بریده‌هایی از کتاب علم شناخت یا شناخت پژوهی (جلد اول)

نشان شاخصِ شناخت‌پژوهی، رویکرد میان‌رشته‌ای آن است. این علم، حاصل تلاش و کوشش پژوهشگرانی است که در طیف وسیعی از رشته‌ها کار می‌کنند. این رشته‌ها عبارت‌اند از فلسفه، روان‌شناسی، زبان‌شناسی، هوش مصنوعی، روبات‌شناسی و عصب‌پژوهی.

یکی از پی‌آمدهای تصوّر قالبی این است که ما سعی می‌کنیم خود را از طبقه موردپسند به‌حساب بیاوریم (درون‌گروهی) و دیگران را در طبقه کم‌ترپسند قرار دهیم (برون‌گروهی).

بلاتکلیفی زندانی یکی از انواع ساده موقعیت‌های تعارضی است که در آن چنین وضعیتی می‌تواند پیش بیاید.

یکی از بزرگ‌ترین موانع در این‌باره، است.

بازخوردها بازخورد، عبارت است از گرایش و آمادگی فراگرفته در پاسخ به شیء خاصّ و به شیوه‌ای خاصّ (پتی و وگنر، ۱۹۹۸).

هم‌چنین، توجّه داشته باشیم که این دو سیستمِ گوش به فرمان، حوزه ـ اختصاصی هستند: یکی فقط به پردازش شنیداری می‌پردازد و دیگری فقط به پردازش اطّلاعات دیداری. این بدان معناست که هر یک برحسب رمزگان مُجزّایی به عمل می‌پردازد ـ رمزگان شنیداری و رمزگان دیداری.

بازیابی عبارت است از عمل دست‌رسی به داده‌های مورد نیاز و آماده ساختن آن‌ها برای استفاده

شناخت‌پژوهی، بررسی میان‌رشته‌ای ذهن است به‌طور علمی. این رشته، در صدد مطالعه دست‌آوردهای متعلّق به حوزه‌های متعدّد و مختلفی از قبیل فلسفه و شاخه نورس آن، فلسفه تجربی، روان‌شناسی، روان‌شناسی شناختی، عصب‌پژوهی، رویکرد پیوندگرایی یا شبکه‌ای، تکامل، زبان‌شناسی، مطالعه علمی هیجان‌ها و رفتار اجتماعی، هوش مصنوعی، علم روبات‌ها و غیره است.

۱. شناخت‌پژوهی، بررسی میان‌رشته‌ای ذهن است به‌طور علمی. این رشته، در صدد مطالعه دست‌آوردهای متعلّق به حوزه‌های متعدّد و مختلفی از قبیل فلسفه و شاخه نورس آن، فلسفه تجربی، روان‌شناسی، روان‌شناسی شناختی، عصب‌پژوهی، رویکرد پیوندگرایی یا شبکه‌ای، تکامل، زبان‌شناسی، مطالعه علمی هیجان‌ها و رفتار اجتماعی، هوش مصنوعی، علم روبات‌ها و غیره است.

درون‌مایه رویکرد شناختی را ایده تک‌سازه‌مندی شناختی تشکیل می‌دهد. تک‌سازه‌ها واحدهای مستقل کارکردی هستند که اطّلاعات ورودی را از سایر تک‌سازه‌ها می‌گیرند؛ بر روی آن‌ها کار پردازشی خاصّی انجام می‌دهند و نتیجه رایانشی خود را به تک‌سازه‌های دیگر تحویل می‌دهند. تأثیر رویکرد تک‌سازه‌مندی را می‌توان در استفاده از مدل‌های فرآیندی یا نمودارهای رَوَندی دید.

برای مثال، کلمه سیب که قبلا یاد گرفته شده است، با کلمه پرتقال که بعدآ یادگیری می‌شود، در مقام تداخل قرار می‌گیرد.

بکر و همکاران (۲۰۰۰)، یک صفحه دیداری به شرکت‌کنندگان ارایه دادند و بعد یا یک صفحه خالی (فاصله بینامحرّکی) به آن‌ها نشان دادند یا قرینه‌ای که جای مورد تغییریافته را نشان می‌داد. تشخیص تغییر در حالت اوّل، ضعیف و در حالت دوّم، به‌مراتب بهتر بود. این گروه، فرضیه‌پردازی کردند که صفحه خالی، تصویر قبلی را مخدوش یا پاک می‌کند. در حالی که توجّه به قرینه، تصویر را مصون نگه می‌دارد. این فرآیند زدایش را پوشیده‌سازی می‌نامند

شناخت‌پژوهان، ذهن را پردازشگر اطّلاعات می‌دانند. پردازشگرهای اطّلاعات باید هم اطّلاعات را بازنمایی کنند و هم آن را منتقل سازند. بدین ترتیب، ذهن در این دیدگاه، باید شکلی از بازنمایی ذهنی و فرآیندهایی را که بر آن اطّلاعات عمل می‌کنند و آن را مورد دست‌کاری قرار می‌دهند، دربربگیرد.

اصطلاح شناخت‌پژوهی، بیشتر به برخوردگاه (تلاقی) یا فعّالیت‌های هم‌گرایانه همه این رشته‌ها درباره مسائلی خاصّ اطلاق می‌شود تا مجموعه این رشته‌ها. به این معنا، شناخت‌پژوهی، حوزه بررسی وحدت‌یافته‌ای مانند هر یک از این رشته‌ها نیست، بلکه تشریک مساعی محقّقانی است که در حوزه‌های مختلف، به تحقیق می‌پردازند. آن‌چه این فعّالیت‌ها را به هم وصل می‌کند، موضوع ذهن و عمدتاً استفاده از روش‌های علمی است.

ذهن، پیچیده‌ترین موجودیت در عالم، شناخته‌شده است. برای آن‌که تصوّری از این پیچیدگی داشته باشید، به نکته زیر توجّه کنید. حدس زده می‌شود که مغز انسان بین ۱۰ تا ۱۰۰ میلیارد یاخته عصبی یا نورون داشته باشد. هر کدام از این نورون‌ها می‌تواند تا ۱۰ هزار پیوند با سایر نورون‌ها داشته باشد. این شبکه بسیار وسیع، شالوده ذهن را می‌سازد و باعث پیدایش پدیده‌های ذهنی به همان اندازه حیرت‌آور و دشوار‌فهمی از قبیل ادراک، حافظه و زبان می‌شود.