بریده‌هایی از کتاب شورای شش نفره

مطابق نقل بلاذری، علی (ع) به عمویش عبّاس از سخن عمر که گفته بود: «در صورت تساوی با گروهی باشید که عبدالرّحمن بن عوف با آنهاست» اظهار ناخرسندی کرد و فرمود: «والله لقد ذهب الأمر منّا؛ به خدا سوگند! خلافت از خاندان ما رفت!» . عبّاس گفت: «چگونه چنین سخن می‌گویی؟» فرمود: «سعد بن ابی‌وقّاص که با پسر عمویش عبدالرّحمن مخالفت نخواهد کرد و عبدالرّحمن نیز داماد عثمان است و با یکدیگر اختلاف نخواهند کرد و اگر طلحه و زبیر نیز با من باشند (به سبب وجود عبدالرّحمن در آن طرف) نفعی به حال ما نخواهد داشت» .

پی آمد بسیار تأسّف‌بار دیگر شورا که با انتخاب عثمان اتفاق افتاد، تقویت جبهه بنی‌امیه بود. آنان که دشمنان قسم‌خورده رسول خدا (ص) بودند و پس از فتح مکه و در لوای پیروزی چشمگیر اسلام به ظاهر مسلمان شده بودند، ناگهان قدرت یافتند

آنگاه به علی (ع) رو کرد و گفت: «تنها عیب تو آن است که در تو شوخ‌طبعی است. با این حال، اگر تو والی بر مردم شوی، آنان را بر مسیر حقّ واضح و شاهراه روشن، هدایت می‌کنی» . و در پایان به عثمان گفت: «گویا می‌بینم که خلافت را قریش به دست تو داده‌اند و تو نیز بنی‌امیه را بر گُرده مردم سوار می‌کنی وبیت‌المال را در اختیار آنان می‌گذاری (و بر اثر شورش مسلمانان) گروهی از گرگان عرب تو را در بسترت می‌کشند» .

دوم آنکه: خود آن حضرت علت حضورش را در آن جلسه برای دوری از تفرقه دانست

این خلافت پس از قبیله تَیم (ابوبکر) و قبیله عدی (عمر) به تو رسیده است. اکنون آن را همچون گوی (میان قبیله خودت) بگردان و پایه‌های آن را بنی‌امیه قرار ده (و بدان که) مسأله فقط، فرمانروایی است (نه خلافت اسلامی) و من که بهشت و دوزخی را نمی‌شناسم!

شما خوب می‌دانید که من از هر کس، به امر خلافت شایسته‌ترم (ولی شما به خاطر آنکه مرا در مسیر منافع خود نمی‌بینید، مانع آن شدید) امّا به خدا سوگند! تا هنگامی که اوضاع مسلمین رو به راه باشد و تنها به من ستم شود، سکوت اختیار می‌کنم، تا از این طریق پاداش و فضل الهی را به دست آورم و در برابر زر و زیورهایی که شما به خاطر آن با یکدیگر رقابت دارید، پارسایی ورزیده باشم» . سپس آن حضرت دست خود را دراز کرد و بیعت نمود.

لازم می‌دید در آن جلسه شرکت کند و با استدلال، حقّانیت خود را اثبات نماید و در صورت عدم مشارکت ممکن بود گفته شود که او چون خود را لایق این جایگاه نمی‌دید، در آن شرکت نکرد و یا اگر می‌آمد، ما او را خلیفه می‌کردیم.

خلیفه با این گزینش هم پاداش محبّت عثمان را داد و هم ظاهرآ اتّهام جانبداری را از خود مرتفع ساخت!

نخست آنکه: آن حضرت خود را شایسته امامت و خلافت می‌دانست و لازم می‌دید در آن جلسه شرکت کند و با استدلال، حقّانیت خود را اثبات نماید و در صورت عدم مشارکت ممکن بود گفته شود که او چون خود را لایق این جایگاه نمی‌دید، در آن شرکت نکرد و یا اگر می‌آمد، ما او را خلیفه می‌کردیم

برتری رأی عبدالرّحمن بر سایر آرا ـ در صورت تساوی ـ ابهام دیگر آن ماجراست و شاید سازوکاری برای تقویت جبهه عثمان بود.