بریده‌هایی از کتاب چارلز داروین

در زمان درگذشت داروین (سال ۱۸۸۲)، فرگشت به نظریهٔ تثبیت‌شده‌ای تبدیل شده بود که به‌طور گسترده مورد پذیرش جامعهٔ دانشمندان قرار گرفته بود؛ گرچه همچنان در بخش‌هایی از جامعه بحث‌برانگیز بود. اما تفسیری از فرگشت که داروین دربارهٔ تنوع به واسطهٔ انتخاب طبیعی مطرح کرده بود، همیشه هم مدل مورد پذیرش نبود. نظریه‌های رقیب گسترش یافته بودند و نظریه‌های قدیمی، به‌خصوص لامارکیسم، در برخی بخش‌ها مورد پذیرش قرار گرفته بودند. پیشرفت‌ها در نظریهٔ فرگشت در دههٔ آخر قرن نوزدهم به علت عدم توانایی در پرده‌برداشتن از سازوکارهای وراثت و فرایندهایی که تنوع به واسطهٔ آن‌ها رخ می‌دهد، متوقف شدند.

داروین با بیان روشن نظریه‌اش دربارهٔ فرگشت ـ‌بیش از هر شخصی پیش از خود و از زمان او تا به حال‌ـ درک ما را از دنیای طبیعی پیش بُرد. او با نشان‌دادن جایگاه بشر در این جهان ـ و نه در فراتر و ماورای آن‌ـ به ما اجازه داد درک بهتری از خودمان داشته باشیم. عده‌ای دیدگاه داروینی را نسبت به انسانیت، دیدگاهی تیره و غم‌افزا می‌بینند و معتقدند در آن هیچ معنا یا هدفی برای زندگی نیست. اما نقطه‌نظر جای‌گزین این است که داروین کوشید به جای نشان‌دادن جهان به آن‌صورت که دوست داریم باشد، جهان را آن طور که هست توصیف کند.

هیوم از پیشروان و مشوقان فلسفهٔ تجربه‌گرایی بود. این اندیشه ادعا می‌کند دانش تنها می‌تواند به واسطهٔ تجربه و مشاهده ـ و نه از منابع الهی یا ماوراطبیعی‌ـ به‌وجود بیاید. او دیدگاه‌های خود را به‌عنوان نوعی شک‌گرایی افراطی بیان کرد و نشان داد تفسیر دنیای طبیعی به مبانی مذهبی بستگی ندارد، بلکه وابسته به قوانین قابل مشاهده است. سخت‌گیری‌ای که هیوم همراه با بیان این نظرات به کار برده، دست‌کم برای آن‌هایی که تصمیم می‌گیرند این نظرات را نادیده نگیرند، به آن معنا است که دیگر نمی‌توان تفاسیر مذهبی دربارهٔ جهان طبیعی را بدون مورد پرسش قراردادن آن‌ها پذیرفت. داروین پس از بازگشت از سفرش با بیگل دقیقا همین عقیده را به کار گرفت.

۷ـ داروین علاوه بر عدم استفاده از واژهٔ «فرگشت» در چاپ نخست، از عبارت «بقای اصلح» نیز استفاده نکرد. این عبارت را در حقیقت فیلسوف و اندیشمند سیاسی هربرت اسپنسر ابداع کرد. با وجود این، داروین در نسخه‌های بعدی منشا انواع این عبارت را از او وام گرفت

داروین آن‌قدرها هم تحت‌تاثیر اندیشه‌های گالتون دربارهٔ «به ارث رسیدن نبوغ» قرار نگرفت؛ او می‌گفت فکر می‌کند دستاوردها به همان اندازه که از هوش و یا هر چیز ذاتی دیگری مانند نبوغ می‌آیند، از غیرت و سخت‌کوشی نیز به وجود خواهند آمد. او پیش از آن‌که گالتون در سال ۱۸۸۳ اصول کامل به‌نژادی را در کتابی منتشر کند، درگذشت؛ داروین دیگر درصدد تکرار کلیشه‌های نژادی و جنسی خودش نبود، بنابراین، دشوار است که او را در حال تایید ایده‌های پسرعمه‌اش ببینیم. گرچه او در کتاب تبار انسان، با نظریه‌های اولیهٔ گالتون به‌طور ویژه موافقت کرده بود اما با نوشتن این‌که معتقد است غرایز جمعی و حس هم‌دردی برای دیگران که از طریق انتخاب طبیعی برمی‌خیزد، دیدگاه‌هایی که در آن کتاب مطرح کرده تعدیل شده و باور دارد این غرایز و حس هم‌دردی منجر به توسعهٔ آگاهی جمعی و تقویت جامعه می‌شود.

داروین آن‌قدرها هم تحت‌تاثیر اندیشه‌های گالتون دربارهٔ «به ارث رسیدن نبوغ» قرار نگرفت؛ او می‌گفت فکر می‌کند دستاوردها به همان اندازه که از هوش و یا هر چیز ذاتی دیگری مانند نبوغ می‌آیند، از غیرت و سخت‌کوشی نیز به وجود خواهند آمد. او پیش از آن‌که گالتون در سال ۱۸۸۳ اصول کامل به‌نژادی را در کتابی منتشر کند، درگذشت؛ داروین دیگر درصدد تکرار کلیشه‌های نژادی و جنسی خودش نبود، بنابراین، دشوار است که او را در حال تایید ایده‌های پسرعمه‌اش ببینیم. گرچه او در کتاب تبار انسان، با نظریه‌های اولیهٔ گالتون به‌طور ویژه موافقت کرده بود اما با نوشتن این‌که معتقد است غرایز جمعی و حس هم‌دردی برای دیگران که از طریق انتخاب طبیعی برمی‌خیزد، دیدگاه‌هایی که در آن کتاب مطرح کرده تعدیل شده و باور دارد این غرایز و حس هم‌دردی منج

داروین در طول نوشتن تبار انسان، تصمیم گرفت بخشی به کتابش بیافزاید؛ آن بخش دربارهٔ این بود که حالات صورت و تکان‌های بدن، چه‌گونه احساسات را بیان می‌کنند؛ موضوعی که به نظر می‌رسد بیش‌تر از آن‌که دربارهٔ فرگشت باشد با روان‌شناسی در ارتباط است (آن زمان، روان‌شناسی تازه داشت به‌عنوان رشته پا می‌گرفت). میزان اطلاعاتی که داروین گرد آورده بود به‌سرعت آن‌قدر زیاد شدند که او ترجیح داد آن را به صورت کتابی جداگانه منتشر کند. در سال بعد او کتاب بیان احساسات در انسان و جانوران را منتشر کرد؛ کتابی که می‌توان آن را به‌عنوان آخرین کتاب مهم او در نظر گرفت

۲ـ این چکیده از بوکهارت و اسمیث (۱۹۹۱) برداشته شده است. نظریهٔ داروین و والاس در واقع آن‌طور که داروین ادعا می‌کند کاملا مشابه نبود؛ تفاوت اصلی این بود که والاس رقابت میان گونه‌های مختلف را به‌عنوان عامل اصلی‌ای که منجر به تغییرات می‌شود معرفی می‌کرد، در حالی که داروین روی رقابت میان افراد یک گونهٔ یکسان تاکید داشت. والاس در اواخر زندگی‌اش، نتوانست بپذیرد مغز انسان تنها به وسیلهٔ فرگشت شکل گرفته باشد و به معنویت‌گرایی هم علاقه‌مند شود. شاید ترکیب این دو مورد باعث شد او به «مرد فراموش شدهٔ فرگشت» (آن‌طور که اغلب توصیفش می‌کنند) تبدیل شود.

فرگشت از زمان داروین تبدیل به اصل مرکزی علوم زیستی شد و بسیاری از مجامع علمی آن را پذیرفتند. این به آن معنا نیست که دیگر بحثی میان دانشمندان وجود نداشت؛ در واقع میان آن‌ها همچنان بحث‌های بسیاری وجود داشت. اما این بحث‌ها به تفسیرهای گوناگونی دربارهٔ شیوهٔ رخ‌دادن فرگشت می‌پرداختند، نه به این‌که آیا فرگشت رخ داده است یا خیر؟

در واقع، چیزی که داروین موفق به انجام آن شده بود، یافتن سازوکار این تغییرات (انتخاب طبیعی) بود و به جای آن‌که به‌سادگی و با حدس گمان بگوید این تغییرات «می‌توانند» اتفاق بیفتند، نشان داد آن‌ها «چه‌گونه» اتفاق می‌افتند.