بریده‌هایی از کتاب کلیدهای آموختن آداب اجتماعی به کودکان و نوجوانان

در خانه ممکن است برادر بزرگ‌تر در گوشه‌ای از زیرزمین مخفی شود و وقتی خواهر کوچک‌تر او برای بازی داخل شد، ناگهان به سوی او پریده، فریاد بکشد و خواهرش را بترساند. این نوع صحنه‌ها برای برادر مضحک و خنده‌آور است اما خواهر را عمیقا می‌ترساند و شاید او دیگر نتواند به راحتی و بدون ترس به زیرزمین قدم بگذارد. ترساندن شخص دیگر، واکنشی را دربر دارد و رفتار درستی به حساب نمی‌آید. کودک باید متوجه باشد هرگز از این روشها برای ترساندن کودکان دیگر استفاده نکند.

خوب است والدین از فرزند بزرگ‌تر بخواهند بعضی اوقات همراه برادر یا خواهر کوچک‌تر به انجام کاری بپردازند. ممکن است آن دو همراه یکدیگر به مرکز خرید بروند و یا بازی کنند. با این روش آنها به یکدیگر نزدیک‌تر می‌شوند.

لازم است والدین به کودک خود یادآوری کنند که رفتار اشتباه او نباید موجب شود، خود را سرزنش کند؛ اما خوب است آن مورد را به خاطر بسپارد. مهم است به یاد داشته باشیم یک بار عذرخواهی کردن برای یک رفتار نامناسب کافی است.

وقتی والدین در مورد شکستن و پنهان کردن شیئی در میهمانی، از کودک سؤال می‌کنند، در جواب لبخند مرموزی بر لبان کودک نقش می‌بندد. ممکن است این اتفاق برای هر کسی رخ دهد؛ بر حسب اتفاق نوشیدنی بر روی زمین بریزد، وسیله‌ای شکسته شود و یا شخصی صدمه ببیند. اما اولین واکنش کودکان در چنین شرایطی پنهان‌کاری، انکار و یا گریز از آن محیط است. بیشتر این رویدادها وخیم نبوده و بهترین واکنش، اقرار فوری به آن است. برای مثال اگر در خانه دوستی چنین اتفاقی روی دهد، بهتر است کودک نخست دوست خود را از ماجرا باخبر کرده و سپس همراه یکدیگر موضوع را به والدین او توضیح دهند. کودک باید اهمیت عذرخواهی کردن را درک کند. عذرخواهی صادقانه اثر منفی اتفاق را کاهش می‌دهد.

برخی از بزرگسالان بیش از حد لزوم عذرخواهی می‌کنند. عذرخواهی بیش از حد، تسکین بیش از حد را طلب می‌کند و مانند بهانه‌ای برای جلب توجه است. یک عذرخواهی ساده و پیشنهاد کمک برای حل مشکل، بهترین روشی است که کودک می‌تواند در زمان بروز پیشامد انتخاب کند.

استفاده از عبارت «عذرخواهی می‌کنم» (که البته نباید عبارت «منظوری نداشتم» جایگزین آن شود) عصبانیت را کاهش داده، احساسات جریحه‌دارشده را آرام می‌کند و شروع جدیدی را نوید می‌دهد. زمانی که کودک باعث گریه کودک دیگری می‌شود، وسیله‌ای را می‌شکند و یا انجام کاری را فراموش می‌کند، باید عذرخواهی کند.

پدر و مادر باید بر لزوم بیان «خواهش می‌کنم» برای هر نوع درخواستی تأکید کنند، «ممکنه خواهش کنم یک نوشیدنی به من بدهید؟» کودک کوچک‌تر می‌تواند از عبارت کوتاه‌تر استفاده کرده و بگوید «نوشیدنی خواهش می‌کنم»

توصیه‌های کاربردی به کودکان در این مورد به شرح زیر است: ۱. به والدین خود «صبح به‌خیر» و «شب به‌خیر» بگوید. ۲. به آرامش و خلوت دیگران احترام بگذارد، به مکالمه دیگران گوش نکرده، نوشته دیگران را نخواند و به بازرسی کمد دیگران نپردازد. ۳. به آرامی به درِ بسته ضربه بزند. ۴. سر میز غذا، از آداب درستی پیروی کند. ۵. در صورت تمایل دیگران، می‌تواند وسایل آنها را قرض گرفته و در شرایط خوب نگهداری کرده و سپس به آنها پس بدهد. ۶. اوقاتی را همراه خواهر و برادر خود بگذراند و تمام وقتش را در اتاق خود صرف نکند. ۷. با اعضای خانواده به گفت‌وگو بپردازد. ۸. به آرامی سخن بگوید. ۹. وسایل خود را منظم کند. ۱۰. در هنگام خداحافظی، نامهربان نباشد.

به امید آنکه بتوان با کمک آنها، «قوانین» را به «عادت» تبدیل کرد.