بریده‌هایی از کتاب هنر عشق ورزیدن

آدمی چیزی را دوست می‌دارد که برای آن زحمت کشیده باشد و برای چیزی زحمت می‌کشد که به آن عشق می‌ورزد.

«جالب» معمولاً به مجموعه‌ای از صفات مردم‌پسند اطلاق می‌شود که به منظور خرید آن، در بازار شخصیت جستجو می‌شود. آنچه شخص را از نظر ظاهری و عقلانی جالب جلوه‌گر می‌سازد، بستگی به این دارد که چه صفاتی مد روز باشد.

اگر شخص خود را از دلبستگی دردمندانه و نادرست به مادر، قبیله و ملت رهایی نبخشد، اگر به وابستگی بچگانه خود به پدر یا هر قدرت پاداش و کیفر دهنده ادامه دهد، هرگز نمی‌تواند به عشق کامل‌تری که عشق به خداست دست پیدا کند، در نتیجه دین او همان دین مراحل ابتدایی تکامل انسان است، که در آن خدا یا مادری است که همه جانبه از او حمایت می‌کند، یا پدری است پاداش و کیفردهنده.

او برای یونس توضیح می‌دهد که جوهر عشق «زحمت کشیدن» برای چیزی و «رویانیدن» چیزی است، یعنی عشق و زحمت جدایی‌ناپذیرند

عشق عبارت است از توجه و علاقه فعال نسبت به زندگی و رشد آنچه بدان عشق می‌ورزیم

نخستین قدم این است: آگاه شویم که عشق یک هنر است، همان‌طور که زندگی کردن هم یک هنر است. اگر ما بخواهیم بیاموزیم که چگونه می‌توان عشق ورزید، باید همان راهی را انتخاب کنیم که برای آموختن هر هنر دیگر چون: موسیقی، نقاشی، نجاری، و یا هنر پزشکی یا مهندسی لازم است بیاموزیم. مراحل لازم برای آموختن هر هنر چیست؟ مراحل آموختن هر هنر را به راحتی می‌توان به دو مرحله تقسیم کرد: مرحله نخست، تسلط به جنبه تئوری و مرحله دوم تسلط به جنبه علمی.

در وهله اول مشکل اکثر مردم این است که پیش از آنکه خود استعداد عشق ورزیدن داشته باشند و دیگران را دوست بدارند؛ از دیگران توقع دارند که دوستشان داشته باشند. در نتیجه مشکل این گونه افراد این است که چطور دوستشان بدارند و چگونه دوست داشتنی باشند.

ایثار برترین مظهر قدرت و لیاقت آدمی است. در حین ایثار است که من قدرت خود، غنای خود، و توانایی خود را تجربه می‌کنم. احساس نیروی حیاتی و قدرت درونی، که بدین طریق تعالی می‌یابد، مرا غرق شادی می‌کند. من خود را لبریز، فیاض، زنده، و در نتیجه غرق شادی احساس می‌کنم. ایثار از گرفتن شادی‌بخش‌تر است، نه سبب اینکه ما به محرومیتی تن در می‌دهیم، بلکه به این دلیل که شخص در عمل ایثار تجلی زنده بودن خود را احساس می‌کند.

این نیست که مردم فکر می‌کنند عشق چیز بی‌اهمیتی است. برعکس، آنها تشنه عشقند و فیلم‌های عشقی شادی‌آفرین و غم‌افزای بی‌شماری را مشتاقانه تماشا می‌کنند و به صدها تصنیف عاشقانه مبتذل گوش می‌سپارند. ولی به زحمت کسی به این فکر می‌افتد که عشق نیز مانند هنرهای دیگر احتیاج به آموزش و شناخت دارد. آن کس که هیچ نمی‌داند؛ به هیچ چیز عشق نمی‌ورزد. آن کس که قادر به انجام هیچ کاری نیست؛ هیچ نمی‌فهمد. آن کس که هیچ نمی‌فهمد؛ بی‌ارزش است.‌اما آن کس که می‌فهمد، عشق هم می‌ورزد، تیزبین است، می‌بیند... آگاهی بیشتر نسبت به ذات هر چیز مولود عشق بزرگ‌تری است. آن کس که خیال می‌کند همه میوه‌ها با رسیدن توت‌فرنگی می‌رسند؛ هنوز از انگور چیزی نمی‌داند.

عشق، خواه با واسطه یا جانشین یعنی با شرکت در احساس‌های افسانه‌آمیز دیگران تجربه شود، خواه از زمان حال به گذشته یا آینده منتقل شود، شکل مجرد و بیگانه شده آن به منزله نوعی مخدر است که در واقعیت، تنهایی و جدایی فرد را تسکین می‌دهد.

تأیید زندگی کودک دو جنبه دارد، یکی توجه و مسئولیتی است که صد درصد برای حفظ حیات و رشد کودک لازم است. و دیگری که عمیق‌تر از حفظ زندگی است. این جنبه عبارت است از طرز برخورد و روشی که عشق به زندگی را به کودک القا کرده و این احساس را در او به وجود می‌آورد: زنده بودن چقدر خوب است، دختر یا پسری کوچک بودن چقدر عالی است، بودن روی این زمین چه لذتی دارد! این دو جنبه عشق مادرانه در داستان آفرینش کتاب مقدس با ایجاز بسیار بیان شده است.

فردی که هنوز شخصیت‌اش رشد نیافته و از مرحله گرفتن، سود جستن و اندوختن فراتر نرفته است، از کلمه «ایثار» چنین استنباطی دارد. شخص بازاری همیشه حاضرا ست چیزی بدهد؛‌اما تنها در صورتی که بتواند چیزی در قبال آن بگیرد، ولی در مسلک او دادن بدون گرفتن، یعنی اینکه کلاه سرش رفته است

عشق فعالیت است، نه فعل‌پذیری؛ «پایداری» است نه «اسارت». اگر خیلی کلی بگوییم، خصیصه فعال عشق را می‌توان چنین بیان کرد که عشق در درجه اول نثار کردن است نه گرفتن.

آرزوی پیوند مشترک اساس نیرومندترین کوشش بشری است، اساسی‌ترین شورهاست، نیرویی است که نوع بشر، قبایل، خانواده‌ها و جامعه را متحد و منسجم نگه می‌دارد. شکست در راه رسیدن به آن، منجر به دیوانگی و نابودی می‌گردد ـ نابودی خود یا نابودی دیگران. بشریت بدون عشق، نمی‌توانست حتی یک روز هم به حیات خود ادامه دهد.