بریده‌هایی از کتاب آشنایی با کانت

کانت خوب می‌دانست که دوستی ندارد. اما این ناراحتش نمی‌کرد. دوست داشت سخن ارسطو را نقل کند: «دوستان من، من دوستی ندارم.» در واقع، این سخن را تکرار می‌کرد که «دوستی محدود کردن احساسات مطلوب به یک شخص واحد است و برای آن شخص بس خوشایند، اما نشانهٔ فقدان همه‌جانبگی و حسن نیت هم هست.»

کانت در ادامه استدلال می‌کند که فقط با وحدت و انسجام طبیعت است که علم ممکن می‌شود. این وحدت را نمی‌توان ثابت کرد اما باید فرض کرد

کانت سرانجام فقط به یک اصل رسید: «حکم مطلق». این زمینه و مبنای پیشینی هر کنش اخلاقی است: مقدمهٔ متافیزیکی آن است. این، به شیوه‌ای همانند با مقولات خرد محض، به تفکر اخلاقی (خرد عملی) ما مبنایی می‌دهد، البته بی آن که محتوای اخلاقی خاصی به آن بدهد. حکم مطلقِ کانت می‌گوید: «فقط برطبق اصلی عمل کن که می‌خواهی قانونی جهانی هم باشد.»

بیشتر مایل به شناختن خود بود تا هرکس دیگر. اما شناختن کانت برای خود او همان‌قدر دشوار به نظر آمد که برای دیگران. شکایت داشت که «خود را درست نمی‌شناسم.» شاید از چیزی که ممکن بود دریابد می‌ترسید. در این رابطه شارفشتاین به نکته‌ای اساسی اشاره می‌کند: «این شیءِ در خود اصلا ناشناختنی نبود، ممنوع بود؛ زیرا به نظر من این همان زندگی سرکوب‌شدهٔ کانت بود، و می‌ترسید که آشکار شدن آن به بهای نابودی وجود خودش تمام شود.»

با رمان خواندن مخالف بود، زیرا فکر را «پریشان» و حافظه را ضعیف می‌کرد. «مسخره است که رمان را به خاطر بسپاریم تا آن را برای دیگران تعریف کنیم» (این را نباید از نظر دور داشت که کانت همهٔ کتاب‌هایی را که می‌خواند حفظ می‌کرد). کانت از یاد می‌برد که خواندن رمان هلوئیز روسو تجربه‌ای آموزنده بود که به نظر می‌رسد خود انجام داده بود بی آن که فکرش را پریشان یا حافظه‌اش را فرسوده کرده باشد.

ساعت‌ها به این می‌اندیشید و عذاب می‌کشید که آیا نوشتن «چاکرِ فرمان‌بردار شما» در پایان نامه‌ها، که در آن زمان رایج بود، مجاز است یا نیست. آیا این دروغ محسوب می‌شود؟ کانت تأکید می‌کرد که چاکر کسی نیست و قصد ندارد فرمان‌بردار طرف مکاتبهٔ خود باشد، اما سرانجام ظاهرآ در این مورد تخفیف داد.