بریده‌هایی از کتاب فلسفه؛ همه آن چه باید بدانید

«انسان آزاد آفریده شده، اما همه‌جا در بند است».

«در ابتدای صبح به خود بگویید: امروز به مردمانی یاوه‌گو، قدرنشناس، خشن، فریبکار، حسود و بی‌گذشت بر خواهم خورد. این مردم به دلیل جهل و نادانی نسبت به خیر و شرِ واقعی به همه‌ی این‌ها دچار شده‌اند». مارکوس اورلیوس (۱۸۰-۱۲۱)

«اهمیت فلسفه در این است که با موضوعی چنان ساده آغاز می‌کند که گویی ارزش گفتن ندارد، و با مطلبی چنان متناقض تمام می‌کند که کسی آن را باور نمی‌کند». برتراند راسل (۱۹۷۰-۱۸۷۲)

اصلی‌ترین مسئله‌ی فلسفه چگونه زیستن است که (حتی اگر هم نه همیشه، اغلب اوقات) انگیزه‌ی اصلی طرح همه‌ی پرسش‌های دیگر است.

آیا فلسفه برساخته‌و مصنوعی بشری است یا به‌راستی وجود مستقلی دارد؟

می‌توان گفت این گزاره که «فلسفه بی‌ارزش است» تناقض درونی دارد، و خودش یک موضع فلسفی به حساب می‌آید که محتاج توجیه و برهان فلسفی است.

فهم‌خویش از جهان را بر چه شالوده‌ای بنا می‌کنیم؟ گل سرسبدشان علم است. اما این علم دقیقاً چیست و چگونه عمل می‌کند؟ برای فهم این موضوع به فلسفه‌ی علم نیاز داریم.

پنج کتاب مقدماتی خوب ۸۶. متون کلیدی فلسفه، مضامین کلیدی فلسفه (ویراست دوم) اثر جولین باگینی و گارث ساوت‌ول (پالگریو مک‌میلان)؛ ۸۷. تفکر اثر سایمون بلک‌برن (چاپ دانشگاه آکسفورد)؛ ۸۸. فلسفه: درآمدی بسیار کوتاه اثر ادوارد کرائیگ (چاپ دانشگاه آکسفورد)؛ ۸۹. مسائل فلسفه اثر برتراند راسل (چاپ دانشگاه آکسفورد)؛ ۹۰. فلسفه: کلاسیک‌ها ویراسته‌ی نایجل واربرتون (راتلج).

اصل نیکخواهی و همدلی (دونالد دیویدسون). وقتی مدعیات دیگران را نقد می‌کنیم، باید به صورتی تفسیرشان کنیم که گویی معقول‌ترین شکل ممکن را دارند.

اصل تفاوت (جان رالز). افزایش نابرابری تنها در صورتی مجاز و موجه است که به نیازمندترین افراد جامعه سود برساند.

اصل آسیب (جان استوارت میل). «تنها هدفی که در راه وصول به آن نوع بشر با عذر موجه می‌تواند در آزادیِ عمل اعضای دیگر در سطح فردی یا جمعی مداخله کند، صیانت نفس است. و تنها هدفی که به خاطرش به‌حق می‌توان قدرت را علیه برخی از افراد جامعه‌ی متمدن و در برابر اراده‌ی آن‌ها، به کار گرفت جلوگیری از آسیب رسیدن به دیگران است. خیر جامعه چه فیزیکی و چه اخلاقی عذر موجهِ کافی نیست».

«باید» به معنای «توانستن» است (ایمانوئل کانت). نمی‌توان گفت کسی باید کاری را انجام دهد، مگر آن که توان انجام آن را داشته باشد.

تیغ اوکام (ویلیام اوکام). موجودیت‌ها نباید بدون ضرورت افزایش یابند. یا این‌طور بگوییم، در شرایط کاملاً برابر (هشداری مهم)، توضیحات ساده‌تر بر توضیحات پیچیده‌تر اولویت دارند.

پنج نمایشنامه‌ی فلسفی ۲۱. کنج خطرناک اثر جی بی پریستلی (۱۹۳۲)؛ ۲۲. Huis Clos [دوزخ] اثر ژان-پل سارتر (۱۹۴۴)؛ ۲۳. مردی برای تمام فصول اثر رابرت بولت (۱۹۶۰)؛ ۲۴. آرکادیا اثر تام استوپارد (۱۹۹۳)؛ ۲۵. کوپنهاگ اثر مایکل فرین (۱۹۹۸).

پنج فیلم فلسفی ۱۶. راشومون (آکیرا کوروساوا، ۱۹۵۰)؛ ۱۷. زندگی برایان (تری جونز، ۱۹۷۹)؛ ۱۸. جنایت و جنحه (وودی آلن، ۱۹۸۹)؛ ۱۹. فارگو (جوئل و ایتان کوئن، ۱۹۹۶)؛ ۲۰. یادآوری (کریستوفر نولان، ۲۰۰۰).

«از نشانه‌های انسان فرهیخته این است که در هر دسته از چیزها تنها تا جایی که طبیعت موضوع اجازه می‌دهد در پی موشکافی باشد». ارسطو (۳۸۴-۳۲۲ پ.م)

زندگی در حکم سفر است نه مقصد، و این حکایت در مورد معنای زندگی نیز صادق است.

برای فهم «معنای زندگی» راه دیگری هم هست که با تجزیه و تقطیع این عبارت میسر می‌شود: ما باید حرف تعریفِ معرفه‌ی این عبارت را حذف کنیم. چیزی به نام یک «معنای زندگیِ» مشخص وجود ندارد و منبع ارزشیِ واحدی در کار نیست که به زندگی آدمی ارزش زیستن بدهد

«عقلْ بنده‌ی عواطف است و می‌بایست چنین باشد». این تعبیر شکل دیگری از بیانِ این مطلب است که چون نمی‌توان از «باید»، «هست» را استنتاج کرد و چون عقل - به معنای عقلانیت - باید سرگرم حقایق مربوط به آن‌چه هست باشد، پس عقلِ تنها هرگز نمی‌تواند نشان دهد که باید چه کاری انجام دهیم و خواهانِ انجام چه کاری باشیم.

گزارش مردم درباره‌ی میزان رضایت‌شان از زندگی‌معمولاً بیشتر تابع سلامتی، ثروت کافی، روابط خوب و کار رضایت‌بخش است.