بریده‌هایی از کتاب ازدواج

در حدیثی از امام صادق (ع) می‌خوانیم: اَمّا الْمَرْئَةُ فُشُوْمُها غِلاءُ مَهْرِها؛ امّا شومی و بد قدمی زن آن است که مهرش سنگین باشد!

هرگاه کسی که اخلاق و دین او را می‌پسندید به‌ خواستگاری آید، او را به همسری دخترتان بپذیرید؛ اگر چنین نکنید فتنه عظیم و فساد بزرگی در زمین خواهد افتاد!

و در حدیث دیگری از امام باقر (ع) چنین آمده است: شخصی خدمت پیامبر (ص) آمد و درباره ازدواج (و ارزشهای حاکم بر آن) با آن حضرت مشورت کرد، پیامبر (ص) فرمود: اِنْکحْ وَ عَلَیکَ بِذاتِ الدِّینَ تَرَبَتْ یداکَ؛ ازدواج کن و بر تو است که به سراغ همسری با ایمان و دیندار بروی که معیشت تو را افزایش می‌دهد!

هنگامی که مردی، همسری را تنها به خاطر زیبایی وثروتش انتخاب کند؛ خداوند او را به همان زیبایی و ثروت وا می‌گذارد (و از همه چیز محروم می‌شود) و هرگاه همسرش را به‌ خاطر دیانتش انتخاب کند، خداوند مال و جمال را نیز به او می‌دهد.

انسان به یاد حدیث معروف سرور آزادگان جهان امام حسین (ع) می‌افتد که درباره گروهی از مردم فرمود: اَلنّاسُ عَبِیدُ الدُّنْیا وَالدِّینُ لَعِقٌ عَلَی اَلْسِنَتِهِمْ؛ مردم بندگان دنیایند، و دین تنها بر زبان آنها دور می‌زند!

ازدواج که معمولا باید چشمه جوشانی از شادی برای خانواده‌های دو طرف باشد، تبدیل به یک دوران مصیبت‌بار و غم‌انگیز شده؛ چرا که پشت داماد در زیر بار مهرهای سنگین، اعم از نقد ونسیه، و هزینه‌های کمرشکن جشن عقد و عروسی و انواع تجمّلات و جواهرات، و پشت خانواده عروس در زیر بار سنگین جهیزیه که چیزی جز چشم‌ و هم‌چشمی و تقلیدهای کورکورانه و موهومات و خیالات، بر آن حاکم نیست، خم می‌شود و نزدیکان دو طرف گاه تلخ‌ترین ساعات عمر خود را در این جلسات به اصطلاح شادی یا مقدّمات آن می‌گذرانند!

دختران زیادی در خانه‌ها مانده و در انتظار ازدواجند، و در حالی که هیچ مشکل اساسی ندارند، خود را در برابر انبوهی از مشکلات جانکاه و موانع غیرقابل عبوری مشاهده می‌کنند. از سویی دیگر نیز، پسران زیادی، سنین شاداب جوانی را پشت سر گذارده، و در زندگی سرگردانند، در حالی که آرزوی تشکیل خانواده را دارند، آداب و رسوم زشت اجتماعی و پیرایه‌های غلطی که به این امر حیاتی بسته‌اند، آنها را از رسیدن به مقصود باز می‌دارد. و عجیب این است که این مسأله در خانواده‌های مرفّه و فقیر از امور پیچیده به حساب می‌آید! چرا که هرکدام کوهی از توقّعهای غلط را بر دوش می‌کشند، و زیر آوار سنگینی از آداب و رسوم موهوم دست و پا می‌زنند.

بسیاری از مردم چنان برای مهریه چانه می‌زنند که گویی می‌خواهند خانه و ملکی را خرید و فروش کنند و نه تنها به مهریه‌های نسیه و در ذمّه، بلکه به مهریه‌های نقدی از نوع «پول رایج» نیز قانع نیستند، چرا که با گذشت زمان کاهش پیدا می‌کند و ارزش آن کاسته می‌شود. باید حتمآ «سکه‌های طلا» و «املاک ششدانگ» و مانند آن باشد. در برابر این گروه اخیر، بعضی (به تقلید اروپاییها که مهریه ندارند) بطور کلّی با مهریه مخالفند، و آن را بی‌معنا می‌دانند؛ در حالی که مهریه فلسفه‌هایی دارد که این گروه از آن غافل و بی‌خبرند. فلسفه مهریه را در چند مورد می‌توان خلاصه کرد: مهریه یک نوع اکرام و احترام نسبت به مقام والای زن است، و در واقع هدیه‌ای است از سوی شوهر که دلیل محبّت، و نشانه جدّی بودن پیمان زناشویی است.

گیاهی که به مزبله‌ها می‌روید چیست؟ پیامبر (ص) فرمود: اَلْمَرْئَةُ الْحَسْناءُ فِی مَنْبِتِ السُّوْءِ؛ زنِ زیبایی است که در خانواده آلوده و بدی پرورش یافته! این برداشت از ارزشهای حاکم بر انتخاب همسر کجا، وآنچه امروزه در میان گروهی رایج است که از مسأله مال وجمال نیز فراتر رفته و به اموال پدر و بستگان او می‌اندیشند، کجا یعنی انتظار مرگ آنها را می‌کشند تا صاحب ثروتی شوند! و گاه در برابر موهوماتی که مردم از نظر طبقات اجتماعی به‌هنگام ازدواج مطرح می‌کنند و یک جوان باایمان وپاکدامن را به حکم آن‌که پدرش مثلا یک کارگر ساده یا کشاورز است، لایق همسری دختر خود نمی‌دانند، و حتّی مسایل نژادی و قبیلگی را مقدّم بر این فضایل اخلاقی می‌شمرند، می‌گوید: مؤمنان خونهایشان مساوی، و همه در ازدواج با هم برابرند!

و از همه مضحکتر این ‌که، گاه برای تیمّن و تبرّک در کنار مهریه‌های سنگین چند میلیونی، مهریه پانصد درهمی حضرت زهرا (س) را نیز ضمیمه می‌کنند! یا بعضی از قلمهای جهیزیه آن حضرت را برای تأسّی به آن بزرگوار در کنار اجناس لوکس و وسایل پر زرق و برق و گرانقیمت خود قرار می‌دهند. این درست به آن می‌ماند که در کنار سفره‌ای که انواع غذاهای رنگین داخلی و خارجی، و سنّتی و مد روز، در آن جمع است، مقداری نان جو و نمک هم قرار دهیم که این خوراک مولای متّقیان و پیشوای آزادگان جهان، علی (ع) است و ما شیعیان و پیروان مکتب او هستیم! چقدر این کار سطحی و شرم‌آور است!

متأسّفانه گروهی از اسلام تنها به یک سلسله آداب سطحی قناعت کرده‌اند، و نماز و روزه و حجّی بی محتوا، و فاقد روح، و قرآنی خالی از تدبّر، و دعایی تهی از حضور قلب، و زیارتی به قصد سیاحت، انجام می‌دهند، بی‌آنکه اسلام در عمق جانشان ریشه دوانده باشد.

ای فاطمه! علی هشت فضیلت دارد: ایمان به خدا و پیامبرش، علم و دانش، و حکمت، و همسر او، و فرزندانش حسن و حسین، و امر به معروف و نهی از منکر نمودن و داوری او به کتاب اللّه!

هنگامی که مردی، همسری را تنها به خاطر زیبایی وثروتش انتخاب کند؛ خداوند او را به همان زیبایی و ثروت وا می‌گذارد (و از همه چیز محروم می‌شود) و هرگاه همسرش را به‌ خاطر دیانتش انتخاب کند، خداوند مال و جمال را نیز به او می‌دهد.

کسی نیست از این افراد بپرسد اگر جهیزیه برای زندگی خصوصی عروس و داماد تهیه شده، نمایش آن برای دیگران چه معنایی دارد! هدف از این نمایش مضحک و بی‌معنا چیست!

مَن قَرَأَ الْقُرآنَ ثُمَّ شَرِبَ عَلَیهِ حَرامآ، اَوْ آثَرَ حُبّآ لِلدُّنْیا وَ زِینَتِها، اِسْتَوْجَبَ عَلَیهِ سَخَطَ اللّهِ، اِلّا اَنْ یتُوْبَ. کسی که قرآن بخواند و سپس (بر خلاف دستور قرآن) مشروب حرامی را بخورد یا محبّت دنیا و زینت آن را بر قرآن مقدّم دارد مستوجب خشم الهی خواهد بود، مگر این‌که توبه کند!

در حدیث دیگری از رسول اللّه (ص) می‌خوانیم که درباره گروهی می‌فرماید: آنها قرآن را می‌خوانند در حالی که (لایجُوزُ تَراقیهِمْ) از شانه‌های آنها بالاتر نمی‌رود! و به مغز و اعماق روح آنها نمی‌رسد.

آزادگان جهان امام حسین (ع) می‌افتد که درباره گروهی از مردم فرمود: اَلنّاسُ عَبِیدُ الدُّنْیا وَالدِّینُ لَعِقٌ عَلَی اَلْسِنَتِهِمْ؛ مردم بندگان دنیایند، و دین تنها بر زبان آنها دور می‌زند!

بیایید کاری کنید که محفل جشن عروسی فرزندان شما نیز الگویی از آن گیرد، و ساکنان عالم بالا با آن هم‌صدا شوند.

اِذا جائَکمْ مَنْ تَرْضَوْنَ خُلْقَهُ وَ دِینَه فَزَوِّجُوهُ، اِنْ لا تَفْعَلُوهُ تَکنْ فِتْنَةٌ فِی الاَْرْضِ وَ فسادٌ کبیرٌ؛ هرگاه کسی که اخلاق و دین او را می‌پسندید به‌ خواستگاری آید، او را به همسری دخترتان بپذیرید؛ اگر چنین نکنید فتنه عظیم و فساد بزرگی در زمین خواهد افتاد!

پیامبر (ص) به علی (ع) فرمود: اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ زَوَّجَکَ فاطِمَةَ وَ جَعَلَ صَداقَهَا الاَْرْضَ فَمَنْ مَشی عَلَیها مُبْغِضآ لَکَ مَشی عَلَیها حَرامآ؛ خداوند فاطمه را به همسری تو درآورد، و مهر او را تمام زمین قرار داد، کسی که بر روی آن راه رود در حالی که دشمن تو باشد، قدم به حرام برداشته است (و استفاده از زمین و آنچه بر آن است حرامش باد) !