و سخنرانی‌ها را حفظ می‌کردند.

زنان یا مردانی که در طول روز، به‌طور مرتب قدم می‌زنند، بسیار کمتر دچار فراموشی می‌شوند. در بررسی علت این امر تحقیقات نشان داده که فعالیت، ارتباط مغزی را در بخشی که ذهن مسئول حافظه است، گسترش می‌دهد.

توصیه‌های رفتاری برای تقویت حافظه ۱. مهربانی با خویشتن انجام کارهایی که شما به آن علاقه‌مندید مانند خریدن یک شاخه گل, کتاب رمان, ملاقات دوستان قدیمی و... باعث افزایش ترشح هورمون «دوپامین» می‌شود که احساس خوبی را در شما به وجود می‌آورد و این افزایش، تأثیر مثبتی بر سلسله‌اعصاب و آن بخش از مغز که مسئول حافظه است، دارد.

بازی چنان در سلامت کودک نقش دارد که ارزش آن را از مطالعه کتاب نیز بیشتر دانسته‌اند. بنابراین، اولیا و مربیان باید توجه داشته باشند که فراهم‌آوردن زمینه‌های بازی برای نونهالان، آنان را در حفظ قرآن یاری می‌دهد زیرا حس کنجکاوی و قدرت را در آنها دوچندان می‌سازد.

از راه‌های قابل استفاده برای مرور فردی، استفاده از سی‌دی ترتیل اساتید است. حافظ، جزء مورد نظر خود را همراه با نوار کاست قرائت می‌کند و هرگاه آیه‌ای را نتوانست، هماهنگ و همراه با نوار بخواند، آن را چند بار تکرار کند.

بهترین روش برای رفع اشتباه در آیات مشابه، یادداشت‌برداری و نوشتن این موارد و علامت‌گذاری و مقایسه آنهاست. بدین ترتیب حافظ می‌تواند کنار هر آیه (با مداد) موارد مشابه آن (شماره آیه و نام سوره) را یادداشت کند.

اگر حفظ شماره همه آیات، میسر و مقدور نباشد، بهتر است حافظ قرآن، شماره برخی آیات را حفظ کند. برای مثال، آیات ۵ و ۱۰ و ۱۵ و ۲۰ و... یا ۱۰ و ۲۰ و ۳۰ و... یا حداقل شماره آیات بالا و پایین صفحه را حفظ نماید. گفتنی است که فقط حفظ شماره آیات توصیه می‌گردد و حفظ موضوعات دیگر مثل شماره سطر و صفحه و حزب و جزء و... نه‌تنها لزومی ندارد، بلکه مشغول‌شدن به آنها ذهن را بی‌دلیل درگیر می‌سازد.

ازطرفی امروزه علم ثابت کرده است که همه‌چیز حتی ماده به‌ظاهر بی‌جان نیز شعور و ادراک دارد؛ بنابراین شایسته است از همه اشیاء و ابزار سپاس‌گزار باشید.

در مرحله اول از خدای خود سپاس‌گزار باشیم که این استعداد و توانایی‌ها را به ما داده است و در مرحله بعد از خودمان قدردانی کنیم که این توانایی‌ها را از حالت بالقوه به بالفعل درآورده‌ایم

زمان حفظ باید زمان زنده و فعال باشد، نه زمان مرده و ازهمین‌رو زمان خستگی زیاد، تشنگی و گرسنگی، سیری مفرط، ترس و اضطراب و زمانی که قبل از آن فعالیت سنگین ذهنی انجام شده است، زمان مناسبی برای حفظ نیست. همچنین در زمان حفظ باید سکوت و آرامش حکم‌فرما باشد.

اَللّهم اَشْرَحْ بالْقرآنِ صَدْری و اسْتَعْمَلْ بِالقُرآنِ بَدَنی وَ نَوِّرَ بِالقُرْآنِ بَصَری وَ اَطْلِقْ بِالْقُرْآنِ لِسانی وَ اَعِنّی عَلَیهِ ما اَیقَیتَنی فَاِنَّهُ لا حَوْلَ و لا قُوَةَ اِلّا بِک.

داشتن یک همراه و هم‌بحث کوشا، جدی، منظم و علاقه‌مند، زمینه برنامه منظم و مستمر حفظ قرآن را فراهم می‌آورد.

لزومی ندارد میزان و سرعت حفظ در طول مدت حفظ کل قرآن ثابت بماند. برای مثال، شخصی که با سرعت کم (برنامه دوم) حفظ را آغاز کرده است، می‌تواند پس از اتمام ده جزء، با سرعت متوسط (برنامه سوم) و پس از اتمام بیست جزء، با سرعت فوق متوسط (برنامه چهارم) ادامه دهد.

برای حفظ قرآن، هیچ زمانی دیر نیست. در میان حافظان، شمار کسانی که قرآن را در سنین بالا به خاطر سپردند، اندک نیست. حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی‌دام ظلّه العالی در درس خارج فقه می‌فرمود: «مرحوم آیت‌الله خویی+ در دوران پیری به حفظ قرآن مشغول شدند».