بریده‌هایی از کتاب روایت و کنش جمعی

احساس رضایت در تلاش نهفته است، نه در دستاورد.

برای آن‌هایی که می‌خواهند دیگران را به کنش جمعی برانگیزند، روایتْ ابزار قدرتمندی‌ست.

تمثیلِ ژان ژاک روسو دربارهٔ گروهی از چند شکارچی که گوزنی را محاصره کرده‌اند و می‌دانند اگر همگی سر جای خودشان بمانند گوزن راه فراری ندارد و همه سود می‌برند. اما اگر یکی از آن‌ها کمینگاهش را ـ‌ـ مثلاً برای شکار خرگوشی که از آن‌جا می‌گذردــ ترک کند گوزن فرار می‌کند. اگر تردیدی دربارهٔ ثبات قدم دیگران وجود داشته باشد، روگردانی وسوسه‌انگیز می‌شود.

خودآگاهی مستلزم دیدن خود از نگاه دیگران است

روایت هم، مثل همهٔ ابزارهای قدرتمند،‌ خطرناک است. و به همین دلیل، وقتی دنبال پاسخ‌هایی جمعی به مشکلات پیش رو هستیم، فهم قدرت روایت و به‌کارگیری محتاطانه و سنجیده‌اش اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

سیاست یعنی مطالعهٔ راه‌هایی برای حل مسائل کنش جمعی. / مایکل تیلر

نادیده گرفتن قصه‌ها یعنی از دست دادن بهترین سرنخ‌ها دربارهٔ چگونگی رفتار آدم‌ها.

قصه‌ها فقط پوستهٔ سیاست نیستند، قلب سیاست‌اند. و مخصوصاً نقشی محوری در مسئلهٔ اصلی سیاست، یعنی مسئلهٔ کنش جمعی، دارند.

سیاست هر قومی همانی‌ست که در خیالش می‌پروراند.

پروازهای طبیعی ذهن انسان نه از لذت به لذت، که از امید به امید است.

اما نقش روان‌شناختی روایت از این هم عمیق‌تر است. قصه‌ها به تجربهٔ ما «معنا» می‌بخشند. رویدادها وقتی معنادارند که بشود آن‌ها را در روایت بزرگ‌تری دربارهٔ خودمان یا جهان‌مان بگنجانیم یا از آن‌ها به چنین روایتی رسید. قصه‌ها هویت ما را می‌سازند.

پروازهای طبیعی ذهن انسان نه از لذت به لذت، که از امید به امید است.

این‌که ما چگونه از غوغای محرک‌های خامی که بمباران‌مان می‌کنند به فهمی منظم از تجربه‌مان می‌رسیم حقیقتاً جالب است. معلوم می‌شود که روایت ابزار شناختی قدرتمندی‌ست.

قصه‌گویی نیروی حیات‌بخش سیاست است. سیاستمدارها قصه می‌گویند، سازمان‌دهندگان قصه می‌گویند، لابی‌گرها قصه می‌گویند، مبارزان و رأی‌دهندگان و معترضان قصه می‌گویند.

روایت‌های عمومی به ایجاد و تثبیت باورها و ارزش‌های اساسی یا همان جهان‌بینی و منشِ اجتماع هم کمک می‌کنند. می‌شود گفت جهان‌بینی یعنی طرح‌واره‌های شناختیِ مشترکِ جامعه؛

«فکر می‌کردم در تصویر موفقیت [در کوهستان] معنایی شگرف برای زندگی می‌بینم: پیروزی بر مادی‌گراییِ نخراشیده‌ای که تمدنی را که می‌شناختم فرو بلعیده بود.»

صرفِ این‌که تجربه‌ای معقول به نظر برسد انسان‌ها را راضی نمی‌کند، ما می‌خواهیم معنای عمیق‌تر تجربه را هم بفهمیم. به تعبیر رولان بارت، ذهن «بی‌وقفه معنا را جایگزین رونوشت سرراست رخدادهای بازگوشده می‌کند.»

پروازهای طبیعی ذهن انسان نه از لذت به لذت، که از امید به امید است.

قصه‌ها می‌توانند ما را از قالب خود بیرون ببرند و کاری کنند که نقش‌های مختلف را امتحان کنیم و همزمان، دنیای خودمان را هم نگه داریم تا تصویری زنده و گاهی به شکلی دردناکْ واضح از خودمان ببینیم. ما با تصور خود در نقش کسی دیگر، نقش خود را بازتعریف می‌کنیم، قصهٔ تا امروزمان را جور دیگری تفسیر می‌کنیم یا قصهٔ آینده‌مان را تصور می‌کنیم. وقتی از این نقش‌بازی‌کردن‌ها به دنیای واقعی برمی‌گردیم، راه‌های جدیدی پیدا کرده‌ایم تا خود را ببینیم که با داروغه‌های روزگارمان درمی‌افتیم،

وقتی صاعقه‌ای می‌بینیم و صدای رعد را می‌شنویم، می‌خواهیم به شکلی توضیحش دهیم، حال چه توضیح‌مان این باشد که خدایان خشمگین شده‌اند و چه این باشد که فقط شاهد تخلیهٔ انرژی الکتریکی ذخیره‌شده در ابرهای باران‌زا بوده‌ایم.