بریده‌هایی از کتاب عادت های خوب، عادت های بد

مدار عصبی عادت‌ها بسیار متفاوت است. هر بار که ما عملی را عیناً تکرار می‌کنیم، حافظهٔ رویه‌ای بیشتر تقویت می‌شود و طوری طراحی شده که پاسخ‌های تکراری را ثبت می‌کند. ذره‌ذره در گذر زمان، عادت‌ها در حافظهٔ رویه‌ای ذخیره می‌شوند. همین‌گونه است که پسر کوچک‌تر من زبان کره‌ای را در آموزشکدهٔ زبان‌های دفاعی و نظامی بعد از ماه‌ها تمرین یاد می‌گیرد، ولی اگر فقط یک بار مجموعه‌ای از کلمات را حفظ می‌کرد، به‌سرعت از یادش می‌رفت. انجام فعالیت‌ها از سر عادت، فواید دیگری هم دارد. عادت‌ها می‌توانند ذهن ما را برای انجام فعالیت‌هایی مثل حل مسئله، آزاد کنند. کارکردهای اجرایی دیگر مجبور به مدیریت کارهای روتین زندگی ما نیستند. زمانی که ما بیشتر کارهایمان را از سر عادت انجام بدهیم، ذهنمان برای انجام کارهای سخت‌تر و یا عالی‌تر خالی می‌شود.

نکتهٔ قابل‌توجه این است که افرادی که فعالیت‌های سالم‌تری انجام می‌دهند، چگونه این کار را می‌کنند؟ همه به یاد می‌آورند که آخرین باری که به‌عنوان‌مثال ورزش کرده‌اند، چگونه این کار را انجام داده‌اند، اما افرادی که نمرات بالایی در کنترل شخصی دارند، می‌گویند که بدون فکر و به‌صورت خودکار ورزش می‌کنند. آنها این فعالیت را هرروزه در زمان مشخصی انجام می‌دهند. این‌بار هم آنها بدون اینکه خیلی به خود زحمت بدهند به دستاوردهای خوبی می‌رسند و به‌اصطلاح برای این کارها شاخ غول را نمی‌شکنند.

اگر شما با کسی که هر روز شش مایل می‌دود، صحبت کنید به شما خواهد گفت که طی کردن اولین مایل و آخرین مایل کمی سخت است، ولی زمانی که شروع به دویدن می‌کنند، به اینکه راه دشوار است و الان دویدن را متوقف کنند، فکر نمی‌کنند. در واقع کسی که به دویدن کاملاً عادت دارد، اصلاً دربارهٔ آن فکر نمی‌کند، بلکه یک الگوی مشخص دارد و از آن تبعیت می‌کند. آنها تصمیم‌گیری هم نمی‌کنند، نکتهٔ جالب این است که بدترین و سخت‌ترین باری که یک نفر دویدن را تجربه می‌کند، فقط بار اول و درنهایت بار دوم است، سختی بیشتر از این طول نخواهد کشید (اگر طول می‌کشد، این فعالیت را به‌درستی انجام نمی‌دهید). عادت‌ها شکل می‌گیرند تا تلاش‌های طاقت‌فرسا را از ما دور کنند.

ویژگی‌های بسیار خوبی که به کنترل شخصی اختصاص یافته‌اند در حقیقت وابسته به موقعیت‌هایی هستند که در آنها قرار می‌گیریم. عادت زمانی اتفاق می‌افتد که زمینه یا موقعیت به نحو مناسبی با پاسخ‌های تقویت‌شده هماهنگ می‌شود و تبدیل به یک فعالیت خودکار می‌شود. مثلاً سخت‌کوشی یک فرد تبدیل به جزئی جدانشدنی از وجودش می‌شود. پس در همین دو کلمه خلاصه می‌شود؛ سرنخ و پاسخ. حال باید توجه کرد که در این سازوکار، جایگاهی برای خود شما وجود ندارد، یعنی شما جزئی از آن نیستید، یعنی آن‌طوری‌که شما دربارهٔ خودتان فکر می‌کنید یا دربارهٔ اهداف و اراده و آرزوهایتان فکر می‌کنید، اصلاً شامل عادت‌هایتان نمی‌شود. اهداف فقط می‌تواند هدایتگر شما به‌سوی تشکیل عادت‌ها شود ولی تمایلات شما باعث کارکرد عادت‌هایتان نمی‌شود. به عبارت بهتر خودِ عادتمندِ شما زمانی سودمند است که در مسیر اهدافتان قرار ندارید.

اگر بدانید که چطور یک عادت را تشکیل بدهید، فعالیت‌های سودمند تبدیل به انتخاب‌های همیشگی‌تان می‌شود. بهترین حالتِ شما و بهترین کیفیت، زمانی حاصل می‌شود که شما فکر نمی‌کنید

شما کی می‌خوابید؟ منظورم ساعتی که به رختخواب می‌روید نیست، بلکه دقیقاً زمانی است که خوابتان می‌برد! آیا هیچ‌وقت زمانی که بچه بودید امتحان کرده‌اید که به رختخواب بروید و گیج خواب بشوید سپس از خودتان بپرسید که من خواب هستم؟ چنین چیزی غیرممکن است چون در آن لحظه شما بیدار هستید! اول به رختخواب می‌روید و سپس خوابتان می‌برد و بعدش دیگر خورشید می‌تابد و وقت بیدار شدن است. عادت‌ها هم به همین روال کار می‌کنند. مثل یک جادو هستند. شما زمانی به پس‌انداز پول یا خوردن شام دورهمی عادت می‌کنید و ادامه می‌دهید که دیگر این کار را خودتان انجام ندهید، بلکه خود ثانویه‌تان انجامش بدهد. سپس با گذشت ده سال از فرزند ارشدتان می‌شنوید که چطور شام خانوادگی یک سنت همیشگی در منزلتان است. این جادو آرام و بی‌سروصدا آغاز می‌شود و شما متوجه نمی‌شوید چه زمانی این عادت خودش را نشان می‌دهد!