بریده‌هایی از کتاب سرزمین جاوید؛ جلد دوم

هر صنعت که در دنیای قدیم وجود داشت در پرسپولیس به‌کار رفت، مشروط بر اینکه صنعت را مطابق مفهوم قدیم تعریف کنیم، نه مطابق مفهوم امروزی. هر هنری که در دنیای قدیم موجود بود در کاخ پرسپولیس استفاده شد و کاخ پرسپولیس را نمایندگان صنعت و هنر تمام ملل جهان ساختند، نه فقط صنعتگران و هنرمندان ایران.

قبایل اولیه مردمی بودند ساده که اسم جانوران محبوب را روی خود می‌گذاشتند و در ایران اسامی اسب و گاو و سگ و خروس بیش از اسامی دیگر روی افراد و طوایف گذاشته می‌شد.

رشادت مربوط به ریش و سبیل و موی کوتاه سر نیست.

چهار کار داریوش، در نظر تمام مورخان امروزیهٔ دارای ارزش بسیار است و حتی مأخذهایی که امروز برای قضاوت درمورد زمامداران وجود دارد، آن چهار کار را تحسین می‌کند. کارهای مزبور عبارت است از: تغییر خطّ ایرانیان و رواج دادن الفبای آسان فنیقی و تعمیم آموزش و پرورش طوری که همهٔ مردم دارای سواد خواندن و نوشتن بشوند. دوم، ترجمه کردن اوستا از زبان باختری به زبان فارسی دورهٔ هخامنشی (پهلوی هخامنشی)، سوم، تغییر تقویم ایرانیان و تثبیت ایام تعطیل و اعیاد و سوگواری و فصول کشاورزی و درختکاری و آبیاری. چهارم، وضع قوانین بر مبنای احتیاجات فوری و اجتماعی مردم و به‌وجود آوردن سازمان‌هایی برای اجرای آنها.

کسی هم که پرسپولیس را می‌دید و می‌توانست الفبای آن را بخواند، قادر بود که به تمام معلومات نجومی و جغرافیایی دنیای قدیم پی ببرد و دلیل تاریخی ایران‌شناس آلمانی این است که استرابون می‌نویسد در حریق پرسپولیس «کتاب نجومی آن کاخ هم از بین رفت». استرابون راجع‌به آن کتاب نجومی توضیح نمی‌دهد، ولی امروز ما می‌دانیم که کتاب نجومی پرسپولیس عبارت از کتابی بوده که در آن معنای تمام چیزهایی را که در آن کاخ، مترجم علوم نجومی و جغرافیایی به‌شمار می‌آمد ثبت کرده بودند.

داریوش می‌خواست پرسپولیس هم طوری ساخته شود که هرچه در آن هست، نمایندهٔ یکی از واقعیت‌های نجومی باشد. خلاصه بنا بر نظریهٔ این ایران‌شناس معاصر، هر اتاق و تالار که در پرسپولیس ساخته شد، نمایندهٔ یکی از معلومات نجومی و جغرافیایی دنیای قدیم بود و هر ستون که در پرسپولیس کار گذاشتند نیز، از لحاظ علم نجوم و جغرافیا، مفهوم خاص داشت.

به اصطلاح امروز داریوش با ساختن کاخ پرسپولیس یک سازمان ملل صنعتی و هنری به‌وجود آورد، اما آن طرح بزرگ را که فشردهٔ طرح‌های معماران تمام ملل صنعتی و هنری دنیای قدیم بود، در قالب ایرانی ریخت و فرم و رنگ ایرانی به آن داد.

آرتیمان (از فارس)، فیلی‌وادس (از یونان)، تالبون (از بابل)، ترادوس (از لیدی) و هپل (از مصر). هر یک از معماران مزبور برای کاخ پرسپولیس نقشه‌ای ترسیم کرد و به‌نظر داریوش رسانید

کاخ پرسپولیس هم که داریوش شروع به ساخت آن کرد و قسمتی از کاخ در زمان حیاتش به پایان رسید و قسمت‌های دیگر را اخلافش ساختند، مجموعه‌ای بود از صنایع و هنرهای تمام اقوام دنیای قدیم و اگر مقرر می‌شد که جمعی از صنعتگران و هنرمندان دنیای قدیم جمع شوند و تصمیم بگیرند که یک نمایشگاه بزرگ تشکیل بدهند که در آن علوم و صنایع تمام اقوام به معرض نمایش گذاشته شود، نمی‌توانستند مجموعه و نمایشگاهی غیر از پرسپولیس ترتیب بدهند.

سال ۵۱۹ و ۵۱۸ قبل از میلاد مسیح ضمن رسیدگی به کارهای کشور، نقشهٔ ساختمان پرسپولیس را فراهم کرد. منظور داریوش که مصر را دید این بود که در پرسپولیس عمارتی بسازد که مانند اهرام مصر، دست روزگار نتواند آن را ویران کند و هر قسمت از آن عمارت مظهر یکی از سنن ملی یا مذهبی ایرانیان باشد.

داریوش به معماران گفت من میل دارم در کاخی که می‌خواهم در تخت جمشید بسازم تمام زیبایی‌های ابنیهٔ مصری و یونانی وجود داشته باشد، ولی باید در قالب هنر ایرانی ریخته شود. ستون‌هایی که در تالار بارعام (دارای سی و شش ستون) و تالار آپادانا (دارای یکصد ستون و در واقع نود و نه ستون) کار گذاشته شد، همه در قالب هنر ایرانی است. معماران مصری یا یونانی، ستون عمارات خود را کلفت و کوتاه می‌ساختند، ولی در پرسپولیس ستون‌ها باریک و بلند ساخته شد.