بریده‌هایی از کتاب تسلی بخشی های فلسفه

آنچه ما را عصبانی می‌کند، برداشت‌های خوشبینانه و خطرناک در مورد چگونگی جهان و انسان‌هاست. سنکا مردی ثروتمند را می‌شناخت که دستور داده بود برده‌اش را در استخری پر از ماهی بیندازند تا خورده شود؛ فقط به این دلیل که جامی از دست برده‌اش افتاده بود و او از صدای شکستن جام نفرت داشت. دلیل عصبانیت او مشخص بود؛ او به دنیایی اعتقاد داشت که در آن، جام‌ها در مهمانی نمی‌شکستند. وقتی نمی‌توانیم کنترل تلویزیون را پیدا کنیم عصبانی می‌شویم، چون به دنیایی اعتقاد داریم که در آن نباید کنترل گم شود! در حقیقت عصبانیت نوعی باور است؛ باوری که ریشه خوشبینانه و خنده‌دار دارد. این باور به ما می‌گوید در قرارداد زندگی چیزی به نام ناکامی نوشته نشده است.

ما باید کسانی را که ترکمان می‌کنند، ببخشیم. جدایی انتخاب آن‌ها نیست. آن‌ها سعی می‌کنند به ما بگویند به زمان بیشتری احتیاج دارند یا از صمیمیت و تعهد می‌ترسند؛ امّا در واقع تلاش می‌کنند تا تمایلات ناخودآگاهانهٔ خود را کمی عقلانی جلوه دهند.

قوت قلب گاهی اوقات می‌تواند ظالمانه‌ترین پادزهر برای اضطراب باشد. پیش‌بینی‌های خوشبینانهٔ ما باعث می‌شود که فرد مضطرب برای بدترین حالتِ ممکن آماده نباشد و اگر بدترین حالت رخ دهد، فرد احساس می‌کند دچار یک فاجعه شده است.

دوست خوبم، آیا شرمسار نیستی که هر لحظه به پول، شهرت و اعتبار بیشتر توجه می‌کنی؛ ولی هیچ فکری درباره حقیقت و فهم و کمال روح خود نداری؟

نیچه اعتقاد دارد برای رسیدن به رضایت خاطر، حتماً باید گاهی به شدت احساس بدبختی کرده باشیم. لذت و رنج چنان به هم وابسته‌اند که اگر کسی قصد تجربه کردن حداکثر لذت را داشته باشد، ناچار است بیشترین مقدار ممکنِ رنج را بچشد.

سقراط را پانصد مرد ابله محاکمه کردند که شک‌ها و بدگمانی‌هایی غیرعقلانی در سر داشتند، امّا آنچه او را امیدوار می‌کرد دادگاهی بزرگ‌تر به نام تاریخ و زمان بود. سقراط روبروی جهانی وسیع‌تر از عقل‌های مردم آتن ایستاده بود.

کاری مثل کوزه‌گری را در نظر بگیرید. برای انجام دادن این کار باید مراحل فنی را به طور دقیق بلد باشید؛ در غیر این صورت امکان ندارد بتوانید یک ظرف گِلی زیبا بسازید. هیچکس فکر نمی‌کند کوزه‌گری، نجاری یا هر کار دیگری یک موضوع شهودی یا ذاتی باشد. پس چرا کار پیچیده‌ای مثل هدایت زندگی را بدون تأمّل درباره مقدمات، فرضیه‌ها و هدف‌های زندگی انجام می‌دهیم؟

بدترین مصیبت ما خار شمردن وجودمان است. به جای اینکه بکوشیم خود را دو نیم کنیم، باید از مبارزه درونی با پوشش‌های جسمانی گمراه کننده خود دست برداریم و یاد بگیریم که آن‌ها را به عنوان واقعیت‌هایی تغییرناپذیر بپذیریم.

ما می‌دانیم که چیزهای زیادی در این جهان تحت کنترل ما نیست و جهان چندان مطابقتی با امیال ما ندارد. با این وجود، سنکا از ما می‌خواهد که یاد بگیریم سرسختی و لجاجت جهان را با واکنش‌هایی مثل خشم، احساس بدبختی، اضطراب و بدبینی بدتر نکنیم.

دوستان حقیقی، ما را بر اساس معیارهای دنیوی نمی‌سنجند؛ آن‌ها به خودِ اصلی ما علاقه دارند. دوستان واقعی می‌توانند عشق و احترامی را به ما بدهند که هیچ ثروتی قادر به تأمین آن نیست.

اپیکور به ما یاد می‌دهد که لذت بردن از زندگی فراتر از رؤیاهای رنگارنگ و مادی است. نیازهای عمیق ما در جهانی پر از کالا گم شده است؛ امّا فلسفه می‌تواند نیازهای واقعی را بار دیگر به ما نشان دهد و کمک کند تا لذت واقعی را فارغ از هر ثروتی تجربه کنیم.

ما وجود نداریم، مگر اینکه کسی باشد که ببیند ما وجود داریم. آنچه می‌گوییم هیچ معنایی ندارد، مگر زمانی که کسی بتواند آن را بفهمد. دوستان ضعف‌های ما را می‌شناسند و آن‌ها را می‌پذیرند.

ولی قوت قلب گاهی اوقات می‌تواند ظالمانه‌ترین پادزهر برای اضطراب باشد. پیش‌بینی‌های خوشبینانهٔ ما باعث می‌شود که فرد مضطرب برای بدترین حالتِ ممکن آماده نباشد و اگر بدترین حالت رخ دهد، فرد احساس می‌کند دچار یک فاجعه شده است. سنکا از ما می‌خواهد که فکر کنیم احتمالاً رویدادهای بد رخ می‌دهند، امّا هرگز احتمال ندارد به اندازه‌ای که فکر می‌کنیم بد باشند. کافی است به طور منطقی و عقلانی فکر کنیم که اگر خواسته‌هایمان برآورده نشوند، چه اتفاقی می‌افتد؟ اگر درست فکر کنیم، به تدریج درک می‌کنیم که مشکلاتْ کم‌اهمیت‌تر از اضطراب‌هایی هستند که هر روز تجربه می‌کنیم.

در حالی که در جهانی فارغ از ارزش‌های اپیکور، بشریت همواره قربانی رنج‌های فراوان و بی‌ثمر است. رنج‌هایی که ناشی از تلاش برای رسیدن به ثروت بی حد و مرز و عدم درک نیازهای اصیل انسان است.

ویژگی‌های بد و سختی‌های زندگی شاید در نگاه اول ویران کننده به نظر برسند، اما تنها راه تعالی روح هستند. به نظر نیچه، نابود کردن شور و هوس برای پرهیز از پیامدهای ناخوشایند، نهایت حماقت است؛ همچون دندانپزشکی که دندان را می‌کشد تا دیگر درد نکند.

شرکت‌های تجاری نیازهای ما را تحریف می‌کنند و خوبی‌های غیر قابل فروش را کم‌اهمیت جلوه می‌دهند. آن‌ها موارد زائد را به جای نیازهای فراموش شده می‌گذارند و ما را گمراه می‌کنند. ممکن است سرانجام یک جیپ بخریم، ولی در واقع این آزادی است که به دنبال آن بودیم. ما لوازم گرانقیمتِ آب‌تنی می‌خریم، امّا در واقع به دنبال آرامش ساحل بوده‌ایم.

چیزی که فلسفه اپیکور را متفاوت می‌کند، تأکید او بر لذت بردن است. اپیکور حتی یک مدرسه فلسفی برای ترویج خوشبختی تأسیس کرد. اپیکور در این مدرسه از مردم می‌خواست که درباره لذت مطالعه کنند و مطابق آن زندگی کنند.

مورد سوءتفاهم قرار گرفتن در تمام جهان یک امر رایج است. زندگی اجتماعی سرشار است از اختلاف و تضاد میان برداشت‌های دیگران و آن چیزی که ما واقعاً هستیم.