بریده‌هایی از کتاب معجزه تولید

ایالات متحده آمریکا در طول قرن ۱۹ با حمایت از تولیدات داخلی سریع‌ترین رشد اقتصادی را به دست آورد.

با مطالعه‌ی روند توسعه در کشورهای آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، ژاپن، کره و... مشخص می‌شود که تقریباً تمام این دولت‌ها ابتدا با سرمایه‌گذاری بر روی مسئله علم و بعد از آن با حمایت از تولید داخلی، به شیوه‌های مختلف از صنایع نوپای خود در دوره‌ی عقب افتادگی حمایت کرده‌اند.

چه عواملی باعث شده است که کشورهای توسعه‌یافته، روز‌به‌روز بر ثروتشان افزوده شود؟ چه دلایلی، باعث ضعف اقتصاد کشورهای درحال‌توسعه شده است؟».

«چرا برخی کشورهای جهان، دارای اقتصادی قدرتمند و ثروتی انبوه هستند و برخی دیگر در فقر شدید به سر می‌برند؟!

ازنظر کسانی‌ که این‌گونه می‌اندیشند، کشورهای ثروتمند، به این دلیل ثروتمندند که کوشش بیشتری کرده‌اند و کشورهای فقیر، فقیرند؛ چون تلاش لازم را برای بهبود وضعیت اقتصادی خود انجام نداده‌اند. برای پاسخ به این سوال ابتدا به‌جای پرداختن به دلیل فقر کشورهای فقیر باید به چگونگی غنی شدن کشورهای ثروتمند پرداخت.

معمولاً وقتی این سؤالات را از عموم مردم می‌پرسیم، پاسخ‌هایی می‌شنویم که عمدتاً ریشه‌ی واحدی دارند. مثلاً، اینکه مردم در این کشورها نسبت به کشورهای ثروتمند، کم‌کارتر و تنبل‌ترند؛ یا اینکه خانواده‌ها در کشورهای فقیر، پرجمعیت‌ترند و فرزندان بیشتری دارند؛ یا اینکه تقید به برخی ارزش‌های فرهنگی-ارتجاعی، باعث عقب‌ماندگی این کشورها شده است! برخی دیگر نیز پاسخ می‌دهند که فساد و حکمرانی بد، یا ساختارها و نهادهای ضعیف اقتصادی، منجر به فقر این کشورها شده است.

بر اساس آمار بانک جهانی، ۴۶ درصد مردم ایران در سال ۱۳۵۶ زیر خط فقر بودند و ۴۴ درصد مردم از سوءتغذیه رنج می‌بردند.

به زبان ساده، این عارضه زمانی رخ می‌دهد که درآمد یک کشور بر اثر عوامل فصلی، به صورت ناگهانی افزایش می‌یابد و متولیان اقتصاد کلان (دولت) هم با تصور دائمی بودن این درآمد، آن را در جامعه تزریق می‌کنند. درآمد کشور زیاد شده و پول هم به جامعه منتقل می‌شود. اما با افزایش درآمد، تقاضا نیز افزایش پیدا می‌کند. اگر این افزایش تقاضا به صورت ناگهانی انجام شود، عرضه جواب‌گوی تقاضا نخواهد بود و تعادل عرضه و تقاضا بر هم می‌خورد؛ در نتیجه قیمت‌ها افزایش می‌یابد.

تومان ایران که در زمان شاه طهماسب صفوی ۱۰ برابر پوند انگلیس بود، در زمان فتحعلی‌شاه و محمدشاه قاجار ۲ برابر پوند شد و اواخر دوره قاجار، یعنی زمان مظفرالدین‌شاه، هر تومان یک‌پنجم پوند بود!

تولید، تأثیرگذارترین عامل در حفظ و افزایش ارزش پول است؛ چراکه تولید خود به عنوان یکی از ذخایر و دارایی‌های کشور به حساب می‌آید و با کاهش آن، علاوه بر کاهش مستقیم میزان ذخایر، موجب کاهش طلا و نقره و منابع معدنی برای جبران و خرید مایحتاج آن کشور از خارج می‌شود.