بریده‌هایی از کتاب نگاهی به بیرون از ژرفا

فمینیست‌های رادیکال و آن دسته از سوسیالیست‌های جنبش که منکر اهمیت آگاهی فمینیستی می‌شوند، مواضع خود را قطب‌های مخالف یکدیگر معرفی می‌کنند اما اگر این دو گروه از هم جدا بمانند، سرانجام هر دو در نقطه‌ای یکسان، به اصول بنیادین اندیشهٔ بورژوایی، یعنی تجربه‌گری و ایدئالیسم تسلیم می‌شوند. رادیکال‌فمینیسم «نظریه» ای می‌سازد بر مبنای تجربهٔ عینی ستم و کسانی که می‌توان «سوسیالیست‌های انتزاعی» نامید، زیر بار پذیرش ستم ویژهٔ زنان نمی‌روند و نقش آرمانی را به فرد ستمدیده می‌دهند.

دانشجویان، به ادعای این جنبش، گروه فرهنگی ممتازی نیستند که جامعه‌ای خوش‌خیال خود را حامی سخاوتمند آن می‌داند، بلکه تهی‌دستانی تازه‌اند: بخشی تازه از طبقهٔ کارگر. اینجا به امکان دوام این استدلال کاری ندارم، بلکه بیشتر منظورم این است که چگونه سر برآورد و چه پیامدهایی داشت. دانشجویان لنین فقیر بودند و درنتیجه رادیکال. دانشجویان دههٔ ۱۹۶۰ رادیکال بودند و بنابراین فقر خود را به‌روشنی درمی‌یافتند. اما دانشجویان به هر طریقی که زندگی را می‌گذراندند، با کمک‌هزینهٔ تحصیلی یا وام یا کار نیمه‌وقت یا کمک والدین، این واقعیت همچنان به قوت خود باقی بود که کمابیش همگی از خانه‌های طبقهٔ متوسط (سفیدپوست) برخاسته بودند و اغلب به همان خانه‌ها بازمی‌گشتند. فقری که احساس می‌کردند، هراندازه واقعی، موقتی بود. پس اعتراضشان در بهره‌کشی یا ستم اقتصادی ریشه نداشت؛ بلکه برخاسته از تعریفی تازه برای ستم بود.

کیش فردی می‌تواند از کاربرد مقررش برای سیستم فراتر برود و به شکل طغیان افراطی «سرت به کار خودت باشد» درآید. کیش «به قلبت رجوع کن» خطرناک می‌شود، اگر احساس‌ها همانی نباشند که جامعه از شما انتظار دارد. اگر چندوچون دنیای شما مطابق دل خودتان باشد، ممکن است زمینه‌ساز تپش‌هایی بسیار غریب شود.

نیروی جسمانی افراد را به‌راحتی می‌توان مهار و از آن بهره‌کشی کرد. اما خریداری نیروی ذهنی پرمخاطره‌تر است.

خطر این‌گونه تندروی‌های گنگ ایدئولوژیک این است که همچنان ایدئولوژیک باقی می‌ماند.

آگاهی طبقهٔ کارگر نمی‌تواند آگاهی سیاسی اصیل باشد مگر آنکه کارگران یاد بگیرند به تمامی نمونه‌های استبداد، ستم، خشونت و بدرفتاری واکنش نشان دهند؛ فارغ از اینکه کدام طبقه آسیب می‌بیند.

سیاه‌پوستان موقعیت خود را شبیه اقلیت‌های جهان سومی در موطن امپریالیسم می‌بینند. بنابراین، نخستین گام‌های مبارزه این بود که بار دیگر مدعی ملیت خود شوند: کشوری برای سیاهان در خاک آمریکا.

زیرا فقر به‌خودی‌خود نمی‌تواند به اعتراض برخیزد. محرومیت شدید هرگز افراد انقلابی به وجود نمی‌آورد. توصیف ویلیام هینتِن از شرایط‌رقت‌بار زندگی در ایالت شَنسی پیش از انقلاب چین، شرحی باورنکردنی از شقاوت و ذلّت است.

زنان طبقهٔ متوسط‌نیز همین وضع را دارند؛ به آن‌ها گفته می‌شود که برابرند، که جنبش رهایی‌بخش به آن‌ها همه‌چیز داده است، که خانه‌دار بودن یعنی «زمان دست خودت است»... خوشا به حال زنان، بدون کار، بدون نگرانی و مسئولیت. به‌راستی‌که دانشجویان و زنان خانه‌دار در چشم کسانی که دانشجو یا خانه‌دار نیستند، جلوه‌ای بسیار مشابه دارند: بی‌خیال و فارغ از هرگونه مسئولیت.

از زمان جنگ، نرم‌نرمک، و با شتابی بیشتر در دههٔ شصت، جایگاه دانشجویان رشته‌های هنر از امکاناتی که در برج عاج خود داشت فاصله گرفته و به جایی رسیده است بسیار مشابه وضعیتی که پیش از این تنها مختص دانشجویان فنی و علوم بود. دانشجویان هنر ناگزیر شده‌اند متخصص کار در رسانه‌ها یا نوشتن متن آگهی‌های تبلیغاتی در صنعت رسانه شوند که چهارنعل به پیش می‌تازد. دانشگاه بستر آموزش کارگزاران جامعهٔ مصرفی شده است. دانشجو دیگر معنای گذشتهٔ خود را ندارد. دوره‌های درسی دانشگاه بیهوده به سنتی نابجا پایبند مانده‌اند که دانشجویان به محتوای محافظه‌کارانهٔ آن اعتراض دارند و درس‌های تازه هم که قرار است آن‌ها را برای شغل آینده آماده کند از ابتذالی پرده برمی‌دارند که خود و شغلشان محکوم به آن‌اند؛ همین دانشجویان رشته‌های هنری‌اند که جلودار و رکن اصلی جنبش دانشجویی شده‌اند.