بریده‌هایی از کتاب آتش بدون دود (جلد هفتم از مجموعه هفت جلدی)

عاطفه، عدم تسلّط بر اعصابْ نیست، هدایت اعصاب است به جانبی که عقل را خوش نمی‌آید

تا تن طاهر نباشد، روح به طهارت نخواهدرسید. تا جسم انسان آلوده است، جهانی منزّه نخواهیم‌داشت.

کاری کثیف‌تر از فریاد آزادی‌خواهی کشیدن زیر سایهٔ نظام‌هایی که آزادی ما را نابود کرده‌اند وجود ندارد.

چندی پیش، شنیدم که در یک سخنرانی سیاسی در اروپا گفته‌یید: "ما به‌خاطر بچّه‌ها می‌جنگیم امّا نه‌فقط به‌خاطر بچّه‌های طبقهٔ کارگر و دهقان یا فقط بچّه‌های ستمدیدگان؛ بلکه همهٔ بچّه‌ها؛ همه بدون استثنا؛ چراکه موقعیت‌های طبقاتی، موقعیت‌های ارثی_خونی نیست تا از پدران و مادران، به فرزندان منتقل شود؛ و بچّه‌ها تا زمانی که نرم و شکل‌پذیرند، و وضعیت طبقاتی ثابتی را در جامعه اشغال نکرده‌اند، متعلّق به هیچ طبقه‌یی نیستند." این کلام آزادمنشانهٔ شما برای ما مذهبی‌ها که دلمان نمی‌خواهد دکتر آلنی‌اوجا آق‌اویلر یک مارکسی جامداندیش متحجّر باشد، واقعاً دلنشین بود.

عزیز من! عشق را قبله نکردی تا پرواز را یاد بگیری

اجزای تاریخ را لحظه‌های بسیار کوتاه می‌سازند؛ لحظه‌هایی که حادثه‌یی می‌بایست اتّفاق بیفتد و به دلیلی یا به تصادفی، اتّفاق نمی‌افتد؛ لحظه‌هایی که نمی‌بایست اتّفاقی بیفتد، و به دلیلی یا به تصادفی، آن اتّفاقی که نمی‌بایست بیفتد، می‌افتد. با وجود این، و با این‌که تصادف و اتّفاق و لحظه‌های خاص، نقشی اساسی در ساخت اجزای تاریخ دارند، درکل، این ارادهٔ ملّت‌هاست که تاریخ را می‌سازد. درواقع، اجزاء، در حکم کلمات‌اند، و این ارادهٔ ملّت‌هاست که به مدد کلمات، ناب‌ترین جمله‌ها را می‌نویسد…

تا جایی را، به‌واقع، نبینی، لمس نکنی، نشناسی، به‌درستی، با روح و مغز و احساست نشناسی، نمی‌توانی عاشقش باشی، نمی‌توانی غمش را بخوری، و نمی‌توانی قدمی در راه نجاتش برداری.

یا به این میدان نیا، یا تمام بیا! جنگ کاهلانه، همیشه به سود دشمن است. "کج‌دار و مریز"، حرف مُفتِ‌مُفت است. بادیه‌یی که کجش داشته‌یی و نمی‌ریزد، درواقع، چیزی در آن نیست که بریزد. بادیه که لبالب شد، یک ذرّه هم نمی‌توان کجش کرد. هیچ موجودی در جهان، نفرت‌انگیزتر از عاشق نیم‌بَند نیست." و آلنی، دل‌افسرده، زیر لب زمزمه می‌کرد: بله…صائب، قبل از من گفته‌است: "دیوانه‌یی که می‌رَمَد از سنگ کودکان. بیرون کُنَش ز شهر، که کامل‌عیار نیست…"

تو و همسرت، بسیار خوبید آلنی، بسیار خوب! در این هیچ شکّی نیست. خدای من هم هیچ انتظار و توقّعی از انسان ندارد. خدای من، خدای منتظرِ دربند توقّعات نیست. خدای من، فقط دوست ندارد که انسان، در بی‌تکیه‌گاهی خویش، معلّق باشد؛ چراکه خدای من می‌داند که انسان بی‌تکیه‌گاه، تکیه‌گاه بالقوّه‌اش شیطان است و اندیشه‌های شیطانی؛ می‌داند که تنها و بی‌ابزارِ پریدن به هوا رفتن، سقوط را در رکاب خود دارد؛ و خدای من دوست ندارد که انسان را ساقط و مستأصل ببیند. همین و همین. دلِ خدای من برای همچو انسانی که از اختیارات خود، در خط ازمیان‌برداشتن تکیه‌گاهی معنوی و بی‌منّت استفاده کرده‌است، می‌سوزد.

تمام‌شدن، مسأله‌یی نیست چگونه تمام‌شدن، مسألهٔ ماست.