بریده‌هایی از کتاب رمز والدین ژاپنی در پرورش کودکان خلاق

« فرزندان شما، فرزندان شما نیستند. آن‌ها پسران و دختران اشتیاق زندگی‌اند. آن‌ها از طریق شما آمده‌اند، نه از شما. و اگرچه آن‌ها با شما هستند، متعلق به شما نیستند. شما می‌توانید عشق خود را به ایشان بدهید، ولی افکارتان را نه. زیرا آن‌ها افکار خودشان را دارند.

ژاپنی‌ها از ابتدا به کودکان خود می‌آموزند که به جای این که بگویند:« من نمیدانم» و « من نمی‌توانم »، بگویند: « من هنوز نمی‌دانم »، « من هنوز نمی‌توانم »

متخصصان بر این باورند که ۱۰۰۰ روز اول زندگی کودک، روش یادگیری کودک در آینده را شکل خواهد داد. به همین دلیل است که والدین ژاپنی تلاش زیادی می‌کنند تا در این مدت‌، مغز کودک را با محرک‌های مختلف درگیر کنند. « به من بگو، فراموش می‌کنم. به من آموزش بده، به خاطر می‌سپارم. مرا درگیر کن، یاد می‌گیرم.»

بهترین راه برای افزایش هوش کلامی، گفتگو با کودک است. در ماه‌های اولیه تولد و حتی دوران بارداری سعی کنید با کودک خود صحبت کنید. آهنگ و لحن حرف زدن شما اهمیت زیادی دارد. این حرف زدن‌ها نباید به صورت ممتد و یک‌طرفه باشد باید گهگاهی مکث کنید تا نوزاد نیز از خود صدا تولید کند. نوزادان از شعر خواندن مادر لذت زیادی می‌برند، همین طور از تکرار شعرها. پس به جای خواندن اشعار مختلف می‌توانید بارها شعر مورد علاقه او را بخوانید. هنگام شعر خواندن، اعضای بدنش را لمس کنید یا به اشیا اشاره کنید. عده‌ای از والدین کودک را در مقابل تلویزیون قرار می‌دهند تا حرف زدن را یاد بگیرید اما تماشای تلویزیون قبل از دو سالگی برای کودکان مضر است. کتاب خواندن را فراموش نکنید. از همان دوران نوزادی شب‌ها قبل از خواب برای نوزادتان کتاب بخوانید. « اگر می‌خواهید کودکانتان باهوش شوند، برایشان داستان بخوانید. اگر میخواهید باهوش‌تر شوند، برایشان داستان بیشتری بخوانید.»

تا سن پنج۵ سالگی، ۹۰ درصد از مغز کودک شکل می‌گیرد. در طول این سال‌ها اگر کودک از دریافت محرک‌ها محروم باشد، بخش زبان و دیگر بخش‌های مغز احتمالا در تمام طول عمر ضعیف باقی می‌مانند. ما زبان را به صورت اجتماعی و با تقلید از دیگران یاد می‌گیریم. ۱۰۰۰ سال پیش امپراطور آلمانی، فردریک دوم، می‌خواست ثابت کند که ما زبان را خودمان به صورت فردی یاد می‌گیریم. او از پرستارها خواست تا گروهی از کودکان را پرورش دهند، به آن‌ها غذا دهند، از آن‌ها مراقبت کنند ولی با آن‌ها ارتباط برقرار نکنند و صحبت نکنند. بعد از سه سال از این آزمایش همه کودکان مردند. نظریه اون با شکست مواجه شد. به همین دلیل است که کودکان نمی‌توانند حرف زدن را با تکنولوژی یاد بگیرند. آن‌ها به روابط انسانی نیاز دارند تا تحریک شوند و با انگیزه توجه کنند و یاد بگیرند. رشد بخش زبان مغز، در سال اول تولد به شدت قوی است. پنج سال اولیه به این دلیل اهمیت دارند زیرا بیشترین رشد مغز( بخش مربوط به زبان) تا سن سه سالگی اتفاق می‌افتد.

« پرورش دادن یک کودک قوی خیلی آسان‌تر از اصلاح کردن یک فرد بالغ آسیب‌دیده است. » فردریک داگلاس

احساس دلبستگی در دروان اولیه کودکی شکل می‌گیرد. زمانی که خیلی کوچک هستیم، اگر نتوانیم با اضطرابمان کنار بیاییم، سطح استرس بالایی را تجربه می‌کنیم در نتیجه ارگان‌های بالای کلیه، آدرنالین و کورتیزول ترشح می‌کنند و ضربان قلب و فشار خون بالا می‌رود. اگر این اتفاق بارها تکرار شود، دچار استرس سمی می‌شویم. این استرس سمی است زیرا می‌تواند عملکرد مغز کودک را تحت تاثیر قرار دهد و سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند و در سنین پایین می‌تواند عامل بسیاری از بیماری‌ها شود. کودکانی که در سنین پایین دلبستگی ایمن دارند در دوران مدرسه و در آینده به خوبی با دیگران ارتباط برقرار خواهند کرد و افراد موفقی خواهند بود. از نظر جان بوبی( روانشناس) کسی که نتواند با مادرش ارتباط برقرار کند، نمی‌تواند با خودش ارتباط برقرار کند. به بیان دیگر کسانی که دلبستگی بیمارگونه دارند درک درستی از خودشان ندارند و باید ریشه این مشکلات را درگذشته آنان پیدا کرد.

قبل از اینکه آموزش به فرزند خود را شروع کنید، در نظر داشته باشید که در شیوه آموزش نیمه راست، مهم‌ترین فاکتور رابطه شما با فرزندتان است. پس نظر و عقیده شما نسبت به فرزندتان اهمیت زیادی دارد. کودک بر اساس تصویر ذهنی که از او دارید، رشد می‌کند. مثلا وقتی کودک اشتباهی را مرتکب می‌شود، هرگز از جملاتی مانند « تو خیلی خنگ هستی » یا « تو هرگز نمی‌توانی موفق شوی » استفاده نکنید. زیرا کودک شما تبدیل به چیزی می‌شود که شما فکر می‌کنید و به او نسبت می‌دهید. بنابراین مواظب کلمات باشید.

پیوند قلب و مغز » او به عشق بین پدر‌و‌مادر و کودک اهمیت زیادی می‌دهد و معتقد است، روش نیمکره راست با عشق والدین، میسر می‌شود. آموزش سنتی بیشتر درگیر نمرات آکادمیک است ولی روش شیچیدا، سبک‌های فرزندپروری که فضای ذهنی کودک را درک کند را ترویج می‌کند. این سبک فرزندپروری می‌تواند توانایی نیمکره راست را گسترش دهد. آموزش نیمکره راست با « عشق، ذهن و مغز » عمل می‌کند. تحسین+ ایجاد اطمینان+ تصدیق+ تشویق = عشق عشق، ذهن کودکان را برای یادگیری تحریک و باز می‌کند. با ذهن باز و مثبت، مغز به صورت مثبتی عمل خواهد کرد و این یعنی کودک شما به صورت موثر یاد خواهد گرفت.

تشویق به شیوه درست همان‌طور که پیش‌تر گفتیم کودکان به خاطر توانایی‌های ذاتی یا نابغه بودن، تشویق نمی‌شوند بلکه به خاطر تلاش و پشتکارشان تشویق می‌شوند. در مدرسه نیز از دانش‌آموزانی که پر تلاش هستند، تقدیر می‌شود نه فقط به خاطر باهوش فرض کردن آن‌ها و این امر باعث اطمینان دانش‌آموزان می‌شود که هر کسی با هر توانایی تنها با تلاش کافی می‌تواند نتیجه مورد قبول را به دست آورد. راه را به بچه‌ها نشان دهید و بگذارید به روش خاص خودشان کارها را انجام دهند، آن‌ها را به سمت خاصی سوق ندهید. فقط نظاره‌گر باشید و به خاطر این که فرد قابل اعتمادی هستند، تشویقشان کنید.

در ژاپن، غرور کودکان در اولویت قرار دارد. بچه‌ها هرگز در جمع سرزنش و توبیخ نمی‌شوند. آن‌ها هیچ وقت بچه‌ها را در مهمانی یا وسط سوپر مارکت و مکان‌های عمومی تربیت نمی‌کنند و صدایشان را بلند نمی‌کنند. تمام این کارها باید در پشت درهای بسته و در خانه اتفاق بیافتد. وقتی کودکی از کنترل خارج می‌شود، صبر می‌کنند و در فرصت مناسب، دور از چشم دیگران و در خلوت به او تذکر می‌دهند شرم هم یک انگیزه معکوس برای کودکان است. به ندرت کودکی را می‌بینید که در جمع نق نق کند. غرور، اهمیت زیادی دارد پس بچه‌ها از همان ابتدا کاری نمی‌کنند که از سوی دیگران طرد شوند. البته طرد کردن و سرزنش کردن هم اصلا پسندیده نیست. حتما کودک باید بداند کاری که انجام داده، زشت است و شما از اون متنفر نیستید و او همچنان عشق و محبت شما را نسبت به خود دارد. بنابراین فقط رفتار غلط تنبیه می‌شود نه خود کودک.

قدرت هنوز ژاپنی‌ها از ابتدا به کودکان خود می‌آموزند که به جای این که بگویند:« من نمیدانم» و « من نمی‌توانم »، بگویند: « من هنوز نمی‌دانم »، « من هنوز نمی‌توانم » این تغییر در نوع تفکر، تغییرات بزرگی را به‌ وجود می‌آورد. به جای این که بچه‌ها را طبقه بندی کنیم که چه کسی چه استعدادی دارد، به آن‌ها آموزش می‌دهیم که مهم نیست که استعداد ریاضی یا هنر ندارند. مهم این است که با تلاش، همه می‌توانند مهارت لازم را پیدا کنند و کسی به خاطر استعداد ذاتی تشویق نمی‌شود.

انعطاف ‌پذیری کودکان ژاپنی انعطاف‌پذیری، کلید موفقیت برای کنترل استرس و عملکرد قوی‌تر است. وقتی کودکان در انجام کاری شکست بخورند، ناامید نمی‌شوند. از سنین پایین به کودکان آموزش می‌دهند که در تلاش کردن، استمرار داشته باشند. ضرب‌المثل ژاپنی به خوبی این موضوع را توضیح می‌دهد.« هفت بار زمین بخور، هشت بار بلند شو » موفق شدن در کارها آنقدر هم مهم نیست، مهم این است که برای رسیدن به هدف خود تلاش کنید. باید کودکان را برای تلاش‌شان تشویق کنیم و به جای محدود کردن بچه‌ها و تشویق توانایی‌های ذاتی، به آن‌ها یاد دهیم که پتانسیل آن‌ها برای انجام کارهای جدید، بدون حد و مرز است و آن‌ها می‌توانند با تلاش زیاد به هر چیزی که می‌خواهند برسند. همیشه دوباره تلاش کن.

در ۲سال اول زندگی کودک، مادران ژاپنی در هفته فقط ۲ساعت از کودکان خود دور هستند و در مقایسه با جوامع غربی کارهایی مانند: تماشای شبانه فیلم، استخدام پرستار بچه و مسافرت‌های آخر هفته بدون کودک، اصلا قابل قبول نیست. توجه تمام وقت به کودک در ۲سال اولیه زندگی بسیار مهم و ضروری است. مادران ژاپنی کودکان خود را از خانواده مجزا و به طور کامل وابسته به خود می‌دانند که برای برآورده شدن نیازهای خود به مادر نیاز کامل دارند. در این دیدگاه مادر و فرزند با هم ادغام می‌شوند و مرز بین مادر و کودک کم‌رنگ می‌شود. مادران ژاپنی نیازهای کودکان خود را پیش‌بینی می‌کنند و قبل از این که کودک شروع به گریه و نق زدن کند با پاسخ دادن به نیازهای کودک جلوی هر گونه نارضایتی کودک را می‌گیرند. در کشورهای غربی، تشویق کودکان به بیان احساسات، یک راه برای رسیدن به استقلال است. داد و جیغ کشیدن کودکان برای رسیدن به خواسته‌هایشان، برای مادران غربی، یک امر پذیرفته شده و راهی برای رسیدن به خودبیان‌گری است.

نیمکره راست مغز غالبا با فعالیت‌های هنری نظیر موسیقی، نقاشی و عواطف و احساسات و نیمکره چپ اغلب با ریاضی و منطق مرتبط است. سنین قبل از سه سالگی بهترین فرصتی است که می‌توانیم قوای نیمکره راست را به حداکثر برسانیم. البته هدف متعادل کردن هر دو نیمکره است ولی برای رسیدن به این هدف، نیمکره راست باید تقویت شود.

پس تا حد ممکن اجازه دهید که کودکتان راحت باشد و با کشف کردن اطرافش رشد کند. دقت داشته باشید که شور و اشتیاق کودک برای کشف ناشناخته‌ها را، کور نکنید. در طول روز برنامه‌ریزی داشته باشید ولی کودک را آزاد بگذارید تا به روش خودش پیش برود و فقط در مواقع لازم او را هدایت کنید.

به کودکان آموزش داده می‌شود که با تمام افراد بزرگ‌تر با احترام برخورد کنند و در مقابل بزرگسالان نیز به خاطر اعتمادی که از سوی کودکان نسبت به آ‌ن‌ها وجود دارد، به آن‌ها کمک می‌کنند. این احترام دوطرفه باعث می‌شود تمام افراد جامعه مانند یک خانواده بزرگ در کنار هم زندگی کنند.

هسته فرهنگ ژاپنی بر اساس همدلی است و این که چطور عمل یک فرد، دیگران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این همدلی و هماهنگی در فرزند‌پروری والدین هم دیده می‌شود. والدین غربی از دستورات لفظی و تنبیه برای تربیت کودک خود استفاده می‌کنند و تمرکز، بیشتر روی فرد و نیازهای فردی است. همچنین به کودک آموزش داده می‌شود به نیازهای فردی خود پاسخ دهد. در حالی که ژاپنی‌ها به کودکان می‌آموزند که رفتار آن‌ها روی دیگران و حتی روی اشیا هم تاثیر می‌گذارد و کودکان قبل از هر عملی، به نتیجه آن روی افراد و اشیا فکر می‌کنند.

هسته فرهنگ ژاپنی بر اساس همدلی است و این که چطور عمل یک فرد، دیگران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این همدلی و هماهنگی در فرزند‌پروری والدین هم دیده می‌شود. والدین غربی از دستورات لفظی و تنبیه برای تربیت کودک خود استفاده می‌کنند و تمرکز، بیشتر روی فرد و نیازهای فردی است. همچنین به کودک آموزش داده می‌شود به نیازهای فردی خود پاسخ دهد. در حالی که ژاپنی‌ها به کودکان می‌آموزند که رفتار آن‌ها روی دیگران و حتی روی اشیا هم تاثیر می‌گذارد و کودکان قبل از هر عملی، به نتیجه آن روی افراد و اشیا فکر می‌کنند.

مادران ژاپنی نیازهای کودکان خود را پیش‌بینی می‌کنند و قبل از این که کودک شروع به گریه و نق زدن کند با پاسخ دادن به نیازهای کودک جلوی هر گونه نارضایتی کودک را می‌گیرند.