بریده‌هایی از کتاب چگونه دوستی کنیم

دلیل این‌که هر انسانی خودش را دوست می‌دارد آن نیست که از این عشق منفعتی تحصیل می‌کند، بلکه انسان به خاطر خودش برای خودش عزیز است. دوستی حقیقی را درنمی‌یابیم جز آن‌که این نوع احساس را به دوستی تفویض کنیم. به بیان بسیار ساده، دوست یک خودِ دیگر است.

رفیق صدیق در طالع پریشان یافت می‌شود.

ریاکاری حقیقت را نابود می‌کند و بدون حقیقت لغت «دوستی» بی‌معناست.

دوستی راستین حساب‌ها را بازبینی نمی‌کند که ببیند بیش‌تر داده‌ایم یا گرفته‌ایم؛ نمی‌ترسد از آن‌که لطف و محبتی هدر برود یا سرریز شود و به زمین بریزد یا بیش‌تر از آن مقداری که جبران می‌شود به کاسهٔ دیگری بریزد؛ نه، دوستی چنین نیست.

حق با کاتو بود: «ناخوشایندترین دشمنان اکثر مردمانْ به حال ایشان مفیدتر از دوستان به‌ظاهر خوشایندند، چرا که دستهٔ اول معمولاً حقیقت را می‌گویند و دستهٔ دوم هرگز چنین نمی‌کنند.»

انسان متملق همواره پاسخش را شاخ‌وبرگ می‌دهد تا درخور چیزی باشد که ولی‌نعمتش می‌خواهد بشنود.

تملق هر چه‌قدر هم خطرناک باشد، خطرش تنها متوجه کسانی است که آماده و پذیرای آن‌اند. بدین‌سان چنین است که انسانی که بیش از همه گوشش به تملق گشوده است، کسی است که با بیش‌ترین رضایت تملق خود را می‌گوید و با خودش خوش است.

در دوستی هیچ‌چیزی قطعی و مورداعتماد نخواهد بود، مگر آن‌که سینه‌ای گشوده بیابی و خویشتنت را عیان کنی.

تنها انسان‌های نیک می‌توانند دوستان حقیقی باشند: انسان‌هایی که دارای شخصیت اخلاقی ضعیف هستند البته که می‌توانند دوستانی داشته باشند، اما این دوستی‌ها فقط بر پایهٔ منفعت است، آن هم به این دلیل ساده که دوستی حقیقی نیازمند اعتماد و خردمندی و خلق نیکوست. جباران و زورگویان می‌توانند از یکدیگر بهره ببرند، همان‌گونه که می‌توانند از انسان‌های نیک بهره ببرند، اما هرگز نمی‌توانند در زندگی دوستیِ واقعی را بیابند.

به بیان بسیار ساده، دوست یک خودِ دیگر است.

ما باید هر رنج زودگذر را تاب بیاوریم، گو هر چه‌قدر دهشتناک باشد.

از آن‌جا که روابط انسانی شکننده و زودگذر است باید همواره به دنبال کسی باشیم که دوستش بداریم و او نیز دوست‌مان بدارد. زیرا که اگر محبت و خیرخواهی از زندگی رخت بندد، تمام خوشی آن از میان می‌رود.

اگر گوش‌های انسان چنان بسته باشد که حتی حقیقت را از جانب دوست نیز نشنود، دیگر به او امیدی نیست. در این مورد، چنان که در بسیاری چیزها، حق با کاتو بود: «ناخوشایندترین دشمنان اکثر مردمانْ به حال ایشان مفیدتر از دوستان به‌ظاهر خوشایندند، چرا که دستهٔ اول معمولاً حقیقت را می‌گویند و دستهٔ دوم هرگز چنین نمی‌کنند.» عبث آن‌که انسان‌ها به وقت نصیحت از آن‌چه باید نمی‌رنجند و از آن‌چه نباید می‌رنجند: به سبب کار خطای‌شان ناراحت نمی‌شوند، بلکه انتقاد ناراحت‌شان می‌کند! درحالی‌که باید برعکس باشد، از خطا غمگین شوند و از اصلاح شادمان.

قولی است درست که نخست خودت انسانی نیک باش و سپس در پی انسانی مشابه خود بگرد

دوستان ایمن‌ترین و پایاترین دارایی‌ای هستند که هر کس می‌تواند داشته باشد. حتی اگر دست تقدیر تمام ثروت‌ها را به کسی ببخشد، بدون خوشی‌های دوستان، زندگی پوچ و فلاکت‌بار است.

بگذارید نخستین قانون دوستی را چنین تعریف کنیم: تنها آن‌چه را شرافتمندانه است از دوستانت بخواه و تنها آن‌چه را عادلانه است برای دوستانت انجام ده، اما منتظر نباش که از تو تقاضا کنند. بگذار اشتیاقت همواره حاضر باشد و تردیدت غایب. توصیهٔ صادقانه‌ات را آزادانه بگو. در میان دوستانت، همواره به مشورت معاشران خردمند خود گوش بده. دوستان حقیقی باید به یکدیگر توصیهٔ صادقانه کنند و این کار را نه‌تنها با صراحت، بلکه اگر نیاز بود، با تحکم انجام دهند. و به این توصیه باید گوش سپرد.

ارتکاب عمل نادرست به خاطر دوست هرگز اشتباه را توجیه نمی‌کند. به خاطر بیاورید که دوستی بر فضیلت استوار است. اگر دوستی از شما توقع انجام شرارتی را دارد، ادامهٔ آن رابطهٔ دوستانه دشوار است.

زندگی جز آن‌که بر خیرخواهی متقابل یک دوست استوار باشد، چگونه می‌تواند به زیستنش بیرزد؟ چه چیز شیرین‌تر از آن است که کسی را داشته باشی و بتوانی بی‌پروا با او از هر دری سخن بگویی، چنان که گویی با خویشتن سخن می‌گویی؟ چگونه می‌توانی از اوقات خوش زندگی لذت ببری اگر کسی را نداشته باشی که به اندازهٔ تو از کامیابی‌ات خرسند باشد؟ و تحمل شوربختی چه دشوار است مگر کسی باشد که حتی بیش از تو بار آن را به دوش کشد.

دوستان با یکدیگر صادق‌اند: دوست همواره چیزی را به شما می‌گوید که لازم است بشنوید و نه چیزی را که میل دارید به شما بگویند. انسان‌های فراوانی در دنیا وجود دارند که برای اهداف شخصی مجیزتان را می‌گویند، اما فقط یک دوست واقعی ــ یا یک دشمن واقعی ــ خطر خشم شما را به جان می‌خرد و حقیقت را به شما می‌گوید. برای آن‌که انسانی نیک باشید باید دوستان‌تان را بشنوید و گفته‌هاشان را پذیرا باشید.

دوست از شما انسان بهتری می‌سازد: هیچ‌کس در تنهایی شکوفا نمی‌شود. در تنهایی راکد خواهیم ماند و نمی‌توانیم خود را چنان که هستیم ببینیم. دوست حقیقی شما را به چالش می‌کشد تا انسان بهتری شوید چرا که نیروی درون‌تان را درمی‌یابد.