بریده‌هایی از کتاب سبکی تحمل ناپذیر هستی

زمان انسانی در یک دایره حرکت نمی‌کند؛ در خطی مستقیم پیش می‌رود. به همین دلیل انسان نمی‌تواند سعادتمند باشد؛ سعادت اشتیاق برای تکرار است.

در فضای امن مهاجرت، همهٔ آن‌ها طبیعتاً طرفدار جنگ بودند.

در دنیای بازگشتِ ابدی، وزنِ مسئولیتی غیرقابل‌تحمل بر هر عملی که انجام می‌دهیم سنگینی می‌کند. به همین دلیل است که نیچه اندیشهٔ بازگشت ابدی را سنگین‌ترینِ بار نامید. اگر بازگشتِ ابدی سنگین‌ترین بار باشد، زندگی ما با تمام سبکی باشکوهش در برابر آن قد علم خواهد کرد.

سعی می‌کرد به خودش نهیب زند: دربارهٔ او فکر نکن! دربارهٔ او فکر نکن! با خودش می‌گفت: از شفقت خسته شده‌ام. خوب شد که رفت و دیگر او را نمی‌بینم هرچند این ترزا نیست که باید از شرش رها شوم – این بیماری و شفقت است که فکر می‌کردم در برابر آن مصون هستم تا اینکه او این بیماری را به من منتقل کرد. روز شنبه و یکشنبه، سبکیِ شیرینِ هستی را احساس کرد که از ژرفنای آینده به سمت او می‌آمد. روز دوشنبه، با سنگینیِ چیزی مواجه شد که تا آن زمان شبیه آن را تجربه نکرده بود. سنگینیِ فولاد هزار تُنیِ تانک‌های روسی در مقایسه با آن، هیچ بود. چون چیزی سنگین‌تر از شفقت وجود ندارد. حتی درد آدمی هم به‌اندازهٔ دردی که با کسی یا برای کسی احساس می‌کند نیست، دردی که با تخیل شدت می‌گیرد و با صدها پژواک کِش می‌آید.

در فضای امن مهاجرت، همهٔ آن‌ها طبیعتاً طرفدار جنگ بودند.

شاید این تقسیم‌بندی جهان به قطب‌های مثبت و منفی کودکانه و ساده‌لوحانه باشد جز یک سؤال: کدام مثبت است؟ سنگینی یا سبکی؟ پارمنیدس پاسخ داد: سبکی، مثبت و سنگینی منفی است.

اگر اسطورهٔ بازگشتِ ابدی را از منظری منفی بنگریم، بیانگر این است که وقتی زندگی یک‌بار و برای همیشه ناپدید شود و دیگر بازنگردد، به‌سانِ سایه‌ای‌ست، عاری از وزن، فاقد حرکت به جلو؛ و چنانچه این زندگی، هراس‌آور، فریبنده یا متعالی بوده باشد، وحشت، تعالی و زیباییِ آن هیچ معنایی ندارد.

بازگشتِ ابدی اندیشهٔ اسرارآمیزی‌ست و نیچه فلاسفهٔ دیگر را اغلب با این دیدگاه دچار سرگشتگی کرده است: این تصور که همه‌چیز همان‌گونه رخ می‌دهد که ما آن را تجربه می‌کنیم و اینکه خودِ این اتفاق دوباره رخ می‌دهد و تا ابد دوباره تکرار می‌گردد!