بریده‌هایی از کتاب فن نمایشنامه نویسی

وقتی به شما بگویند که عمه شما که فعلا به جنون مذهبی دچار است در جوانی وضع مبهمی داشته و زندگی بی‌قید و بند و درهم و برهمی را گذرانده است. شوهر یک زن بیچاره را منحرف کرده و او را ربوده و پس از خودکشی زن مزبور با شوهر وی ازدواج کرده است. ولی چنان که در این قبیل موارد پیش می‌آید سایه آن زن مظلوم و بی‌گناه بر زندگی او سایه افکنده و در همین اثناء مرد هم ناپدید شده و چون عمه شما این مرد را بسیار دوست می‌داشته ناپدید شدن او را اثری از انتقام خداوند تشخیص داده است. در نتیجه به جنون مذهبی گرفتار شده و تصمیم گرفته است توبه کند و بقیه عمر را به ریاضت و عبادت بگذراند. از این‌رو به هرکسی که برمی‌خورد می‌کوشد او را اصلاح کند. در زندگی خصوصی اشخاص داخل می‌شود. دختران و پسران معصومی را که دور از اغیار و انظار یا در تاریکی شب به راز و نیاز ساده و معصومانه خود مشغولند مخفیانه تعقیب می‌کند و به آنها پند و اندرز می‌دهد و سعی می‌کند گناه این قبیل اعمال را به ایشان تذکر دهد تا متنبه شوند. خلاصه این زن بلای جان و مخل آسایش اجتماع گردیده است.

«افراط ــ در هر موردی که باشد ــ شخص را به هلاکت می‌کشاند.»

تعجب خواهید کرد وقتی به شما بگویند که عمه شما که فعلا به جنون مذهبی دچار است در جوانی وضع مبهمی داشته و زندگی بی‌قید و بند و درهم و برهمی را گذرانده است.

«افراد سطحی و کم‌عمق به بخت و اقبال معتقدند.»

«جوانان باید جرأت و جسارت داشته باشند و در مقابل مشکلات جهان بایستند.»

«ایمان جاهلانه انسان را به هلاکت و نیستی سوق می‌دهد.»

مادامی‌که موضوع اثر شما معلوم نباشد آن اثر ناقص و نارسا خواهد بود. چون وقتی هدف معلوم نبود شما نمی‌دانید در کدام جهت باید پیش بروید و مثل ماهی که در گل و لای غوطه می‌خورد شما هم برای یافتن حوادث و پیوستن آنها به یکدیگر به خود شکنجه می‌دهید و عاقبت هم یک اثر کامل و کافی به وجود نخواهید آورد. پس ابتدا باید موضوع و هدف نمایشنامه را تعیین کرد. موضوعی که یکراست و بدون انحراف شما را به سمت هدفی که نمایشنامه اقتضاء دارد هدایت کند.

«زن ثروتمند در زندگی تکیه‌گاهی لازم دارد.»

هیجان و حرارت زیاد است و نشستن و برخاستن فراوان اما گویی هیچکس هدف خود را نمی‌شناسد و نمی‌داند به کجا می‌رود.

«برای تأمین سعادت در زندگی مشترک باید هردو طرف گذشت داشته باشند.»