بریده‌هایی از کتاب شوروی ضد شوروی

پدر و مادرم نمی‌توانستند نیازهای اساسی‌ام را تهیه کنند و به همین دلیل، از یازده‌سالگی مشغول به کار شدم تا خودم خرجم را دربیاورم.

تأکید بر این‌که حقوق بشر در اتحاد شوروی نقض می‌شود، چندان درست نیست. شما نمی‌توانید چیزی را که اصلاً وجود ندارد، نقض کنید.

افزایش عظیم الکلیسم و فساد، خیلی ساده، معلول وضعیت فعلی است، نه عامل آن. هیچ‌گونه تغییر جدی __ از جمله افزایش نرخ رشد اقتصادی، عرضهٔ تکنولوژی‌های جدید و بهبود روابط با غرب __ بدون ارائهٔ آزادی‌های بیش‌تر به مردم، بدون احترام به حقوق بشر و بدون دموکراتیزه کردن زندگی ملت، حقیقتاً امکان‌پذیر نیست.

من این‌جا می‌نشینم و به این صنوبرها خیره می‌شوم و می‌نویسم. اگر خسته بشوم، می‌توانم بلیطی بخرم و به هر کجا دلم خواست، سفر کنم؛ به ایالات متحد آمریکا، به ایتالیا، به اسپانیا و به هر کشوری که انتخاب کرده باشم، البته بجز یک کشور! این کشور هم به رغم همه‌چیز، برایم هنوز از مجموع مابقی کشورهای دیگر عزیزتر است. مهم نیست که زندگی در آن‌جا چقدر فقیرانه و مفلوکانه است. مهم نیست که آن‌جا سوسیس، لامپ و مواد شوینده به اندازهٔ کافی ندارد. اما آن‌جا یک چیزی را ندارد که مهم است: آزادی. و این آزادی نه یک نیاز ذهنی، بلکه یک نیاز حیاتی برای هر فردی است که بر خویشتن خویش به عنوان یک فرد مستقل وقوف دارد.

کتاب یک یانکی اهل کنتیکت در دربار شاه آرتورِ مارک تواین

تجمعات و تظاهراتی که واقعاً آزاد باشد، در شوروی جرم تلقی می‌شود و شرکت‌کنندگان در آن مجازات می‌شوند، در حالی که حکومت مردم را به زور به تجمعات و تظاهرات‌هایی می‌برد که توسط خودش سازماندهی شده و هدف از برگزاری آن‌ها تحکیم پایه‌های حکومت است. اگر شهروندی بکوشد در این نوع تجمعات و تظاهرات‌های فرمایشی شرکت نکند، این عمل وی به عنوان نشانه‌ای از عدم وفاداری به حکومت تلقی خواهد شد.

اما آدم‌ها دارند از کشورشان فرار می‌کنند و چه آدم‌هایی! نقاشان، آهنگسازان، کارگردانان، شاعران، اساتید شطرنج، قهرمانان ورزشی، دانشمندان، برندگان جوایز سوسیالیستی، دیپلمات‌ها و لازم به گفتن نیست، کارکنان کمیتهٔ امنیت کشوری (کاگ‌ب). احتمالاً تعداد فراریان گروه آخر، مأموران کاگ‌ب، از هر گروه دیگری بیش‌تر است. تعداد دررفتن‌ها به قدری زیاد است که می‌توانید از آن‌ها چندین تیم کامل دوومیدانی درست کنید. هم آدم‌های غیر مهم فرار می‌کنند، هم آدم‌های مهم.

چند وقت پیش، خیلی اتفاقی یکی از برنامه‌های تلویزیون شوروی را در لندن می‌دیدم. یک پروفسور فلسفه مشغول سخنرانی دربارهٔ روش‌های غیراخلاقی و شریرانه‌ای بود که امپریالیست‌های بین‌المللی با توسل به آن درصدد تضعیف اتحاد و یکپارچگی مردم شوروی و نابودی نظام شکست‌ناپذیر شوروی‌اند. پروفسور می‌گفت: «امپریالیست‌ها طی سال‌های نخست انقلاب، سعی کردند حکومت شوروی را از طریق مداخلهٔ مستقیم نظامی نابود کنند، اما موفق نشدند. آن‌ها بعداً سعی کردند با توسل به انواع تحریم‌های اقتصادی حکومت شوروی را خفه کنند، اما موفق نشدند. آن‌ها امیدوار بودند که مردم شوروی را از طریق ارتش متجاوز آلمان هیتلری نابود کنند، اما موفق نشدند. آن‌ها سپس کوشیدند از طریق تحریک مخالفان سیاسی به هدفشان برسند، اما باز موفق نشدند. حالا آن‌ها میلیون‌ها دلار را صرف توزیع پنهانی شلوارهای جین و تی‌شرت‌های مزین به نمادهای بورژوایی کرده‌اند و به چنان پستی و ذلتی افتاده‌اند که حتی پرچم آمریکایی خودشان را به قسمتی از شلوارهایشان می‌چسبانند که درست روی باسن قرار می‌گیرد.»

وحشت عمومی را تنها زمانی می‌توان بر کل جامعه مستولی کرد که شور و شوق عمومی برای این کار موجود باشد. موقعی که ایدئولوژی جوان است و هنوز برق و جلای خود را از دست نداده، بهترین زمان برای این کار است

رود «می‌سی‌سی‌پی» را به سمت صحرای «نوادا» هدایت کنید تا بتوانید در آن‌جا پنبه و برنج کشت کنید. فلات سابق می‌سی‌سی‌پی هم به موقع خودش تبدیل به صحرا و منبع خوبی برای تولید شن و ماسه خواهد شد.

استالین روس‌هایی را که در خارج از کشور زندگی کرده بودند، حتی اگر مدت اقامتشان کوتاه بود و این اقامت بر حسب اجبار، اصلاً دوست نداشت. استالین از هیچ‌یک از کسانی که زندگی در غرب را دیده بودند و در نتیجه قادر به مقایسهٔ این دو نوع زندگی بودند، خوشش نمی‌آمد.

در بخشی از نامه‌ام، مکنونات ذهنی خودم را این‌گونه بیان کردم: «به من اجازه دهید تا از طریق روزنامه‌تان، تنفر شدیدم را از همهٔ نهادها و سازمان‌ها و نیز از همهٔ رفقای منفرد، از جمله کارگران به اصطلاح ممتاز، هنرمندان عرصهٔ کلام، اساتید صحنهٔ تئاتر، قهرمانان کار سوسیالیستی، اساتید دانشگاه‌ها، برندگان نشان‌های لنین و استالین، و نمایندگان مجالس حکومتی که در روند آزاررسانی به بهترین آدم مملکتمان، آندری دمیترییویچ ساخاروف، شرکت کرده‌اند یا در آینده شرکت خواهند کرد، ابراز کنم.»

نیش قلم واینوویچ در شوروی ضد شوروی، همان‌طور که می‌توان انتظار داشت، علیه کلیت نظام شوروی است. بوروکرات‌های بی‌سواد حزبی، امنیه‌چی‌های خشن و نادان، نویسندگان مرعوب و مزدور و مردم عادی از جمله شخصیت‌های اصلی در کتاب واینوویچ هستند.

در مورد ما شوروی‌ها، هر چیزی مبنای علمی دارد. به محض این‌که فلان محصول غذایی در فروشگاه‌ها نایاب می‌شود، سروکلهٔ انواع دکترهایی که دقیقاً متخصص همان مادهٔ غذایی‌اند، پیدا می‌شود. آن‌ها مقاله‌های علمی مفصلی در اثبات مُضر بودن غذایی که شما نمی‌توانید آن را به دست آورید، می‌نویسند و در انواع برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی دربارهٔ مضرات این محصول غذایی سخن می‌گویند.

یک عمر دروغگویی بی‌وقفه و پایمال کردن مستمرِ اخلاقیات تأثیر عجیب و مبهوت‌کننده‌ای به جا گذاشته است: مردم شوروی عمیقاً علاقه‌مند به هر آن چیزی‌اند که پروپاگاندا آن را باطل و نجس اعلام کرده است؛ و مردم شوروی به همان اندازه، عمیقاً از هر چیزی که مورد ستایش پروپاگانداست، نفرت دارند. این ویژگی شامل همهٔ عرصه‌های فرهنگ و جامعه می‌شود

اما عملاً اصلاح‌طلبیِ درون‌حاکمیتی فجیع‌ترین جنایت ممکن تلقی می‌شد و آدم‌هایی که می‌کوشیدند با اصلاحات رژیم را بهبود ببخشند، سرنوشتی جز حذف و نابودی پیدا نمی‌کردند. پس به این ترتیب، همهٔ فعالیت استالین را می‌توان منطقاً ضدشوروی لقب داد.

نفرتِ آغازین، نفرتی است که مهاجم نسبت به قربانی‌اش دارد و یک نفرت هم داریم که واکنشی است: نفرتی است که قربانی نسبت به مهاجم ابراز می‌کند. به این ترتیب، نفرت موجب بروز یک دور و تسلسل باطل می‌شود.

این نوع آدم‌ها، با اجتناب از شرکت در ریاکاری‌ها و دروغ‌پردازی‌ها، روحشان را از ملوث شدن به کثافات پاک نگه می‌دارند. آن‌ها از خودشان نیکی، انسانیت و شرافت ساطع می‌کنند. آن‌ها فاقد آن انگیزه‌هایی‌اند که بعضاً انسان‌ها را وادار به واکنش عمومی می‌کند. آن‌ها اصلاً رفتار قهرمانانه ندارند، اما به سختی می‌توان، از طریق تطمیع، به فساد کشاندشان یا با تهدیدِ زندان و اردوگاه، مرعوبشان کرد. آرام، خونسرد و محجوبند و اصلاً تمایلی به جلب توجه ندارند. آن‌ها هرگز هیچ انقلابی را نمی‌آغازند، هرگز هیچ جنبشی را رهبری نمی‌کنند، هرگز هیچ چالشی را برنمی‌انگیزند و هیچ اتهامی به هیچ کسی نمی‌زنند. در اتحاد شوروی فراوان از این آدم‌ها داریم و به لطف همین آدم‌هاست که دستنوشته‌ها هرگز نمی‌سوزند و خاطرهٔ گذشتگان زایل نمی‌شود و مفاهیمی مثل صداقت و وجدان و شرف هنوز معنای خود را کاملاً از دست نداده است.

آدمی که مقولهٔ «تئوری» را خیلی جدی می‌گیرد، دیر یا زود شروع می‌کند به مقایسه کردن آن با «عمل» و نهایتاً کارش به نفی یکی از این دو و بعدها نفی هر دوی آن‌ها با هم می‌رسد

بعضی‌ها بعد از شنیدن سخنرانی خروشچف در کنگرهٔ بیستم حزب پی به حماقتشان برده بودند، بعضی‌ها هم پس از تجاوز ارتش شوروی به مجارستان یا چکسلواکی، و بقیه نیز منتظر مانده بودند تا نوبت به افغانستان برسد