معرفی بهترین کتاب‌ها برای پسران نوجوان

توکا، پسر نوجوان داستان کنسرو غول، کمی بددهن است و اسم‌های عجیب و غریب روی آدم‌ها می‌گذارد. برای همه اسمی می‌گذارد که بیشتر بهشان می‌آید؛ به یکی می‌گوید کلم بروکلی و به یکی دیگر می‌گوید کباب. بزرگ‌ترین آرزوی توکا این است که روزی یک جنایتکار خفن شود؛ از آن‌ها که سیگار را گوشه‌ی لبشان می‌گذارند و عینک دودی می‌زنند. روزی توکا موقع برگشت از مدرسه با پیرزنی برخورد می‌کند که می‌گوید جادوگر است و قوطی کنسرو حاوی غول می‌فروشد. توکا یک قوطی کنسرو برمی‌‌دارد و از این روز است که زندگی‌اش به کل تغییر می‌کند.
مهدی رجبی در این کتاب داستانی از خانواده‌ای را خلق کرده است که پدر بر اثر حادثه از دنیا رفته و مادر به افسردگی دچار شده است. توکا پسر ضعیفی است که با قلدری دست‌وپنجه نرم می‌کند و هنوز هم خلأ حضور پدرش را احساس می‌کند. کتاب از نگاه توکا و با زبانی طنز روایت می‌شود. مهدی رجبی در این کتاب بسیار خلاقانه و در فضایی کمی فانتزی بسیار ماهرانه دنیای نوجوانی را توصیف کرده است. این رمان در سال ۲۰۱۵ در فهرست کتاب‌های خواندنی کتابخانه‌ی مونیخ قرار گرفته است.

ژوزه مائورو ده واسکونسلوس در کتاب درخت زیبای من از خاطرات کودکی خودش می‌گوید. همراهی با زه‌زه پسرک داستان درخت زیبای من یعنی تجربه‌ی زندگی در فقر، درک‌نشدن از سوی خانواده و شیطنت‌کردن و غصه‌خوردن. زه‌زه مثل هر پسربچه‌ی دیگری شیطنت می‌کند و آتش می‌سوزاند؛ اما کارهایش خانواده و همسایه‌ها را ذله کرده است. دیگر از مهربانی خبری نیست و زه‌زه با هر بار ماجراجویی و شیطنت با دعوا و کتک روبه‌رو می‌شود. روزی که زه‌زه با یک غریبه دوست می‌شود و مهربانی را از سوی او می‌بیند زندگی‌اش متحول می‌شود. خواندن این کتاب شاید برای بعضی یادآور خاطرات کودکی و شیطنت‌هایشان باشد و التیامی باشد برای زخم‌های پنهان. این کتاب از آن دسته کتاب‌هایی است که همه باید بخوانند تا برایشان یادآوری شود که حواسشان به مهربانی‌کردن و درک آدم‌های اطرافشان باشد.

پسرهای نوجوان بسیار داستان‌های هیجان‌انگیز و ترسناک دوست دارند. تمام مجموعه‌های دارن شان این دو ویژگی را دارند اما جلاد لاغر کمی با کتاب‌های دیگر این نویسنده متفاوت است. جیبل رام، پسر داستان، راهی سفری بسیار خطرناک می‌شود. هدف او از سفر رسیدن به قدرتی عظیم برای منافع شخصی و برگرداندن آبرویش است؛ اما این سفر تبدیل می‌شود به سفری معنوی. جیبل آموخته‌هایی را در طول سفرش دریافت می‌کند که باعث می‌شود تمام افکار و خواسته‌هایش تغییر کند. جیبل در شهری زندگی می‌کند که مردم شهر خودشان را برتر از دیگران می‌‌دانند. قانون شهر این است که مردم به خاطر کوچک‌ترین خطا اعدام می‌شوند و جلاد شهر حتی از پادشاه هم ارزش و محبوبیت بیشتری برخوردار است. جیبل سومین پسر رشن رام، جلاد شهر، است. او که پسرکی لاغر و ضعیف است برای مسابقات انتخابی جلاد بعدی شهر کنار گذاشته می‌شود و برای برگرداندن آبرویش راهی سفری می‌شود که اندک افرادی موفق به تمام‌کردن آن شده‌اند. دارن شان در این کتاب به مفاهیم والایی چون عدالت‌خواهی و پذیرش تفاوت‌ها پرداخته است.

گاهی ناآگاهی از موضوعی باعث رفتار اشتباه از سمت فرد ناآگاه می‌شود. خوب است که بچه‌ها با مطالعه‌ی داستان‌ها از تفاوت‌های دیگران آگاه شوند و رفتار درستی را پیش بگیرند. در اقیانوسی در ذهن ما شاهد دوستی دو پسری هستیم که هر کدام به نوبه‌ای متفاوت هستند. جک مادرش را از دست داده است و رابطه‌ی خیلی خوب و نزدیکی با پدرش ندارد. زمانی که پایش به مدرسه‌ی شبانه‌روزی باز می‌شود دردسرهای جدیدی انتظارش را می‌کشند. جک در مدرسه با پسری منزوی به نام ارلی آشنا می‌شود. رفتارهای ارلی متفاوت از دیگر بچه‌های مدرسه است و رازی دارد که این راز موجب سفری دوتایی می‌شود. در این سفر جک همراه با ارلی به تحولی درونی می‌رسد. این کتاب برای آشنایی بچه‌ها با بیماری اتیسم و پذیرش تفاوت‌ها انتخاب خوبی است.

زمانی که دنی به راز پدرش پی برد شب هنگام بود و انگار تمام جهان در سکوت مطلق فرو رفته بود. پدرش بدون آنکه به او چیزی بگوید غیبش زده بود. دنی پسری است نه‌ساله که از دار دنیا تنها پدرش را دارد و یک پمپ بنزین، یک دلیجان و یک مزرعه. دنی در چهار ماهگی مادرش را از دست می‌دهد و پدرش تمام عشقش را نثار تنها پسرش می‌کند. این دو پدر و پسر در سه کیلومتری دهکده زندگی می‌کنند؛ در سکوت و میان طبیعت. پدر دنی تعمیرکار فوق‌العاده‌ی ماشین است. دنی وقت‌گذرانی با پدرش را از هر چیزی در این دنیا بیشتر دوست دارد. شبی که پدر دنی ناپدید شد؛ دنی نمی‌دانست که یکی دو ساعت بعد دنیای جدیدی به روی او گشوده خواهد شد. رولد دال با زبان طنز مخصوص به خودش داستانی پرماجرا را روایت می‌کند. او یک رابطه‌ی پدر و پسری بسیار دوست‌داشتنی را در این کتاب تصویر کرده است. نوجوانان از خواندن آن حس خیلی خوبی را تجربه خواهند کرد و والدین با خواندنش نکات بسیار خوبی را خواهند آموخت.

گاهی در زندگی بدشانسی می‌آوریم؛ اما شاید آن بدشانسی تقدیری باشد که ما را به مسیری بهتر هدایت کند. گاهی این باور اشتباه ماست که نام یک اتفاق را بدشانسی می‌گذاریم. استنلی پسرک نوجوانی است که در خانواده‌ای زندگی می‌کند که معتقدند نفرین شده‌اند. آن‌ها تمام مشکلات زندگی را به بدشانسی نسبت می‌دهند. روزی یکی از این بدشانسی‌ها گریبان استنلی را می‌گیرد و استنلی به خاطر کار نکرده پایش به اردوگاه تربیتی ویژه نوجوانان بزهکار باز می‌شود. این بدشانسی استنلی شاید به خوش‌شانسی دیگران و حتی خودش تبدیل شود. استنلی احساس می‌کند چیزی در اردوگاه غیرعادی است و این شروع ماجراهای بعدی است که زندگی و باور همه را دستخوش تغییر می‌کند.

طعم سیب زرد یک رمان نوجوان در ژانر درام و داستان واقع‌گرا است. داستان نوجوانی که به خاطر ترک شدن از سمت پدر با مشکلات روحی و روانی دست و پنجه نرم می‌کند. اعتماد سینا نسبت به آدم‌ها از بین رفته است. سینا همیشه بهترین است. همیشه باید پسر خوب باقی بماند و کسی نباید ضعف‌ها و کاستی‌های او را ببیند وگرنه دوباره ترک می‌شود. سینا حتی خود واقعی‌اش را از بهترین دوستش ماهان پنهان می‌کند. می‌ترسد ماهان هم او را طرد کند؛ اما تعادل زندگی سینا قرار نیست همیشگی باشد و دیدار با نثار طوفانی در زندگی سینا ایجاد می‌کند که این تعادل را در هم می‌شکند.

گاهی جنگیدن نیازی به زور بازو و قدرت جسمانی ندارد. گاهی هم باید با ذهن جنگید و شاید حتی جنگی سخت‌تر باشد. آگوست پسرکی با چهره‌ای متفاوت است. او پسری معمولی اما با زندگی غیرمعمولی است. دیگران با دیدنش فرار می‌کنند. چهره‌ی به‌هم‌ریخته‌ی او حق داشتن یک زندگی معمولی را از او گرفته است. آگوست تا کلاس چهارم به مدرسه نرفته است؛ اما حالا خانواده قصد دارد که آگوست کلاس پنجم را در مدرسه بگذراند. آیا آگوست می‌تواند با مشکلات و احساساتی که در مدرسه تجربه خواهد کرد کنار بیاید؟ آیا آگوست از وضعیت خسته می‌شود یا باعث شگفتی دیگران می‌شود؟

اساطیر و تاریخ ایران از موضوعاتی است که مردم ایران همیشه به آن افتخار می‌کنند. آرمان آرین با خلق سه‌گانه‌ی پارسیان و من و تبدیل این اساطیر به یک داستان فانتزی گام بزرگی برای معرفی این اسطوره‌ها و تاریخ به نوجوانان این سرزمین برداشته است. اردشیر پسر نوجوان یک نویسنده است که با خانواده‌اش در کلبه‌ای داخل جنگل زندگی می‌کند. روزی او از راه تونل موجود در زیر کلبه راهی زمان‌های قدیم می‌شود. او به زمان فریدون و ضحاک می‌رود و مجبور می‌شود در میدان نبرد همراه با کاوه مبارزه کند. او در جلدهای بعدی از مجموعه کتاب‌های پارسیان و من به زمان‌های دیگر هم سفر می‌کند و همراه قهرمانان و شخصیت‌های اساطیری ایران زمین می‌شود.

تاریخ همیشه با اتفاقات تلخ همراه بوده است. دانستن این اتفاقات کمک می‌کند تا بتوانیم آینده‌ی بهتری را بسازیم. حمیدرضا شاه‌آبادی در کتاب لالایی برای دختر مرده بخشی از تاریخ تلخی که در ایران برای دختران اتفاق افتاده است را روایت می‌کند. او در کنار روایت از دختران قوچان در زندگی امروز نیز دست به بیان برخی از رفتارهای ناپسند در خانواده‌ها نسبت به دختران زده و این نوع رفتارها را نقد کرده است. خواندن از این بخش زندگی دختران می‌تواند روشن‌کننده‌ی مسیری باشد که دیگر به اشتباه پیموده نشود.
داستان از جایی شروع می‌شود که زهره دختری را می‌بیند که گویی صد سال پیش مرده است. کسی حرف او را باور نمی‌کند و حتی اطرافیان خیال می‌کنند که او دیوانه شده است. ماجرا به سمتی پیش می‌رود که حقایقی از دل تاریخ سربرمی‌آورد.

گرگوری پسر بازیگوشی است که از مدرسه دل خوشی ندارد. او در سال ششم تحصیلش دو بار مردود شده است و نزدیک است که از مدرسه اخراج شود. او همچون دیگران نسبت به خودش دیگر امیدی ندارد. تنها لحظات لذت‌بخش برایش زمانی است که در کارگاه پدربزرگش چیزهای جدید می‌سازد و اختراع می‌کند. صحبت با پدربزرگش همیشه حالش را خوب می‌کند و این فکر را در سرش می‌اندازد که شاید هنوز هم امیدی برای زندگی در مدرسه داشته باشد. شاید فقط او به روش متفاوتی نسبت به دیگران برای درس‌خواندن نیاز داشته باشد.

شجاعت از آن موضوعاتی است که بین نوجوانان بسیار محبوب است. کسی که نترس است بین نوجوانان از محبوبیت زیادی برخوردار می‌شود؛ اما واقعا معنی شجاعت چیست؟ جینی هم چیز زیادی از شجاعت نمی‌داند؛ اما از نگاه او پدربزرگش شجاع‌ترین آدمی است که می‌شناسد. به نظر جینی پدربزرگ نابینایش که تمام کارهایش را انجام می‌دهد و از هیچ‌کس کمکی نمی‌خواهد شجاعت زیادی دارد؛ اما کم‌کم این تصور او تغییر می‌کند. پدربزرگ جینی به فردی منزوی تبدیل شده است که دوست ندارد از خانه خارج شود و از کمک‌خواستن بدش می‌آید. جینی حالا این سوال بزرگ برایش پیش می‌آید که شجاعت واقعی چگونه است؟

چطوری خیلی بدخط بنویسیم از آن کتاب‌های روان و خوش‌خوانی است که نوجوانان از خواندنش بسیار لذت خواهند برد و روایت‌گر همکاری بین دو پسر نوجوان است. داستان از زبان چستر روایت می‌شود. پسر نوجوانی که هیچ علاقه‌ای به مدرسه و حتی دوست‌ پیداکردن ندارد. او همیشه از وضعیت موجود ناراضی است و آن را با زبان نقادانه و تند و تیز و البته طنز بیان می‌کند. حالا او در کلاس چهارم به وضعیت اسفناکی افتاده است. او گیر معلمی افتاده است که از بچه‌ها می‌خواهد پروژه‌ای را دو نفره انجام دهند. چستر با جو هم‌گروه می‌شود و در این مراودات درسی چستر متوجه می‌شود که جو به اختلال یادگیری دچار است. او تصمیم می‌گیرد پروژه‌ای را تعریف کند که جو با وجود اختلالش بتواند در آن از همه بهتر باشد. باید دید می‌تواند از پس این کار بربیاد یا نه.

عشق از آن موضوعات حیاتی و جذاب دوران نوجوانی است. امکان ندارد نوجوانی را پیدا کنید که به این موضوع فکر نکرده باشد. در یک ظهر تابستان دختری از بصره آمد اما روایت‌گر یک داستان عاشقانه‌ی متفاوت است. جمشید خانیان در این کتاب تقابل بین عشق و رفاقت را بیان می‌کند. زمانی که دختری پا به محله‌ی سه دوست «جون‌جونی» می‌گذارد رابطه‌ی این سه دوست را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. دیگر رنگ و بوی رفاقت سابق از بین می‌رود و هر کدام از این سه دوست نقشه می‌کشند تا دیگری را به خاک بزنند. ادامه‌ی داستان اما با فهمیدن رازی درباره‌ی دختر دستخوش تغییرات اساسی می‌شود. باید دید عشق کدام یک از این سه دوست واقعی‌تر است.

تام سایر پسرک پرجنب‌وجوشی است که از کار و مدرسه بیزار است. همیشه دلش می‌خواهد با دوستانش بازی کند یا چیزی را با آن‌ها طاق بزند. تام عاشق ماجراجویی است و در یکی از همین ماجراجویی‌ها با هاکلبری فین دردسرساز دوست می‌شود. هاکلبری فین پسرک ولگردی است که در هیچ قید و بندی نیست و آزادانه برای خودش زندگی می‌کند. تام در حسرت زندگی اوست و دوست دارد با او به ماجراجویی‌های عجیب و غریب برود. روزی این دو پسر در یکی از این ماجراجویی‌ها در نصف شب شاهد قتل دکتر رابینسون در قبرستان می‌شوند. آن‌ها از قاتلان می‌ترسند و قسم می‌خورند تا آن‌ها را لو ندهند و این راز را برملا نکنند؛ اما روزی که فردی بی‌گناه به عنوان قاتل دستگیر می‌شود همه چیز به هم می‌ریزد. مارک تواین نویسنده‌ی چیره‌دست آمریکایی در این اثر کلاسیک شیطنت‌ها و ماجرجویی‌های پسران نوجوان را به‌خوبی نشان می‌دهد. ماجراهای تام سایر از آن کتاب‌هایی است که خواندنش برای نوجوانان امروزی که بیشتر در فضای مجازی فعالیت می‌کنند می‌تواند تجربه‌ای تازه و متفاوت باشد. در این کتاب عشق دوران نوجوانی، رفاقت‌های همراه با دردسر، ماجراجویی‌های هیجان‌انگیز، پشیمانی‌های پس از دردسرسازی و هر آن چیزی که آدم‌ها در دوران نوجوانی تجربه می‌کنند دیده می‌شود.

دیوید آلموند از آن نویسنده‌هایی است که از بخش‌های عمیق و درونی نوجوان‌ها می‌گوید. توجه آدم‌ها به یکدیگر و تسلی‌بخشی آن‌ها شالوده‌ی بسیاری از کتاب‌های آلموند است. دشت کیت داستان پسری به نام کریستوفر واتسون است که به زادگاه آبا و اجدادی‌اش کوچ کرده است. او به رازهایی درباره‌ی شهرش پی می‌برد و از همه مهم‌تر با دو دوست آشنا می‌شود؛ الی و جان اسکو. الی دخترک پرانرژی و رویاپردازی است که دوست دارد زندگی‌بخش دیگران باشد. جان اسکو اما نوجوانی آسیب‌دیده است. او از کودکی زخم‌هایی را با خود حمل می‌کند که از او نوجوانی پرخاشگر و متفاوت ساخته است. این سه دوست در داستانی عجیب به درکی مشترک از یکدیگر می‌رسند. دیوید آلموند کمی پیچیده می‌نویسد اما احساسات را به خوبی به خواننده منتقل می‌کند.

ناطور دشت روح عصیان‌گرانه‌ای دارد. جی. دی. سلینجر از نویسنده‌های مشهور آمریکایی پس از جنگ جهانی دوم است و در این کتاب تقابل بین نوجوانان و جامعه‌ی مدرن آمریکا را بیان می‌کند. هولدن کالفیلد یک نوجوان است و سلینجر به‌خوبی روحیه‌ی نوجوانان را در کالفیلد نشان می‌دهد. او با روحیه‌ی آزاد و عصیان‌گر خود به دل ماجراها می‌زند و لحظاتی را خلق می‌کند که سرتاسر نقد است و نقد. او همه چیز را زیر سؤال می‌برد. او مانند هر نوجوان دیگری به دنبال کشف است و در راه کشف دنیای اطرافش هر آنچه را که در نقد همه چیز به ذهنش می‌رسد بیان می‌کند و ترسی از ابراز خود ندارد. کالفیلد از آن شخصیت‌هایی است که به یاد می‌ماند و ذهن مدام به او و کارهایش فکر می‌کند. او یک نوجوان است اما نوجوانی ویژه. نوجوانی که چشم‌هایش دنیایی را می‌بیند که دیگران نمی‌بینند یا نمی‌خواهند ببینند. روح بلندپرواز کالفیلد داستانی را خلق می‌کند که پیچیده و قابل تأمل است.