بریده‌هایی از کتاب تغییر

تقویتِ اجتماعیِ پیام مهم‌تر از گیراییِ آن است.

اصل و اساسِ تغییرِ اجتماعیِ واقعی سنگربندی است. خواه محصول دارویی رایگان و نجات‌بخش برای اچ‌آی‌وی باشد یا ابزاری جدید و گران‌قیمت، اغلبِ اوقات، مقاومتِ افراد در برابر تغییر نشان می‌دهد که آدم‌ها به‌دنبال تأییدِ اجتماعی‌اند. هرگاه مقاومت را به این شکل درک کنید، یعنی آن را نه مانعی در برابر تغییر، بلکه فرصتی برای شکل‌دادن تعهد پایدار بدانید، این دیدگاه کمکتان می‌کند راهبردهایتان برای تغییر را تعدیل کنید.

پژوهش‌های آدامیک و کلینبرگ به ما می‌آموزد که اندیشه‌های مناقشه‌برانگیز نیازمند شبکه‌هایی است که برایش تقویت و تأییدِ اجتماعی فراهم کند؛ حتی شده در فیس‌بوک و توییتر.

نوآوری‌هایی که به‌دلیل حساسیت مردم به موضوعاتی همچون مشروعیت، هماهنگی یا تأییدِ اجتماعی، با بیشترین مقاومت مواجه می‌شوند، اغلب، همان‌هایی‌اند که پس از طی‌کردن هفت‌خانِ پذیرش، مردم بیشترین تعهد را به آن‌ها پیدا می‌کنند. این رویکرد همان مقوله‌ای است که جامعه‌شناسان نامش را «سنگربندی» می‌گذارند. اغلب، به نظر می‌رسد سنگربندی مانعی در برابر تغییرِ اجتماعی باشد؛ ولی در عمل کلیدِ دستیابی به آن هم هست.

هیجان: بعضی از رفتارها و نوآوری‌ها فقط زمانی جذاب به نظر می‌رسند که آدم‌ها از هم انرژیِ عاطفی بگیرند. هرچه افراد بیشتری آن رفتار را بپذیرند، دیگران نیز بیشتر برای پذیرفتنِ آن هیجان‌زده می‌شوند. انگیزه‌های گروهی اجتماعی این‌گونه افزایش می‌یابد. این جوش‌وخروش همان اتفاقی است که زمینه‌ساز افزایش مشارکت در رویدادی ورزشی، راهپیمایی اعتراضی یا حتی انقلاب‌های بهار عربی می‌شود. در واقع، شورواشتیاق اطرافیان ما خودمان را هم سر ذوق می‌آورد. اگر این هیجان را احساس نکنیم، اصلاً به آن‌ها نمی‌پیوندیم؛ زیرا تقویت اجتماعی همتایان پرانرژی برای رواج‌یافتن پدیده‌های فراگیر احساسی ضروری است.

مشروعیت: بعضی از نوآوری‌ها، پیش از پذیرش، به تأییدِ اجتماعی نیاز دارند. در اینجا، آنچه مانع پذیرش می‌شود، خطرِ خجالت‌زده‌شدن یا بی‌آبروشدن است. هرچه افراد بیشتری آن رفتار را بپذیرند، انتظار اینکه دیگران تصمیم فرد برای گرویدن به آن را تأیید کنند، بیشتر و خطرِ خجلت‌زده یا تحریم‌شدن کمتر می‌شود. مُد و پوشاک یا تمایلتان برای امتحان‌کردن شیوه‌های جدید احوالپرسی، مانند کوبیدن مشت یا انجام‌دادن حرکت اروسمیث را در نظر بگیرید. به استفاده از پرچم رنگین‌کمانی در پروفایلتان در رسانه‌های اجتماعی دقت کنید که به‌منظور نشان‌دادن حمایتتان از ازدواج افراد هم‌جنس است. هرچه تعداد بیشتری از آشناهایتان به نوآوری‌ها روی بیاورند، احساس خطرناک‌بودن اقدامی مشابه رویکرد آنان در نظرتان کم‌رنگ‌تر جلوه می‌کند. در حقیقت، تقویت اجتماعی همتایانِ ارزشمندتان مانعِ نداشتن مشروعیت را کنار می‌زند.

هماهنگی: بعضی از نوآوری‌ها فقط زمانی جذاب است که مردم با هم از آن‌ها استفاده کنند. اگر ارزش نوآوری یا رفتار به تعداد افرادی باشد که آن را می‌پذیرند، رواج‌یافتنش نیازمندِ تقویتِ اجتماعی خواهد بود. بسیاری از فناوری‌های ارتباطیِ محبوب تا وقتی که تعداد زیادی از دوروبری‌هایتان از آن استفاده نکنند، به هیچ دردی نمی‌خورَد. فرقی نمی‌کند اسکایپ و پیام‌رسانیِ فوری و پیش از آن‌ها، دستگاه فکس باشد یا برنامه‌های رایگان و آسان‌کاربردِ اشتراک‌گذاریِ رسانه مانند توییتر و فیس‌بوک. ارزش چنین نوآوری‌هایی به تعداد کاربران دیگری بستگی دارد که آن‌ها را می‌شناسید. هرچه افراد بیشتری به استفاده از این گونه نوآوری‌ها روی بیاورند، نوآوری ارزنده‌تر می‌شود و راحت‌تر رواج می‌یابد.

چندین پذیرندهٔ مختلف باید تغییر را از نظر اجتماعی تقویت یا تأیید کنند تا دیگران مجاب شوند و رفتار جدید رواج یابد. هرچه در برابر طرز فکر یا رفتاری جدید مقاومت بیشتری وجود داشته باشد، تقویتِ اجتماعیِ بیشتری برای متقاعدکردن مردم به پذیرشِ آن لازم است.

در دوران کارشناسی‌ارشد، تصمیم گرفتم از نظریهٔ درخشان ارتباطات ضعیف مارک گرانُوتر به‌منظور درک گسترش سریع و سراسریِ جنبش حقوق مدنی آمریکا در دههٔ ۶۰ میلادی استفاده کنم. داده‌های فراوانی را که سال‌ها پیش، جامعه‌شناسی به‌نام داگ مک‌آدام جمع‌آوری کرده بود، به‌دقت مطالعه کردم. در نهایت شگفتی، دریافتم که رشد جنبش حقوق مدنی آمریکا نه‌تنها هیچ‌گونه شباهتی به شیوع ویروس‌ها نداشت، بلکه تفاوتش با آن از زمین تا آسمان بود. در این جنبش، فعالان حقوق مدنی تلاش کرده بودند با تمسک به ارتباطات قوی عضوگیری کنند، نه ضعیف. این اقدامات نیز در شبکه‌هایی سریع‌تر همه‌گیر شده بود که افزونگیِ اجتماعیِ زیادی داشت، نه دامنهٔ گسترده.

زباله‌دان‌های تاریخ پر است از نواقص بازار. یعنی ناتوانی‌های بازار در انتخاب گزینه‌هایی که همه اذعان داشته‌اند مرغوب‌تر بوده است. چرا شایسته‌ترین محصول که رضایت‌بخش‌ترین طراحی، بهترین عملکرد و به‌صرفه‌ترین قیمت را دارد، اغلب، دوام نمی‌آورد؟ دلیل اصلی‌اش این است که موفقیت شرکت‌ها در بازار، بیشتر، به برتریِ آن‌ها در استفاده از شبکه‌ها وابسته است تا برتریِ محصولات. اگر محصول بی‌کیفیت‌تری، از همان ابتدا، در دل افرادی محبوبیت پیدا کند که در بخش‌های تأثیرگذار شبکه فعال‌اند، اغلب، رقیبِ برتر نمی‌تواند آن را از دور خارج کند.