بریده‌هایی از کتاب آموزش فن بیان

باید همواره چهره‌ی آرام و متین خود را حفظ کنیم. والاترین هنر یک سخنران این است که آن‌قدر بر خود مسلط باشد که هرگز عصبانی نشود. در خلوت بکوشید بر نفس خود تسلّط یابید و فقط بر مبنای تصمیم‌های معقول و سنجیده رفتار کنید.

اگر برای شرکت در جلسه‌ای، به‌علت حضور فلان کس و یا روبرو شدن با یک فرد بی‌نزاکت دیگری مضطرب می‌شوید، این موقعیت را مغتنم دانسته و بدانید که فرصتی طلایی برای به‌کارگیری و پرورش توانایی‌ها است

کسی که در رابطه با دیگران متوسّل به رفتار توهین‌آمیز می‌گردد، از شعور لازم جهت تحقق بخشیدن به امکانات بالقوه‌اش، بی‌بهره است.

اگر در حین سخنرانی احساس می‌کنید مواردی وجود دارد که موجب حواس‌پرتی و عدم درک مستمعین می‌گردد، بدون رودربایستی تذکّر دهید، در غیر این‌صورت، از ادامه‌ی صحبت خودداری نمایید.

«صحبت اهل نظر، دل را مصفّا می‌کند»

با مقوله‌ی اعتمادبه‌نفس، شعارگونه و کلیشه‌ای برخورد می‌کنند و به‌راحتی می‌گویند: «اعتمادبه‌نفس داشته باشید!» انگار این هم کالایی است که می‌توانیم فوری از بازار بخریم و مالک آن شویم؛ درصورتی‌که به‌جرئت می‌توان گفت اعتمادبه‌نفس مهارتی اکتسابی است و برای کسب آن مانند سایر فنون باید تمرین کرد.

کلام، لباس اندیشه و فن بیان زیرمجموعه‌ای از آداب معاشرت است که در روابط اجتماعی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. صدای رسا، واضح، انعطاف‌پذیر و نافذ، دارایی گران‌بهایی است و شاخص شخصیت، منش، سواد، معلومات و بسیاری از نمادهای افراد می‌باشد.

تصوّر کنید اگر قرار بود هرکس به‌اندازه‌ی دانش خود حرف بزند، چه سکوت زیبایی بر دنیا حاکم می‌شد. اگر نادان سکوت کند مردم با یکدیگر اختلافی ندارند.

یکی از موجبات مغفرت، نیکو سخن گفتن است. حضرت محمد (ص)

بحث کردن زمانی مفید است و به نتیجه می‌رسد که طرفین با منطق بحث را پیش ببرند. به‌اصطلاح می‌گویند «بحث دیالکتیک» .

از دیگر نارسایی‌ها تلقین احساس گناه در مخاطب است که پیامدهای ناگواری از جمله افسردگی دارد.

بنابراین لازم است که گفتارتان همواره تحت اختیار اراده‌ی شما باشد.

تمرین زبان حرف «ر» را به‌صورت پشت سر هم تکرار کنیم. گاهی می‌بینیم که بچه‌ها ضمن بازی، صدای موتور از خود در می‌آورند که درواقع همین است. دیگر اینکه از ادای کلمات و جملات مشکل نه فقط امتناع نکنید، بلکه استقبال نمایید. واژه‌های ثقیل مانند: استظهار، لاینقطع، آق قویونلو و غیره... را در هر فرصتی پشت سر هم بیان کنید. گاهی در جمع، برای سرگرمی‌جملاتی جهت تکرار مطرح می‌شود؛ مانند: «سپر جلو ماشین عقبی خورد به سپر عقب ماشین جلویی!» و مشابه این‌ها که بسیار مفید است.

عادات ناپسند در صحبت کردن الف- صداهای اضافی از خود درآوردن ب- تکرار تکه‌کلام‌های بیهوده و غیرضروری. ج- با ناله و یا شل صحبت کردن د- استفاده از لغات عامیانه مانند: هری، کرتیم، دمت گرم، حالشو ببریم، خفن و غیره... ه- حرف زدن با تلفن همراه و- ایجاد چین‌وچروک اضافی در صورت ز- کف به دور لب جمع شدن ح- پراندن ذرات آب دهان ت- آدامس جویدن ی- ضمن صحبت کردن از؛ گوشه کنایه و برچسب زدن، متلک، توهین، لحن ناپسند، تهمت و جملات نامفهوم و دور از نزاکت، احتراز نمایید. کلاً کاری نکنید که جوّ منفی حاکم گردد.

می‌دانیم که طبق قوانین آفرینش، هیچ‌چیز مطلق نیست. مطلق‌گویی نوعی از ابهام‌گویی است. به‌جای استفاده از کلماتی همچون: بدون تردید، اصل مسلّم و نظایر این‌ها بهتر است بگوییم: فکر می‌کنم، گاهی مواقع، بعضی افراد و...

به کسی نمی‌شود چیزی آموخت؛ فقط می‌توان مسیر آموزش را هموار کرد. به بعضی انسان‌ها باید به طریقی تعلیم داد که نفهمند به آن‌ها چیزی آموخته‌ای و مطالبی را که نمی‌دانند به نحوی ماهرانه گوشزد کرد. انگار که آن‌ها را می‌دانسته‌اند و بعدها فراموش کرده‌اند. کلاً تفهیم مطلب به فردی که تمایل و علاقه‌ای به درک موضوع ندارد، اشتباه محض است.

شرمسار کردن هر فردی، حتی شخص خطاکار، ظالمانه است و نتیجه‌ی مطلوبی در بر ندارد.

کوچک‌ترین پیشرفت را نیز، در دیگران تحسین کنید و در این مورد، باسخاوت و صمیمیت پیش بروید.

بسیاری از پیام‌ها را حرکات منتقل می‌کنند؛ پس باید متناسب با کلام باشند. دست خود را تکان دهید؛ گاه لبخند بزنید، چهره در هم بکشید، بی‌اعتنا باشید و گاهی محکم بایستید. فقط با بازی کردن لب‌ها و چشم‌ها ده‌ها چهره متفاوت می‌توان خلق کرد. به کلام خود، شکل تصویری بدهید.

برای نفوذ کلام و تأثیرگذاری مطلوب، باید از سه رکن کلام، لحن و حرکت همزمان استفاده کنید. این بدان معنا نیست که هنگام صحبت کردن، جنب‌وجوش بی‌مورد داشته باشید، بلکه منظور از تغییر لحن، طنین و حرکت، این است که به‌تناسب کلام خود، تنوع موزون و هماهنگی را در لحن و حرکت خود به‌وجود آورید.