بریده‌هایی از کتاب شش کلاه تفکر

مثبت نگری یک انتخاب است. شما می‌توانید آگاهانه نیمه پر لیوان را ببینید. کاربرد کلاه زرد دقیقاً عکس کلاه‌سیاه است. در کلاه‌سیاه ما به دنبال یافتن نظرات منفی و در کلاه زرد در پی یافتن نظرات مثبت هستیم. من کلاه زرد را کلاه محقق مثبت نامیده‌ام و دلیلم هم این است که ارائه هر ایده‌ای به معنای کشف آینده است. آینده جایی است که قرار است طرح‌های ما در آنجا عملی شود؛ اما ما هیچ‌گاه نمی‌توانیم آن‌طور که نسبت به گذشته مطمئن هستیم، نسبت به آینده نیز خاطرجمع باشیم؛ بنابراین باید در مورد آینده تحقیق کنیم. نکته‌ای که در مورد کلاه زرد وجود دارد این است که اکثر مردم زمانی که در یک طرح، نظرات خود را پیاده می‌کنند نسبت به آن مثبت اندیش می‌شوند.

طیف تفکرات مثبت بعضی افراد آن‌قدر در خوش‌بینی زیاده‌روی می‌کنند که این کار آن‌ها را به حماقت می‌کشاند؛ اما خوش‌بینی در کجا تبدیل به حماقت می‌شود؟ آیا در خوش‌بینی با کلاه زرد حدومرزی وجود ندارد؟ آیا کلاه زرد می‌تواند میزان احتمال یک امر را نادیده بگیرد؟ دامنهٔ تفکر مثبت از خوش‌بینی افراطی تا مثبت اندیشی منطقی متغیر است. نباید به خاطر غیرمنطقی بودن یک پدیده آن را رد کرد، تاریخ پر است از افرادی که ایده‌های ناممکن را عملی کرده‌اند.

کلاه‌سفید: سفید رنگی خنثی است. کلاه‌سفید با اعداد و ارقام ملموس سروکار دارد. کلاه قرمز: قرمز رنگ هیجان و خشم است. کلاه قرمز به جنبه‌های احساسی و عاطفی یک مسئله می‌پردازد. کلاه‌سیاه: سیاه رنگ غم است. این کلاه جنبه‌های منفی و غیرممکن بودن انجام کارها را بیان می‌کند. کلاه زرد: زرد رنگ مثبت اندیشی و کلاه زرد به جنبه‌های مثبت تفکر می‌پردازد. کلاه سبز: سبز رنگ گیاه و زندگی است. کلاه سبز نمایانگر ایده‌های نو و خلاق است. کلاه آبی: آبی رنگ آسمان است و کلاه آبی همچون آسمان بالای سایر کلاه‌ها قرار دارد. این کلاه با احاطه، تنظیم و سازمان‌دهی روند تفکر و سایر کلاه‌ها مرتبط است.

شما می‌توانید با تغییر برداشتتان از یک مسئله، احساستان را هم نسبت به آن عوض کنید.

من تفکر را به شش جنبه تقسیم می‌کنم و برای هر جنبه یک کلاه در نظر می‌گیرم.  سفید: حقایق و اطلاعات قرمز: احساسات و هیجانات سیاه: افکار منطقی منفی زرد: افکار سازنده مثبت سبز: خلاقیت و ایده‌های نو آبی: کنترل و نظارت بر روند تفکر

خیلی از چیزهایی که ما گمان می‌کنیم واقعی است، تنها یک باور شخصی است که با لحن محکم بیان می‌شود.

ما طوری بار آمده‌ایم که ابتدا عواطف و احساساتمان را بیان می‌کنیم و سپس سعی می‌کنیم با آوردن دلیل و منطق، درستی آن‌ها را اثبات کنیم.

متأسفانه تفکر حاکم بر جامعه ابتدا واقعیت را از دیدگاه خودش بیان می‌کند و سپس از آمار و ارقام موجود برای تأیید دیدگاه خودش استفاده می‌کند.

پاسخ اینجاست که اگر شما نقش یک متفکر را بازی کنید، یک متفکر خواهید شد؛

کلاه‌سفید به ذهن ما جهت می‌دهد تا متوجه نوع برخورد با اطلاعات باشیم. در این کلاه باید هدفمان کسب واقعیت محض باشد نه چیز دیگر.

ما طوری بار آمده‌ایم که ابتدا عواطف و احساساتمان را بیان می‌کنیم و سپس سعی می‌کنیم با آوردن دلیل و منطق، درستی آن‌ها را اثبات کنیم. اگر از کسی بدمان می‌آید حتماً دلیلی داریم. کلاه قرمز ما را از این قیدوبندها رها می‌کند. شاید با خود بگویید که اگر احساس ما بدون دلیل باشد خطرناک است و یک پیش‌داوری بی‌منطق است؛ اما درست برعکس، آن قضاوت‌ها و پیش‌داوری‌هایی که به‌ظاهر دارای پایه و اساس هستند بسیار خطرناک‌تر از احساسات خالی و بی‌پایه هستند. اگر احساسات ما بی‌دلیل بیان شوند، بی‌ثبات و ناپایدار می‌شوند و در صورت غلط بودن به‌سرعت محو می‌شوند.

وقتی که نقشه فکری شما تکمیل شد، این احساسات هستند که مسیر را تعیین می‌کنند.

هر تصمیم درستی دست‌آخر باید عاطفی هم باشد.

متأسفانه تفکر حاکم بر جامعه ابتدا واقعیت را از دیدگاه خودش بیان می‌کند و سپس از آمار و ارقام موجود برای تأیید دیدگاه خودش استفاده می‌کند. این در حالی است که در ((تفکر نقشه پرداز)) عکس این مطلب درست است و ما باید در ابتدا بر اساس واقعیت‌ها نقشه را ترسیم کنیم و سپس مسیر را انتخاب کنیم.

بزرگ‌ترین مانعی که در مسیر تفکر وجود دارد و باعث ایجاد خطا می‌شود، مسئلهٔ عملکرد دفاعی در ماست.

موضوع موردبررسی کلاه قرمز احساسات و وجوه غیراستدلالی تفکر است. اگر ما به عواطف و احساسات اجازه ندهیم که به‌عنوان بخشی از اطلاعات خودشان را مطرح کنند، به‌صورت دزدانه بر روی پس‌زمینه ذهن ما نفوذ می‌کنند و روی تصمیمات ما تأثیر می‌گذارند. احساسات اولیه، الهامات ناگهانی و عواطف چیزهایی هستند که کلاه قرمز سعی دارد از آن‌ها استفاده کند.

ما از یک کامپیوتر انتظار داریم که در پاسخ به پرسش‌های ما تنها به بیان آمار و ارقام بپردازد. ما از کامپیوتر انتظار نداریم که در پاسخ به پرسش ما به بحث‌وجدل با ما بپردازد و آمار و ارقام را در جهت دفاع از نظریه خود بیان کند. متأسفانه تفکر حاکم بر جامعه ابتدا واقعیت را از دیدگاه خودش بیان می‌کند و سپس از آمار و ارقام موجود برای تأیید دیدگاه خودش استفاده می‌کند. این در حالی است که در ((تفکر نقشه پرداز)) عکس این مطلب درست است و ما باید در ابتدا بر اساس واقعیت‌ها نقشه را ترسیم کنیم و سپس مسیر را انتخاب کنیم

در شروع حرکت از یک انگیزش سه حالت وجود دارد: حالت اول این است که اصلاً نتوانیم حرکت کنیم. دومین حالت این است که به الگوهای قدیمی بربخوریم. آخرین حالت هم این است که به الگوی جدیدی دست‌یابیم.

کلاه‌سفید: سفید رنگی خنثی است. کلاه‌سفید با اعداد و ارقام ملموس سروکار دارد. کلاه قرمز: قرمز رنگ هیجان و خشم است. کلاه قرمز به جنبه‌های احساسی و عاطفی یک مسئله می‌پردازد. کلاه‌سیاه: سیاه رنگ غم است. این کلاه جنبه‌های منفی و غیرممکن بودن انجام کارها را بیان می‌کند. کلاه زرد: زرد رنگ مثبت اندیشی و کلاه زرد به جنبه‌های مثبت تفکر می‌پردازد. کلاه سبز: سبز رنگ گیاه و زندگی است. کلاه سبز نمایانگر ایده‌های نو و خلاق است. کلاه آبی: آبی رنگ آسمان است و کلاه آبی همچون آسمان بالای سایر کلاه‌ها قرار دارد. این کلاه با احاطه، تنظیم و سازمان‌دهی روند تفکر و سایر کلاه‌ها مرتبط است.

بزرگ‌ترین مانعی که در مسیر تفکر وجود دارد و باعث ایجاد خطا می‌شود، مسئلهٔ عملکرد دفاعی در ماست. زمانی که نظرات مخالف شما بیان می‌شود و یا زمانی که شما با نظرات دیگران مخالفت می‌کنید، این عملکرد دفاعی فعال می‌شود و شما را از مسیر تفکر منحرف می‌کند. در این حالت به جای آنکه در مسیر تفکر بمانید، به دنبال پاسخ دادن به این انتقادات و دفاع از خود می‌روید