بریده‌هایی از کتاب آثار و اندیشه های زیگموند فروید

آدمی خالق و پردازندهٔ معناست و با آن خودش را تعریف می‌کند و معنادادن به زندگی خویش از نیازهای نیرومند او است. آنچه به‌تلویح در تصویر انسان‌گرایانه نهفته، آن است که معنا جایگاهی اولیه و تقلیل‌ناپذیر و اثرگذار دارد. از این رو، اختلال روانی بر حسب عقده‌ها و منظومه‌های غیرانطباقی تصورات و آرزوها و مفاهیم و ادراکات و مانند اینها فهمیده و درمان می‌شوند.

آرزوی دستیابی به اهداف مثبت و پرهیز یا خنثی‌سازی اهداف منفی، خاصه اضطراب، رفتار او را هدایت می‌کند.

۲. آدمیان تک‌تک بی‌همتا و یگانه و با این‌همه مشابه یکدیگرند. به باور فروید، مجانین و مبتلایان به اختلالات روانی را می‌توان فهمید، چون همان امیال و افکاری در ایشان جریان دارد که در دیگر آدمیان. او همواره بر پیوستگی نابهنجاری روانی و هیجانی با بهنجاری تأکید می‌کرد.

تأکید شدید مکتب هلم‌هولتس بر کمیت و انرژی مبنای اتخاذ دیدگاه اقتصادی (تبیین بر حسب مقادیر و کمیت‌های انرژی) در فراروان‌شناسی فروید است. اینکه دانشمندانِ ناهمگونی چون فشنر و هیولینگز جکسن بسیار طرف توجه و احترام فروید بودند، علتی جز این نداشت که از نظر او دیدگاه‌های دینامیک و اقتصادی عناصر مطلقاً ضروری تبیین علمی است.

فروید در ۱۹۱۵ نوشت، تبیین جامع یا فراروان‌شناختی مستلزم «توصیف فرایندهای روانی بر حسب وجوه دینامیک و توپوگرافیک و اقتصادی است»، یعنی بر حسب مدلی نظری که مفاهیم محوری آن عبارت‌اند از ساختارها و مقادیر انرژی و نیروهای روانی.

در روان‌پزشکی آلمان نگرش Somatiker (جسمانی) بر نگرش Psychiker (روانی) چیرگی یافت. مثلاً ماینرت (استاد فروید در روان‌پزشکی) باور راسخ داشت که اختلالات روانی جملگی بیماری‌های مغز پیشین است. به‌رغم توفیقات درمانی، درمان اخلاقی به همراه نظریات روان‌زاییِ (غالباً جنسی) برخاسته از آن از رده خارج شد و جایش را به دیدگاه‌های منحصراً ارگانیک‌وراثتی داد و بدین‌سان از اهمیت و توجه به روان‌درمانی نیز کاسته شد.

دلیل اصلی تحریف رؤیا از نظر فروید در عامل سانسور نهفته است که بعدها آن را سوپرایگو نامید. نقش سوپرایگو آن است که به محتوای تحمل‌پذیر رؤیا اجازه می‌دهد هشیار شود و محتوای تحمل‌ناپذیر را به ناهشیار واپس براند. واپس‌رانی اما هیچ‌گاه تمام و کمال صورت نمی‌پذیرد و در نتیجه سروکلهٔ مشتقات واپس‌راندهٔ ناهشیار دوباره در هشیار پیدا می‌شود: اما این‌بار در قالب «مصالحه‌های» روانی و خاصه در قامت سیمپتوم‌هایی بروز می‌کند که ادغام و جابه‌جایی -دو مکانیسمی که سبب می‌شوند مصالحه‌های روانی از سانسور بگریزند- آنها را تحریف کرده‌اند.

اندک تأملی می‌توان بسیاری دیگر از این مفاهیم متقابل را در اندیشهٔ او بازشناخت: کمّیت در برابر کیفیت و اُتوپلاستیک در برابر آلوپلاستیک و همساز با ایگو در برابر ناهمساز یا بیگانه با ایگو و اصل لذت در برابر اصل واقعیت و فرایندهای اولیهٔ تفکر در برابر فرایندهای ثانویهٔ تفکر و نیروگذاری آزاد در برابر نیروگذاری مقیّد و جز اینها. حتی وقتی او مفاهیم سه‌گانه‌ای را پیش می‌نهد (سیستم هشیار و پیش‌هشیار و ناهشیار، یا اید و ایگو و سوپرایگو)، به‌شدت تمایل دارد آنها را به ساختارهای دوگانه فروکاهد. او به یاری مفاهیمی مانند دوسوگرایی و تعارض، این را به ویژگی بنیادین روان‌شناسی خود بدل کرد.