بریده‌هایی از کتاب عیار تجربه

شخصی کتابی علمی را به دست شما می‌دهد و می‌گوید این کتاب به دست کودکی سه‌ساله نوشته شده که پشت رایانه نشسته و بی‌هدف کلیدها را بر صفحه‌کلید فشار داده و در اثر چند هزار بار فشار دادن کلیدها این کتاب درست شده است. آیا چنین سخنی را باور می‌کنید؟

هر آن چیزی که در عالم عیان است چو عکسی ز آفتاب آن جهان است جهان چون چشم و خط‌وخال و ابروست که هر چیزی به‌جای خویش نیکوست

در قرن گذشته که دانش ژنتیک کشف نشده بود، احتمال نمی‌دادند ژنتیک افراد متفاوت است و بر مریضی و درمان اثر بگذارد. ولی امروزه می‌دانیم اگر مریضی خاصی را در افراد یک منطقهٔ جغرافیایی که ژنتیک مشابهی دارند آزمودیم، نمی‌توانیم آن روش درمانی را به مناطق دیگر و گروه‌های ژنتیکی دیگر سرایت دهیم.

دانشمندان بزرگ علم به‌خصوص فیلسوفان علم در مغرب‌زمین و مشرق‌زمین، به‌خوبی با مشکلات علم تجربی آشنا هستند و ده‌ها و صدها مقاله دربارهٔ این مشکلات نوشته‌اند و بسیاری از متخصصان فیزیک و شیمی و زیست به‌خوبی از بی‌اساسی آنچه در رسانه‌ها به‌عنوان مسائلی قطعی و مسلم بیان می‌شود مطلع‌اند و اعتراف می‌کنند حکایات دایناسورها و انسان‌های اولیه و ستارگان و نسبت زمین و سیارات و گذشته جهان مادی و پهنا و طول و عرض آن و... داستان‌هایی اثبات‌ناشده یا اثبات‌ناپذیر است.

بااین‌همه، تمام دانشمندان معترف هستند که یا به‌یقین رسیدن از راه علم تجربی محال است یا بسیار دشوار و باید مقدمات زیادی را فراهم کرد و همهٔ جوانب و احتمالات مسئله را بررسی کرد تا به‌یقین برسیم و گاهی برخی احتمالات نمی‌گذارد انسان در موضوعی به‌یقین برسد.