بریده‌هایی از کتاب داستان های مثنوی (دفتر اول)

آئینه‌ات دانی چرا غَمّاز نیست زانکه زنگار از رُخش ممتاز نیست می‌دانید چرا آئینه دلتان عیوب شما را بیان نمی‌کند، زیرا غبار و تیرگی هوی‌و‌هوس را از روی آن پاک نشده است.

چون قلم اندر نوشتن می‌شتافت چون به عشق آمد قلم بر خود شکافت وقتی قلم بخواهد در وصف عشق و عاشقی بنویسد، عاجز شده و شکسته می‌شود. عقل در شرحش چو خر در گل بخفت شرح عشق و عاشقی هم عشق گفت عقل در شرح عشق مانند خری که در گل گیر کرده باشد نانوان خواهد شد. در واقع شرح عشق و عاشقی را هم باید خود عشق بگوید. عاشقی گر زین سر و گر زان سر است عاقبت ما را بدان سر رهبر است عشق و عاشقی خواه حقیقی و خواه مجازی، سرانجام انسان را بسوی کمال و سرمنزل می‌رساند.

دشمن طاووس آمد پَرّ او ای بسی َشه را بکشته فَرّ او دشمن طاووس پر زیبای اوست و چه بسیارند شاهانی که فَرّ و شکوهشان باعث نابودی آنان می‌شود. ای من آن روباه صحرا کز کمین سربریدنش برای پوستین من مانند آن روباه صحرایی هستم که بخاطر پوستش بر سر راهش کمین کرده و سرش را بریدند. ای من آن پیلی که زخم پیل‌بان ریخت خونم از برای استخوان من مانند آن فیلی هستم که فیلبان به او زخم می‌زند و بخاطر استخوان عاجش او را می‌کشد

رفت در مسجد و سوی محراب شد سجده‌گاه از اشک شَه پرآب شد در میان گریه خوابش در ربود دید در خواب او که پیری رو نمود چونکه آید او حکیم حاذق است صادقش دان کو امین و صادق است

هر چه کردند از علاج و از دَوا گشت رنج افزون و حاجت ناروا آن کنیزک از مرض چون موی شد چشم شَه از اشک خون چون جُوی شد

ای برادر قصه چون پیمانه‌ای است معنی اندر وی مثال دانه‌ای است هست اندر صورت هر قصه‌ای خرده‌بینان را ز معنی حصه‌ای

بشنوید ای دوستان این داستان خود حقیقت نقد حال ماست آن خوشتر آن باشد که سرّ دلبران گفته آید در حدیث دیگران